Κεφάλαιο Γ΄: Αντικανονική η απόσχισις των Γ.Ο.Χ. από την Εκκλησία της Ελλάδος το 1924

ια΄. Η σπουδαιότης του ζητήματος του κοινού εορτασμού του Πάσχα από όλους τους Χριστιανούς

Αυτό λοιπόν που καταδίκασαν οι τρεις Σύνοδοι του ιστ΄ αιώνος, ήταν η τροποποίησις του πασχαλίου, που επήρχετο δια του γρηγοριανού ημερολογίου, η οποία μάλιστα, κατά τους Γ.Ο.Χ., ονομαζόταν αίρεσις από τον ιερό Δοσίθεο Ιεροσολύμων: «Τέσσερα μεγάλα θηρία εγέννησεν ο ιστ΄ αιών: την αίρεσιν του Λουθήρου, την αίρεσιν του Καλβίνου, την αίρεσιν των Γιεζουβιτών, και την αίρεσιν του νέου Καλενταρίου και κατά μεν των αιρέσεων Λουθήρου και Καλβίνου έγραψαν οι... Κατά δε της αιρέσεως του νέου Καλενταρίου απεφάνθη η εν Κωνσταντινουπόλει μεγάλη Οικουμενική Σύνοδος τω 1593»²³⁹.

Οι λόγοι για τους οποίους ο ιερός Δοσίθεος ωνόμαζε «αίρεσι» το γρηγοριανό ημερολόγιο και το αναγκαστικό επακόλουθό του, την τροποποίησι δηλαδή του πασχαλίου, είναι ότι δι' αυτών αθετούντο αποφάσεις ολόκληρης Οικουμενικής Συνόδου, οι οποίες μάλιστα ωνομάσθηκαν «όρος» της Συνόδου. Είναι δε γνωστό ότι με την λέξι «όρος» Οικουμενικής Συνόδου απεκαλούντο συνήθως οι βασικές, δογματικές αποφάσεις των Συνόδων αυτών. Θα πρέπει επίσης να επισημάνουμε ότι το ζήτημα περί του κοινού εορτασμού του πάσχα ήταν το δεύτερο σε σπουδαιότητα ζήτημα της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου (μετά το ζήτημα της θεότητος του Ιησού) και συζητήθηκε «παυσαμένης της επί τω δόγματι ζητήσεως»²⁴⁰, δηλαδή μετά από την καταδίκη της αρειανικής αιρέσεως.

Για τους Πατέρας της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου το ζήτημα του καθορισμού της εορτής του πάσχα δεν ήταν ένα απλό ημερολογιακό ζήτημα, αλλά αναμφίβολα ένα ζήτημα πίστεως. Οι Πατέρες, όπως και οι άγιοι Απόστολοι, «ηθέλησαν να τονίσουν με τον Όρο του μη συνεορτασμού του Πάσχα Εβραίων και Χριστιανών την διαφορά των δύο Πάσχα, διαφορά ουσιώδη και δογματικού χαρακτήρα... Ο συνεορτασμός λοιπόν του Πάσχα Εβραίων και Χριστιανών αποκλείσθηκε “φύσει και θέσει”, γιατί υπάρχει μεταξύ τους άλλη πίστη, αλλοδοξία και ετεροδοξία, εξαιτίας των οποίων ο συνεορτασμός είναι απευκταίος και όχι ευκταίος, όσο οι Εβραίοι απιστούν στον Αναστάντα Χριστό»²⁴¹.

Την σπουδαιότητα του ζητήματος του εορτασμού του πάσχα αποδεικνύουν επίσης και τα αυστηρά επιτίμια του α΄ κανόνος της Συνόδου της Αντιοχείας (341), η οποία χαρακτηρίζει «αλλοτρίους»²⁴² της Εκκλησίας τους παραβάτας του όρου της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου.

Πράγματι, όσοι έδειξαν απείθεια στις αποφάσεις της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου (Τεσσαρεσκαιδεκατίται), αποσχίσθηκαν από το σώμα της Εκκλησίας και απετέλεσαν ανεξάρτητες, εκκλησιαστικές κοινότητες.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η Β΄ Οικουμενική Σύνοδος (381) κατέτασσε τους Τεσσαρεσκαιδεκατίτας στους αιρετικούς²⁴³. Όπως όμως προαναφέραμε, το 1924 η Εκκλησία της Ελλάδος δεν αποδέχθηκε το γρηγοριανό ημερολόγιο ούτε τροποποίησε το πασχάλιο.

Η διόρθωσις του ημερολογίου το 1924 δεν έχει καμμία σχέσι με την απείθεια των Τεσσαρεσκαιδεκατιτών προς την Εκκλησία και συνεπώς η Εκκλησία της Ελλάδος δεν αθέτησε ούτε τις αποφάσεις της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου ούτε της Συνόδου της Αντιοχείας, αλλά ούτε και των Ορθοδόξων Συνόδων του ιστ΄ αιώνος.

Οι Γ.Ο.Χ. βέβαια συνηθίζουν να κατηγορούν την Εκκλησία της Φινλανδίας, η οποία εδώ και ογδόντα έτη²⁴⁴ «ακολουθεί τους Φράγγους και στον εορτασμό του πάσχα»²⁴⁵. Γνωρίζουμε πράγματι, ότι ο εορτασμός του πάσχα κατά το γρηγοριανό πασχάλιο από τις τρεις μικρές επισκοπές της Εκκλησίας της Φινλανδίας σκανδαλίζει τους Ορθοδόξους πιστούς. Είναι όμως σίγουρο ότι η αντικανονική αυτή πράξις, την οποία κατ' ανάγκη ανέχονται οι Ορθόδοξες Εκκλησίες, δεν είναι δυνατόν να αποτελέση σοβαρή δικαιολογία των Γ.Ο.Χ. για την απόσχισί τους από το σώμα της Εκκλησίας.

Η επίκλησις λοιπόν από τους Γ.Ο.Χ. τών καταδικαστικών αποφάσεων των Συνόδων του ιστ΄ αιώνος είναι μάλλον άστοχη και άδικη. Πολύ περισσότερο άδικη είναι η επίκλησις συγκεκριμένων δήθεν αναθεματισμών των ανωτέρω Συνόδων, καθώς οι αναθεματισμοί αυτοί δεν είναι τίποτε άλλο, παρά προϊόν μιας τολμηρής και άνευ προηγουμένου πλαστογραφίας. Ας δούμε όμως το ζήτημα αναλυτικά.

 

Σημειώσεις:

---

239. Ζηλωτών Αγιορειτών Πατέρων, Φωνή εξ Αγίου Όρους, Ήτοι απάντησις εις το βιβλίον του Π. Θεοκλήτου Διονυσιάτου..., σελ. 16.

240. Ερμείου Σωζομενού, Εκκλησιαστική Ιστορία, τόμος α΄, κεφ. κα΄, P.G.67, 924B.

241. Νικοδήμου Μπιλάλη, Και αλλαγή Πασχαλίου;, εν εφημερίδι Ορθόδοξος Τύπος, φύλλο 1162, σελ. 1, 4.

242. P.G.137, 1276C.

243. Κανών ζ΄, P.G.137, 344A.

244. Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, Ημερολογιτικών κατηγοριών έλεγχος, σελ. 14.

245. Νικολάου Δημαρά, Περιοδικό Άγιοι Κολλυβάδες, τεύχος 28, σελ. 16.