Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας Ενότητες: Ιστορικά, Ελληνικότητα και Ορθοδοξία

 

Ένα θαύμα στη Μικρά Ασία: Οι τουρκόφωνοι Ρωμηοί

Ογδόντα χρόνια συμπληρώθηκαν το 2002  από τη γενοκτονία του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Το 1922 ο τουρκικός όχλος με οδηγίες του Κεμάλ Ατατούρκ έκαψε τη Σμύρνη, εφόνευσε, έκαψε και εξεδίωξε κάθε τι το Ελληνικό.

    Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος Καλαφάτης και πολλοί άλλοι επίσκοποι και απλοί κληρικοί βρήκαν μαρτυρικό θάνατο. Ο Ελληνισμός ξεριζώθηκε όχι μόνον από την Σμύρνη, αλλά από ολόκληρη την Μικρά Ασία, στην οποία ανεπτύχθη ο ελληνικός πολιτισμός επί 28 αιώνες, από την εποχή του Ομήρου. Το 1923 η συνθήκη της Λωζάνης επεσφράγισε τον ξεριζωμό με την αλλαγή των πληθυσμών.

    Όλοι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί από την Μικρά Ασία και τον Πόντο ήρθαν πρόσφυγες στην Ελλάδα, ενώ όλοι οι Μουσουλμάνοι του Ελλαδικού χώρου μετακινήθηκαν προς την σημερινή Τουρκία. Η συνθήκη προέβλεπε δύο εξαιρέσεις. Την ελληνική Κοινότητα του Νομού Κωνσταντινουπόλεως και των νήσων Ίμβρου και Τενέδου, η οποία παρέμεινε στην Τουρκία και δυστυχώς σήμερα κινδυνεύει να εξαφανιστεί, διότι υπέφερε και υποφέρει από πολλές διώξεις. Και την Μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης που παρέμεινε στην Ελλάδα και αποτελείται από Τουρκογενείς Πομάκους και αθιγγάνους.

    Επί πολλούς αιώνες στα χώματα της Μικράς Ασίας περπάτησαν 'Αγιοι και Πατέρες της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Εκεί δίδαξε ο Απόστολος Παύλος κι εκεί βρίσκονται οι επτά εκκλησίες που αναφέρει ο Ιωάννης στην Αποκάλυψη. Εκεί μαρτύρησαν ο 'Αγιος Πολύκαρπος και ο 'Αγιος Γεώργιος, εκεί έλαμψαν οι μορφές των Μεγίστων Φωστήρων της Θεολογίας όπως ο Μέγας Βασίλειος, ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, ο Γρηγόριος Νύσσης. Εκεί στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας συνετελέσθηκε ένα θαύμα. Η επιβίωση της ελληνικότητος των Ρωμηών που αναγκάστηκαν να μιλούν Τουρκικά. Ρωμηοί λεγόντουσαν οι ορθόδοξοι έλληνες στην περίοδο εκείνη για να θυμούνται τη νέα Ρώμη - Κωνσταντινούπολη και την Ρωμανία, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του Βυζαντινού Κράτους.

     Στην περιοχή της Καππαδοκίας, στο κέντρο της Μικράς Ασίας και της σημερινής Τουρκίας, τους τέθηκε από τους Οθωμανούς Τούρκους το δίλημμα: Ή θα αλλάξετε την πίστη σας ή θ' αλλάξετε την γλώσσα σας. Χωρίς δισταγμό και αφού συμβουλεύθηκαν τους ιερείς, τους απάντησαν: Την γλώσσα μας την αλλάζουμε, αλλά την ορθόδοξη πίστη μας δεν την προδίδουμε! Έτσι χιλιάδες Ρωμηοί της Καππαδοκίας άρχισαν να μιλούν Τουρκικά και να ξεχνούν τα ελληνικά. Μετά από μερικές γενιές τα ελληνικά δεν τα γνώριζε κανείς. Μιλούσαν μόνον τουρκικά και στον γραπτό λόγο έγραφαν την τουρκική γλώσσα με ελληνικούς χαρακτήρες. Αυτό το βλέπουμε σήμερα σε μερικά Ευαγγέλια που σώθηκαν από την εποχή εκείνη και τα έφεραν στην Ελλάδα οι πρόσφυγες. Πρόκειται για την λεγόμενη "καραμανλίδικη" γραφή κι ένας από αυτούς που διέσωσαν τέτοια βιβλία το 1922 ήταν ο άγιος Αρσένιος από τα Φάρασα της Καππαδοκίας!

