Ι. Γ.

Ακολουθούν τα όσα εκτυλίχθηκαν πέρυσι εξαφορμής την μισής δημοσίευσης των κειμένων εκ μέρους του κ. Γ. Οικονομίδη.

Άρθρο «Σπορέα»:

Μέγας Αθανάσιος (293-373), επίσκοπος Αλεξανδρείας, θεολόγος

Όχι λιγότερο αυστηρή γλώσσα χρησιμοποιεί και ο Αθανάσιος, όταν μιλάει για το ανεπίτρεπτο της λατρευτικής χρήσης των εικόνων. Πώς να μη λυπηθεί κανείς, ρωτάει, για κείνους που λατρεύουν τα κτίσματα και, ενώ οι ίδιοι είναι προικισμένοι με όραση και ακοή, προσεύχονται σε κάτι, που ούτε να δει μπορεί ούτε ν’ ακούσει: «οι βλέποντες τοις μη βλέπουσι προσεύχονται και οι ακούοντες τοις μη ακούουσι». (Mansi 13: 300)

Επιφάνειος (315-403), επίσκοπος Σαλαμίνας Κύπρου

«όταν στήσουν τις εικόνες, οι συνήθειες των εθνικών θα συμπληρώσουν τα υπόλοιπα» («Πανάριον», 27: 6, Migne, 41: 376). «Και να θυμάστε, αγαπητά μου τέκνα, να μη φέρνετε εικόνες στις εκκλησίες ή στα νεκροταφεία των αγίων ή σε ιδιωτικά σπίτια. Στις καρδιές σας να διατηρείτε την ανάμνηση του Θεού» (Mansi 13: 292).

Αμφιλόχιος, επίσκοπος Ικονίου

Αυτός δίδαξε ότι «δεν χρειαζόμαστε τα σαρκικά πρόσωπα των αγίων να ζωγραφίζονται με χρώματα πάνω σε πίνακες, αλλά με την αρετή να μιμούμαστε την πολιτεία τους». (Mansi 13: 301).

Θεόδοτος, επίσκοπος Αγκύρας

Ο Θεόδοτος ήταν αυστηρότερος από τον Αμφιλόχιο: «Εμείς δεν παραλάβαμε από τους πατέρες μας να μορφώνουμε τις ιδέες των αγίων από εικόνες με υλικά χρώματα, αλλά διδαχτήκαμε να εγκολπωνόμαστε τις αρετές τους σαν έμψυχες εικόνες, όπως αυτές εκτίθενται στις Γραφές. Ας μας πουν αυτοί, που αναστηλώνουν τις μορφές τους, ποια ωφέλεια έχουν απολαύσει. Αλλά είναι προφανές πόσο μάταια είναι αυτή η επίνοια και το διαβολικής μεθοδείας εύρημα» (Mansi 13: 309-312)

 Αστέριος (θ. 430; ), επίσκοπος Αμασείας και Πόντου 

Ο Αστέριος, εκφράζει την αγανάκτησή του για μερικούς, που είναι «της ματαιότητος ερασταί» και δεν σταμάτησαν στα συνηθισμένα όρια της «μωράς επινοίας», αλλά προχώρησαν και στα ρούχα τους ακόμα να υφαίνουν τις εικόνες και όταν φορούν «της μυρίοις ειδώλοις πεποικιλμένην εσθήτα» παρουσιάζονται σ’ αυτούς, που τους συναντούν, «ως τοίχοι γεγραμμένοι». Και αν θέλουν, προσθέτει, να δεχθούν μια συμβουλή, που έχω να τους δώσω, να πάνε να πουλήσουν αυτά τα ρούχα, «επί δε της ψυχής σου βαστάζων νοητώς τον ασώματον Λόγον περιέφερε» («Ομιλία περί Πλούσιου και Λαζάρου», Migne, 40: 165-168).

