Κεντρική σελίδα Αθεϊσμός Επιλογές

Εισαγωγή στην "ψυχολογία του Αθεϊσμού"

Ψυχολογία του Αθεϊσμού

H. G.Wells (1866-1946)1

Αποσπάσμα από το βιβλίο του Paul Vitz:  “Faith of the Fatherless

(Καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Νέας Υόρκης)

Πριν διαβάσετε αυτό δείτε την Εισαγωγή στην "ψυχολογία του Αθεϊσμού

 

Ο Άγγλος συγγραφέας και «κοινωνικός φιλόσοφος», H.G.Wells, είχε τεράστια επίδραση στην λαϊκή κουλτούρα κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Οι δημόσιοι διάλογοί του με –μεταξύ άλλων- τον Hilaire Belloc, και οι τεράστιες πωλήσεις του έργου του “Outline of History” (Περίγραμμα της Ιστορίας) – περισσότερα από 2 εκατομμύρια αντίτυπα – τον κατέστησαν έναν «από τους μεγάλους εκλαϊκευτές και μια από τις πιο σημαντικές φωνές της εποχής του».2 Τα βιβλία του οδήγησαν άλλους να υιοθετήσουν τον αθεϊσμό, και άλλους να γράψουν εναντίον του.3

Παιδί γονέων-εργατών γεννημένος στο Λονδίνο, ο Wells ήταν το 4ο παιδί ενός κηπουρού και της συζύγου του. Μέσα σε έξι μήνες από τον γάμο των γονέων του, ο πατέρας του έχασε την δουλειά του και, με την βοήθεια ενός δανείου, αγόρασε ένα μαγαζί με πορσελάνες. Ο πατέρας δεν είχε ιδέα από επιχειρήσεις και – εν πάσει περιπτώσει – δεν ήταν και ιδιαίτερα εργατικός. Προκειμένου να εργασθεί σε κάποιο άλλο είδος εργασίας, προτίμησε να βγάζει λίγα χρήματα παίζοντας επαγγελματικό κρίκετ. Περνούσε όλο και μεγαλύτερες περιόδους στα τοπικά γήπεδα κρίκετ και σε μπυραρίες, όπου έπαιζε και τυχερά παιχνίδια. Όσο περισσότερο χρόνο διέθετε για το κρίκετ, τόσο λιγότερο χρόνο διέθετε για σύζυγο και οικογένεια – και για το μαγαζί του. Η παραμέληση και απόρριψη της γυναίκας του επέφερε αρνητικά αποτελέσματα στον γάμο τους, ο οποίος γινόταν σταδιακά πιο ψυχρός και χωρίς αγάπη. Η Σάρα, η μητέρα του Wells, ήταν η ουσιαστική διευθύντρια του μαγαζιού και του σπιτιού, ενώ ο σύζυγός της ο Joseph απέφευγε τις ευθύνες του και απουσίαζε συχνά. Ο βιογράφος του Wells, ο Michael Coren, γράφει πως «το αίσθημα της κοινής έχθρας – που έφτανε τα όρια της περιφρόνησης – οξυνόταν από τον φόβο της σύλληψης περισσότερων παιδιών… Το ζευγάρι άρχισε να κοιμάται σε χωριστά δωμάτια. Η Σάρα έγινε πικρόχολη και σκυθρωπή, ο Joseph έγινε απόμακρος, απαθής, και έκανε σκέψεις να εγκαταλείψει την πατρίδα ή να πουλήσει το μαγαζί, προκειμένου να ξεκινήσει μια νέα ζωή για τον εαυτό του, κάπου αλλού.» 4

Δύο χρόνια πριν γεννηθεί ο Wells, η μεγαλύτερη αδελφή του, η Frances, εννέα ετών, πέθανε ξαφνικά από κρίση σκωληκοειδίτιδας. Η μητέρα του υπέστη μια σχεδόν απόλυτη συναισθηματική κατάρρευση και απέκτησε μια μονομανιακή εμμονή με την πεθαμένη κόρη της. Έρριχνε το φταίξιμο στον εαυτό της, μετά στον σύζυγό της, και παρ’ ότι εκλιπαρούσε τον Joseph για την υποστήριξή του, «εκείνος δεν φάνηκε να ήταν ικανός να της προσφέρει τίποτε περισσότερο από ένα μηχανικό μπράτσο υποστήριξης.»