    Και όμως οι τουρκόφωνοι αυτοί Μικρασιάστες δεν τούρκεψαν! Δεν άλλαξαν εθνική συνείδηση! Παρά την αλλαγή της γλώσσας κρατήθηκαν γερά μέσα στον κορμό του ελληνισμού, στο Γένος των Ρωμηών. Το θαύμα αυτό οφείλεται στην Εκκλησία. Έμειναν ορθόδοξοι, γι' αυτό παρέμειναν κι Έλληνες! Ενώ στο σπίτι τους δεν μιλούσαν ούτε μια λέξη ελληνικά, στην Εκκλησία όλες οι Ακολουθίες ετελούντο μόνον στην Ελληνική γλώσσα.

    Είναι συγκινητικό να διαβάζει κάποιος τις διηγήσεις ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα. Ο ιερεύς λειτουργούσε στα ελληνικά, δηλαδή σε μία γλώσσα την οποία δεν καταλάβαινε! Οι τουρκόφωνοι ψάλτες έψελναν στα ελληνικά, γλώσσα που ούτε κι αυτοί καταλάβαιναν! Και το πολυάριθμο εκκλησίασμα παρακολουθούσε υπομονετικά επί ώρες τις Ακολουθίες στα ελληνικά, δηλαδή μία γλώσσα που ούτε αυτοί καταλάβαιναν. Όλοι ήσαν τουρκόφωνοι, αλλά μέσω της Θείας Λατρείας ζούσαν την σύνδεση με την ρίζα τους, την Ιστορία τους, την Παράδοσή τους. Κι έτσι διατηρήθηκε η εθνική τους ταυτότητα. Όχι μόνον παρέμειναν συνειδητοί Ρωμηοί, αλλά έδωσαν και σημαντικές μορφές στην Εκκλησία μας, όπως ο προαναφερθείς 'Αγιος Αρσένιος, ο γνωστός σε όλους μας μακαριστός π. Παΐσιος ο Αγιορείτης, ο προσφάτως αποθανών κορυφαίος θεολόγος π. Ιωάννης Ρωμανίδης και άλλοι.

    Όσο κι αν προσπαθήσουμε είναι δύσκολο να εξηγήσουμε λογικά το θαύμα. Πώς να μην θαυμάσουμε την επιμονή των Τουρκοφώνων της Καππαδοκίας να χρησιμοποιούν στην Θεία Λειτουργία τα ελληνικά, αν και δεν τα καταλάβαιναν; Πώς να μην εντυπωσιαστούμε από τα υπόγεια ρεύματα που συνδέουν την Ορθόδοξη Εκκλησία με την συνείδηση του Γένους, με την εθνική ταυτότητα των Νεοελλήνων; Πώς να μην βροντοφωνάξουμε το ιστορικό αυτό γεγονός για να το ακούσουν εκείνοι οι αμφισβητίες που δεν θεωρούν την Ορθοδοξία στοιχείο της εθνικής μας ιδιοπροσωπείας;

    Μόνον η Ορθόδοξη Εκκλησία μπόρεσε να κρατήσει το πατριωτικό συναίσθημα αυτών τών ταλαιπώρων ομοεθνών μας μέσα στο σκοτάδι τών διωγμών και τών καταπιέσεων! Τι άλλα παραδείγματα θέλουν για να πεισθούν οι μόνιμοι αντιρρησίες;

    Εμείς πάντως δεν καταγράφουμε την ιστορία για να μεταπείσουμε τους πάσης φύσεως αμφισβητίες. Όσοι από αυτούς είναι καλοπροαίρετοι ας αντικρύσουν κατάματα τις ιστορικές αλήθειες. Εμείς καταγράφουμε την ιστορία πρωτίστως για να ξέρουμε πού πατάμε και πού πηγαίνουμε. Για να γνωρίζουμε ποίες είναι οι πηγές "ύδατος αλλομένου εις ζωήν αιώνιον", οι οποίες κράτησαν όρθιο τον ελληνισμό σε εποχές κατακτήσεων, διωγμών και υποδουλώσεων. Και για να μπορέσουμε να δώσουμε ένα μέλλον στο παρελθόν μας. Πιο Ορθόδοξο και πιο Ελληνικό, που σημαίνει πιο ανθρώπινο και πιο Οικουμενικό!
 
Περιοδικό "Ορθόδοξη Μαρτυρία" τ. 119). Eφημερίδα "Η ΑΛΗΘΕΙΑ" Νοέμβρ. 2002.

Δημιουργία αρχείου: 22-8-2005.

Τελευταία ενημέρωση: 22-8-2005.

ΕΠΑΝΩ