Ο κ. Γιώργος Οικονομίδης στο άρθρο του αυτό, μας παραπέμπει στα Πρακτικά (Mansi) της 7ης Οικ. Συνόδου σε συγκεκριμένες σελίδες, αλλά εκθέτει μόνον τις εκφωνήσεις του Γρηγορίου του Επισκόπου που υπάρχουν σ’ αυτές υπό την μορφή ‘’κατηγορητηρίου’’ και δεν αναφέρει τις αντιφωνήσεις του Επιφανείου του διακόνου που βρίσκονται στις ίδιες σελίδες.

Όλα αυτά, τα υπέρ και τα κατά περί ενός πατρός, υπάρχουν στην ίδια σελίδα των πρακτικών ή και στην επόμενη ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ και αποτελούν συνέχεια της Συνεδρίας της 7ης Οικ. Συνόδου, όπως ακριβώς σε ένα δικαστήριο εξετάζουν πρώτα τους μάρτυρες υπεράσπισης και μετά τους μάρτυρες κατηγορίας. Πιο λιανά, ανέφερε ο κ. Οικονομίδης μόνον το τι είπαν οι «κατήγοροι» δηλ. ανέφερε μόνον το «κατηγορητήριο» και δεν ανέφερε το τι είπε η «υπεράσπιση» για το ίδιο θέμα που βρισκόταν στην ίδια σελίδα.

Η κάθε σελίδα των πρακτικών που αφορά την 7^η συνεδρία της Συνόδου, έχει τα αρνητικά και τα θετικά στοιχεία υπέρ ενός πατρός. Τα αρνητικά στοιχεία για έναν Εκκλησιαστικό συγγραφέα (που εκφωνούνται από τον Γρηγόριο τον Επίσκοπο προς τα μέλη της Συνόδου), αναφέρουν είτε αυτά που του αποδίδουν οι Εικονομάχοι ισχυριζόμενοι ότι και αυτός ο ιερός πατήρ είναι κατά των Εικόνων είτε αυτά τα οποία ισχυρίζονται κάποια μέλη της Εκκλησίας, ανάλογα με το πως ερμήνευσαν μια φράση του πατρός σε έναν λόγο του η ομιλία του (βλέπε σχόλια στην 2η ενότητα περί Αστερίου Αμασείας). Αμέσως μετά στην ίδια σελίδα ή και στην επόμενη (ανάλογα με το χώρο της σελίδας) ακολουθεί η παράθεση των θετικών στοιχείων υπέρ του ίδιου πατρός (τα οποία εκφωνεί ο Επιφάνειος ο διάκονος και δεν αποτελούν μόνον απόψεις του) ^[1β] και η αναίρεση των αρνητικών στοιχείων, τα οποία αρνητικά στοιχεία εξέθεσαν οι Εικονομάχοι και διαβάσθηκαν πριν από τον Γρηγόριο τον Επίσκοπο στα μέλη της Συνόδου.

Οι Εικονομάχοι είτε διέστρεφαν αυτό που έγραφε κάποιος Εκκλησιαστικός συγγραφέας σε κάποιον λόγο του ή ομιλία του και το εκλάμβαναν ότι το είπε αυτό κατά των Εικόνων (βλέπε σχόλια στην 2η ενότητα περί Αστερίου Αμασείας) είτε διέδιδαν ότι το συγκεκριμένο ρητό που επικαλούνταν, το είπε ο τάδε Εκκλησιαστικός συγγραφέας, αλλά όταν ρωτήθηκαν από ποιο έργο του συγγραφέα το πήραν δεν απάντησαν (βλέπε σχόλια στην 3η ενότητα περί Θεοδότου Άγκυρας). Αναφέρω ενδεικτικά την εξής περίπτωση του Νείλου του Ασκητή που ήταν μαθητής του Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Πολλοί πατέρες που συμμετείχαν στην Εικονομαχική Σύνοδο της Ιέρειας και ήταν υπέρ των Εικόνων, οι οποίοι στην αρχή ξεγελάσθηκαν από τους Εικονομάχους, επειδή τους παρουσίασαν μισές επιστολές κάποιων άλλων πατέρων (π. χ. την επιστολή του Οσίου Νείλου του Ασκητή), με σκοπό να τους πείσουν ότι, στις επιστολές τους αυτές καταφέρονται κατά των Εικόνων οι συγκεκριμένοι πατέρες, και με αυτό να τους επηρεάσουν να ταχθούν και αυτοί κατά των Εικόνων στην Σύνοδο της Ιέρειας (754), όπως και έγινε. Οι απόψεις του Οσίου Νείλου παρουσιάσθηκαν περικεκομμένες στην Εικονομαχική Σύνοδο της Ιέρειας (754), για να δικαιολογήσουν την καταδίκη των Εικόνων.