Σε απόσταση από τον πατέρα και τους αδελφούς του, ο Wells στην αυτοβιογραφία του δεν κρύβει την περιφρόνησή του για τον πατέρα του, ή τον οργή του για την κατάσταση που είχε περιέλθει η μητέρα του. Ο Wells κάνει ένα σαφή συσχετισμό ανάμεσα στην κατάρρευση της ευσεβίστικης πίστης της μητέρας του και του δικού του μίσους για τον Θεό. Σε ένα αποκαλυπτικότατο απόσπασμα, σχολιάζει του πατέρα του την παντελή έλλειψη συμπόνοιας για την πενθούσα μητέρα του:

«…Ο Τζο (ο πατέρας του) είχε την τάση να λέει, ‘Έλα, έλα τώρα, Λυπημενούλα’…και έφευγε για το κρίκετ του….η μητέρα μου έπρεπε να κλαίει ολομόναχη... Είναι η πεποίθησή μου πως στο βάθος της καρδιάς της μητέρας μου, κάτι έσπασε όταν πέθανε η αδελφή μου, δύο χρόνια και κάτι πριν γεννηθώ εγώ. Η απλοϊκή της πίστη ράγισε τότε, και η πραγματικότητά της ξεχύθηκε από μέσα και χάθηκε. Εγώ είχα κρατήσει μονάχα τις μορφές και τις φράσεις της (πίστεως). Δεν νομίζω να παραδέχθηκε ποτέ στον εαυτό της, ή να αντιλήφθηκε συνειδητά, πως δεν υπήρχε καμμία παρηγοριά κάτω από τον ουρανό για το έγκλημα αυτό που διέπραξε εις βάρος της η Μοίρα…Ήθελε να πιστεύω και εγώ, για να κατευνάζει εκείνο το σκοτεινό, αντίθετο ρεύμα της αμφιβολίας μέσα της. Τον πρώτο καιρό, με την αδελφή μου, είχε την ικανότητα να εμποτίζει τόσο πολύ τις διδαχές της με την σιγουριά που είχε στην Θεία Πρόνοια, που είχε δημιουργήσει ένα θαύμα Πρώιμης Ευσέβειας. Την δική μου καρδιά δεν την άγγιξε ποτέ, επειδή η αρετή είχε φύγει πια από μέσα της…Ήμουν, πράγματι, ένα προϊόν Πρώιμης Ασέβειας…»5

Οι ελάχιστες επιστολές του Wells προς τον πατέρα του δεν φανερώνουν παρά ένα φευγαλέο είδος εγκαρδιότητας. Η περιγραφή του θανάτου του πατέρα του δεν περιέχει καμμία θλίψη, καμμία έκφραση απώλειας, και μας παρέχει απλώς την βάση πάνω στην οποία ο Wells μπορεί να σχολιάσει πως οι πρόγονοί του είχαν την τάση να πεθαίνουν γρήγορα και χωρίς να υποφέρουν πολύ.

Σημειώσεις


1 Αυτό το τμήμα οφείλει πολλά στον Iain Benson

2 Margaret Drabble, εκδοτ. The Oxford Companion to English Literature, 5η έκδοση (Oxford: Oxford University Press, 1985), 1956.

3 Η Joy Davidman, η οποία αργότερα παντρεύτηκε τον C.S.Lewis, απέδιδε την αποδοχή της του αθεϊσμού (τον οποίον αργότερα εγκατέλειψε) στην ανάγνωση του βιβλίου του Wells στην ηλικία των οκτώ ετών. Όρα επίσης Lyle Dorset, “And God Came In” (Και ο Θεός Μπήκε Μέσα) (New York: Macmillan, 1983), 12. O G.K>Chesterton έγραψε σε ένα από τα πιο αναγνωρισμένα βιβλία του εν μέρει σε απάντηση του Wells. Όρα Chesterton, “The Everlasting Man” (Ο Αιώνιος Άνδρας), (London: Hodder and Stoughton, 1925).

4 Michael Core, “The Invisible Man: The Life and Liberties of H.G.Wells” (Ο Αόρατος Άνθρωπος¨Η Ζωή και οι Ελευθερίες του H.G.Wells) Toronto: Random House, 1993), 22.

5 H.G.Wells, “Experiment in Autobiography” (Πείραμα Αυτοβιογραφίας) (New York: Macmillan, 1934), 44-45.

Δημιουργία αρχείου: 20-5-2008.

Τελευταία ενημέρωση: 20-5-2008.

ΕΠΑΝΩ