Η 7η Οικ. Σύνοδος (787), παρουσίασε το πλήρες κείμενο από την Επιστολή του Νείλου «προς Ολυμπιόδωρον», στην οποία γραφόταν μέσα, ότι στις πλευρές του Ναού πρέπει να ιστορούνται διηγήσεις από την Παλαιά Διαθήκη και την Καινή Διαθήκη «όπως οι μη ειδότες γράμματα μηδέ δυνάμενοι τας θείας αναγινώσκειν Γραφάς, τη θεωρία της ζωγραφιάς μνήμην τε λαμβάνωσι της των γνησίων τω αληθινώ Θεώ δεδουλευκότων ανδραγαθείας και προς άμιλλαν διεγείρωνται των ευκλεών και αοιδίμων αριστευμάτων». Αυτοί οι Επίσκοποι που είχαν παραστεί στην Εικονομαχική Σύνοδο της Ιέρειας τάχθηκαν κατά των Εικόνων ΤΟΤΕ, επειδή τους διάβασαν την μισή επιστολή του Νείλου. Αυτοί οι ίδιοι οι Επίσκοποι (που παρέστησαν στη Σύνοδο της Ιέρειας ΤΟΤΕ) παρέστησαν και στην 7η Οικ. Σύνοδο ΤΩΡΑ, και παραδέχθηκαν ότι στη Σύνοδο της Ιέρειας ΤΟΤΕ τους παραπληροφόρησαν, γιατί τους διάβασαν μέρος της επιστολής προς «Ολυμπιόδωρον» και όχι όλη την Επιστολή, με αποτέλεσμα να ξεγελαστούν ΤΟΤΕ και να θεωρήσουν ότι από την Επιστολή του αυτή ο Νείλος ο Ασκητής ήταν κατά των Εικόνων. Αυτοί οι Επίσκοποι μετάνοιωσαν αργότερα όταν τους απεκάλυψαν στην 7η Οικ. Σύνοδο την απάτη που τους έστησαν οι Εικονομάχοι και παραδέχθηκαν ότι, η επιστολή η μισή που τους διαβάσθηκε τότε τους πλάνησε: «Η επιστολή αυτή η αναγνωσθείσα πρώην φαλσευθείσα απώλεσε και επλάνησεν ημάς· εδοκούμεν γαρ ακεραίαν αυτήν είναι ανεπιβούλευτον».

Όταν τους ρώτησαν οι Επίσκοποι της 7ης Οικ. Συνόδου γιατί δεν ζήτησαν ολόκληρα τα βιβλία και τις επιστολές να τις δουν, απάντησαν ότι είχαν σκοτισθεί και δεν τους ενδιέφερε. Ο Επίσκοπος Μύρων Θεόδωρος συγκεκριμένα παραδέχθηκε ότι, «αύτη η χρήσις του Οσίου Νείλου παρά το κείμενον εκδιηγηθείσα ετύφλωσεν ημάς, εξαιρέτως δε εμέ αυτόν· αλλά νυν ακεραία αναγνωσθείσα επέστρεψε και διώρθωσε και διέσωσεν. Mansi 13, 36-37». Οι Επίσκοποι αυτοί, που η 7^η Οικ. Σύνοδος τους απεκάλυψε την απάτη που τους είχαν κάνει στη Σύνοδο της Ιέρειας (754), μετάνοιωσαν έπειτα και τάχθηκαν υπέρ των Εικόνων στην 7^η Οικουμενική Σύνοδο, και έτσι έγιναν δεκτοί πλέον ως υπέρ των Εικόνων.

Αυτό το πράγμα, η μισή παράθεση δηλ. των πηγών εκ μέρους του κ. Γ. Οικονομίδη, όχι μόνον δεν είναι έντιμο ^1γ, αλλά μειώνει κιόλας τον αναγνώστη και δεν του δίνει την πλήρη εικόνα σχετικά με το τι ακριβώς έχει ειπωθεί για κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο στην 7η Οικ. Σύνοδο, ώστε να μπορέσει ο αναγνώστης να βγάλει ξεκάθαρα συμπεράσματα περί του θέματος. Μη νομίζετε ότι ήθελε ψάξιμο να το βρει. Αρκεί να είχε μπροστά του τις σελίδες των Πρακτικών. Αλλά όπως οι τότε εικονομάχοι, έτσι και οι τώρα, στηρίζουν τα επιχειρήματα και τις μεθοδεύσεις τους πάνω στην αλλοίωση και την απάτη.

 Απ’ ό, τι φάνηκε όμως σε ερωταπαντήσεις που έκανε στο Αντιαιρετικό Εγκόλπιο http://egolpio.wordpress.com/rules σε κάποιον Χριστιανό ονόματι Στέλιο, αλλά και από εύλογες απορίες του, για το αν το κείμενο που του παρέθεσε ο Στέλιος, είναι πράγματι η συνέχεια ενός χωρίου που έχει στο άρθρο του, μας οδηγούν με ασφάλεια στο συμπέρασμα ότι δεν είχε μπροστά του τα Πρακτικά των Συνόδων όταν έγραφε το άρθρο του… Και αντί να παραδεχθεί ότι αντέγραφε χωρίς έλεγχο τα ψεύδη τών ομοδόξων του Εικονομάχων, και να ζητήσει συγνώμη, αντιθέτως με αλαζονεία τού γράφει: «Γιώργος Οικονομίδης (12: 11: 22) είπε: Τα ίδια Παντελάκη μου τα ίδια Παντελή μου. Η σούπα σου ειδωλολάτρη Στέλιο κρύωσε πια, βρες κάτι άλλο και μη την ξαναζεσταίνεις διότι προκαλεί… ναυτία. Εγώ είπα ότι παρέθεσα τα κείμενα από τον Χατζηαντωνίου. Εάν εσείς -ως σπείρα- έχετε τα χειρόγραφα από τον «Mansi» ζήτησα να μου τα δείξετε…. . 28/6/10. »

To τονίζουμε αυτό για να δείξουμε ότι δεν είχε μπροστά του τα πρακτικά της Συνόδου όπως και ο ίδιος αργότερα παραδέχθηκε σε σχόλιο του (http://exprotestant.blogspot.com/2010/06/mansi-vs.html), γι’ αυτό και δεν ήξερε τι έγραφε παρακάτω στην ίδια σελίδα ^1δ. Αρκέστηκε μόνον σε ότι βρήκε μέσα σε ένα βιβλίο, χωρίς να έχει μπροστά του την σελίδα των Πρακτικών. Αυτό δεν έγινε σε μια σελίδα μόνον αλλά και στις 5 σελίδες του άρθρου του. Ο ίδιος παραδέχθηκε ότι δεν κατέχει τις σελίδες που αναφέρει στο άρθρο του. Ποτέ δεν πήγε να δει η να ψάξει να βρει τι λένε τα Πρακτικά στα οποία τον παρέπεμψε το συγκεκριμένο βιβλίο που επικαλείται. Και ενώ ζητούσε με εμμονή και επιμονή να του δώσουμε τα κείμενα, όχι απλώς αντεγραμμένα, αλλά και... σκαναρισμένα, για να πεισθεί ότι είναι πράγματι έτσι, δεν έκανε τον ίδιο κόπο για να ελέγξει τα αποδεδειγμένα ψεύδη τών ομοϊδεατών του Εικονομάχων, αλλά τα αντέγραψε αυτούσια χωρίς τον παραμικρό έλεγχο! Γιατί αυτά τον βόλευαν να συκοφαντήσει την Εκκλησία.

Όταν κάποιος ανεβάζει στο Internet ένα άρθρο και παραθέτει ένα μέρος των Πρακτικών σ’ αυτό, μη γνωρίζοντας τι ακριβώς λένε τα Πρακτικά παρακάτω στην ίδια σελίδα από εκεί που παραθέτει στο άρθρο του, είναι, αν μη τι άλλο, ελλειπής η έρευνά του και η έκθεση των γεγονότων κατά συνέπεια. Το χειρότερο όμως συνέβη όταν ο κ. Γ. Οικονομίδης ζήτησε από τον ‘’Στέλιο’’ που συνομιλούσε σε ξένο μπλογκ, (http://egolpio.wordpress.com/rules/) να του πει τι γράφουν τα Πρακτικά στην ίδια σελίδα παρακάτω από εκεί που σταμάτησε αυτός στο άρθρο του. Και όταν ο Στέλιος του παρέθεσε τι λένε τότε ο κ. Γ. Οικονομίδης του είπε τα εξής: («Γιώργος Οικονομίδης (16: 35: 34), 26/06/2010): Για το πρώτο (του Mansi) βλέπουμε ότι: Γρηγόριος ανέγνω… στο δεύτερο που παραθέτεις βλέπουμε ότι: ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ ΔΙΑΚΟΝΟΣ ανέγνω… Άραγε είναι συνέχεια του πρώτου ή κάποιο άλλο απόσπασμα; Δεν βλέπω να υπάρχει η λέξη “εικόνα” στο κείμενο. Για ποιό άραγε θέμα μιλάει ο… ποιητής; Πάντως είναι “ηρωϊκή” η στάση μου. Τόσες πέννες που γράφουν και πηδούν από το ένα θέμα στο άλλο τις προλαβαίνω. Αυτή είναι όμως και η τακτική σας. Γνωστό το κόλπο. Στην βιασύνη του (λέτε, του Οικονομίδη) κάπου θα τον πιάσουμε, άσχετα εάν θεωρείτε ότι με έχετε κιόλας πιάσει. Χαιρετισμούς… Γιώργος Οικονομίδης». Νομίζω ότι, δεν είναι σωστό εκ μέρους του κ. Οικονομίδη να ζητά από τον άλλον να του παραθέσει τι λέει παρακάτω η σελίδα που αυτός έβαλε στο άρθρο του! Και όταν ο «Στέλιος» το έκανε, του είπε μετά: «Άραγε είναι συνέχεια του πρώτου ή κάποιο άλλο απόσπασμα;» δείχνοντας ότι δεν την έπιασε ποτέ στα χέρια του αυτή τη σελίδα. Τι είδους έρευνα έκανε, όταν αγνοεί τι λέει παρακάτω η ίδια σελίδα από εκεί που παραθέτει στο άρθρο του, και ζητάει να του την δείξει κάποιος άλλος;

Σε αντίθεση με τους παραπλανητικούς τρόπους των εικονομάχων, (αρχαίων και νέων), στο παρόν άρθρο ο τρόπος της εργασίας μου έχει ως εξής:

α) παραθέτω σε φωτοτυπία τα Πρακτικά της Συνόδου όπως ακριβώς τα έγραψαν οι Πατέρες τότε. Το κείμενο έχει δικούς του καλλιγραφικούς τύπους και πιθανόν ο απλός αναγνώστης να δυσκολευτεί να το διαβάσει από την φωτοτυπία.

β) τους καλλιγραφικούς τύπους του κείμενου των Πρακτικών που τους παραθέτω σε φωτοτυπία, τους έχω μεταφέρει –«μεταφράσει»- στα Αρχαία Ελληνικά όπως ακριβώς είναι γραμμένο το κείμενο και το παραθέτω από κάτω αμέσως μετά τη φωτοτυπία.

γ) ακριβώς κάτω από το κείμενο των Αρχαίων Ελληνικών, αποδίδω το νόημα του κείμενου των Πρακτικών στα επίμαχα σημεία.

Προς κατανόηση του κείμενου των Πρακτικών, προτείνω στον αναγνώστη, σεβόμενος το χρόνο που θα διαθέσει, να δει απλώς την φωτοτυπία και αμέσως μετά να διαβάσει κατευθείαν τα σχόλια κατανόησης της κάθε ενότητας.

Αν όμως θέλει να ερευνήσει περισσότερο τα λεγόμενα, ας βγάλει αντίγραφο από το κείμενο των πρακτικών (φωτοτυπία) με τους καλλιγραφικούς χαρακτήρες ως έχει, ας τη μεγεθύνει και ας ελέγξει την μεταφορά που έκανα στη σημερινή γραφή και τέλος ας δει και τα σχόλιά μου, αν ανταποκρίνονται στο περιεχόμενο του Κειμένου των Πρακτικών.

Προτού μπω στο θέμα του άρθρου μου θέλω να προσθέσω τα εξής:

α) δεν θα παραθέσω πλήθος βιβλιογραφίας ξένης ή Ελληνικής και ούτε θα επικαλεστώ κάτι άλλο, αλλά θα αρκεστώ στα πρακτικά της 7ης Οικ. Συνόδου και στην Ελληνική Πατρολογία Migne επειδή μόνον από αυτά παραθέτει ο «Σπορέας», αλλά και επειδή μπροστά στις πηγές, οι όποιες σημερινές γνώμες έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Κατά συνέπεια

β) αυτά που θα γράψω επί του θέματος για κάποιον (π. χ. για τον Θεόδοτο), δεν θα είναι γνώμη δική μου ή κάποιου καθηγητή, αλλά ότι αναφέρεται μέσα στις σελίδες των Πρακτικών ^2α., που χρησιμοποίησε ο κ. Οικονομίδης στο άρθρο του ^2β. Συνεπώς θα πάμε να δούμε μαζί, εσείς και εγώ, τι λένε τα πρακτικά της 7^ης Οικ. Συνόδου, όπως ακριβώς τα κατέγραψαν οι Πρακτικογράφοι της Συνόδου, και όπως ακριβώς θα έκανε σήμερα ένας σύγχρονος δικηγόρος σε μια υπόθεση, ο οποίος θα ανέτρεχε στα πρακτικά της δίκης και θα αναζητούσε τι είχε γραφτεί εναντίον ή και υπέρ του πελάτη του, ώστε να βγάλει ασφαλή συμπεράσματα.

1. Αμφιλόχιος, επίσκοπος Ικονίου

Παραθέτει ο «Σπορέας»: «Αμφιλόχιος, επίσκοπος Ικονίου:

Αυτός δίδαξε ότι «δεν χρειαζόμαστε τα σαρκικά πρόσωπα των αγίων να ζωγραφίζονται με χρώματα πάνω σε πίνακες, αλλά με την αρετή να μιμούμαστε την πολιτεία τους». (Mansi 13: 301) ³».

Ο Σπορέας ευχαρίστως παρέθεσε τα αναγνωσθέντα υπό του ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ κατά του Αμφιλοχίου (σελιδα 301) σχετικά με το ότι ο Αμφιλόχιος είναι κατά των εικόνων.

Δεν παρέθεσε όμως τα αναγνωσθέντα υπό του ΕΠΙΦΑΝΕΙΟΥ ΤΟΥ ΔΙΑΚΟΝΟΥ υπέρ του Αμφιλοχίου τα οποία είναι στην ίδια σελίδα (301 και μέχρι και την 309) και αναιρούν τις κατηγορίες κατά του Αμφιλοχίου και κατά του Αστερίου Αμασείας.

Στην ίδια σελίδα και ακριβώς από κάτω αναιρούνται οι φήμες και οι κατηγορίες για τον Αμφιλόχιο:

Παραθέτω παρακάτω το κείμενο από την σελίδα (301) των Πρακτικών στη σημερινή γραφή ώστε ο αναγνώστης να μην υποχρεωθεί να το διαβάσει μέσα από τη φωτοτυπία 4α, 4β:                 «Επιφάνειος Διάκονος ανέγνω» «Αιρετικών ουν ίδιόν εστι το περικεκομμένας εκβάλλειν τας χρήσεις. Επεί εί τις φιλοπόνως ερευνήσει, ουδαμώς την έννοιαν του πατρός ευρήσει απαγορεύουσαν την των σεπτών εικόνων ανατύπωσιν, αλλ’ εγκωμιάζων την ανδρείαν και στερότητα της ψυχικής διαθέσεως των αγίων, και προκρίνων την των αρετών εργασίαν, ταύτά φησιν ο πατήρ, και ίνα προς μίμησιν ημάς αναγάγη της αυτών πολιτεία. Ου γαρ δια σαρκικήν φιλίαν αυτούς εγκωμιάζομεν, ουδέ αναστηλογραφούμεν· αλλά προς μίμησιν θέλοντες έχειν τας αυτών αρετάς, και ουν βίβλοις τους βίους αυτών ανιστορούμεν, και εικονική...

(Τέλος 301 σελίδας, συνέχεια στην 304 σελίδα.)

γραφή αυτούς αναζωγραφούμεν, ήκιστα χρηζόντων του παρ’ ημών ιστορικώς εγκωμιάζεσθαι, ή στηλογραφικώς εικονίζεσθαι, αλλά προς την ημών ωφέλειαν, καθά είρηται, τούτο ποιούμεν. Ου γαρ μόνον τα πάθη των αγίων προς ημετέραν σωτηρίαν εστί παιδαγωγικά, αλλά και αυτή η συγγραφή των παθημάτων αυτών και δια εικονικής αναζωγραφήσεως δεικνυμένη, ωσαύτως και η ετήσιος αυτών μνήμη. Όλος γαρ ο χαρακτήρ του λόγου ταύτην την έννοιαν παρίστησι, και προς ανατροπήν των σεπτών εικόνων εστίν ουδαμώς το παρά του πατρός ειρημένον, ουδέ διαβολήν τινα προς αυτάς πεποίηται. Ει γαρ φάσκει, ου χρώμασι τοις πίναξι τα σαρκικά αυτών πρόσωπα επιμελές ημίν αντιπούν, δια τον σκοπόν της αρετής ταύτα παρ’ αυτού λέλεκται. Επιφέρει γαρ. Αλλά την πολιτείαν αυτών δι’ αρετής εκμιμείσθαι. Επιμελές γαρ ημίν τας αρετάς των αγαθών ανδρών εκλέγεσθαι, και τας πράξεις αυτών μιμείσθαι. Και την πολιτείαν αυτών ζηλούν. Το δε ναούς αυτοίς αναδείμασθαι διηνεκώς, ή ουν εικόνι τούτους αναστηλούν, καταφρονούντες της τούτων αρετής ουκ επαινετόν. Ουδείς γαρ αν επαινέσειεν, ει ίδοι άνδρα τας αρετάς των αγίων αποκρουόμενον, και ημέρα τη ημέρα εικόνας τούτον ανατιθέμενον, ή ναούς εγείροντα πλείστους, ή σκεύη ιερά κατασκευάζοντα, και τον εαυτού ναόν τοις ενθέοις αρεταίς μη κατακοσμούντα. Έφη γαρ ο Θεός δια Ησαΐου του προφήτου προς τους ούτω διακειμένους· εάν προσφέρητέ μοι σεμίδαλιν, μάταιον θυμίαμα, βδέλυγμά μοι εστι. Και όταν τας χείρας υμών εκτείνητε προς με, αποστρέψω τους οφθαλμούς μου αφ’υμών· και εάν πληθύνητε την δέησιν, ουκ εισακούσομαι υμών. Αλλά τι ποιήσετε; λούσασθε, καθαροί όψεσθε, αφέλετε τας πονηρίας από των ψυχών υμών απέναντι των αφθαλμων μου. Παύσασθε από των πονηριών υμών, μάθετε καλόν ποιείν· εκζητήσατε κρίσιν, ρύσασθε αδικούμενον, κρίνατε ορφανώ, και δικαιώσατε χήραν. Όταν ουν ταύτα καταρθώσωμεν, τότε και τα παρ’ημών προσφερόμενα δεκτά παρά τω Θεώ, είτε άγιοι ναοί εισίν, είτε ιερά σκεύη, είτε και σεπταί εικόνες. Ούτως ουν αρμόδιόν εστιν εκλέγεσθαι ημάς προς μνήμην αγίων τας τούτων αρετάς, κατά το δυνατόν εκμιμείσθαι. Τούτο γαρ εστι μαρτύρων εγκώμιον, η προς αρετήν παράκλησις των συνεκλεγμένων, ως ο μέγας έφη Βασίλειος εν τοις ηθικοίς αυτού λόγοις. Συν τούτοις δε καθά είρηται, και το ναούς εγείρειν, και εικόνας ανατυπούν, και ιερά σκεύη το Θεώ προσφέρειν, των αξιεπαινέτων εστί· δει γαρ και ταύτα ποιήσαι, κακείνα μη αφιέναι, ο…»

 «…αληθής λόγος ημάς εκδιδάσκει, ου γαρ αν τις αρετήν κτήσασθαι δύναιτο, εάν μη εν ταις αυλαίς του κυρίου παρο(ε)δ(ρ)εύη, δια της αναγνώσεως ενωτίζηται των θείων λογίων, και δια της οράσεως προς αίσθησιν οδηγήται των τε ευαγγελικών εξηγήσεων και μαθημάτων, και των μαρτυρικών διηγήσεών τε και άθλων. Εν παντί δε καιρώ και τόπω και χρόνω και ώρα τας αρετάς ποιείν επιμελές εστι και επάναγκες· ότι και τοις παθήμασι του Χριστού εμπολιτεύεσθαι πάντοτε και αεί και δια παντός αναγκαίον, και την νέκρωσιν αυτού εν τω σώματι ημών περιφέρειν, και επιμελώς τούτο ποιείν, λυσιτελές· πρόξενον γαρ εστι της ουρανών βασιλείας.

Το δε σταυρούς πολλούς εγχαράττειν εν ενί οικίσκω, και καταφρονείν των...»

(Τέλος 304 σελίδας, συνέχεια στην 305)

"...εντολών του Χριστού, και της μιμήσεως των παθημάτων αυτού των ανοήτων εστίν· άνευ γαρ των έργων η πίστις νεκρά. Φησί γαρ διαγγελικώς ο κύριος· ου πας ο λέγων μοι, κύριε κύριε, εισελεύσεται εις την βασιλείαν των ουρανών, αλλ’ ο ποιών το θέλημα του πατρός μου του εν ουρανοίς. Ετι δε εχόμενοι των προκειμένων, και ετέραν απόδειξιν προς τοις ειρημένοις αποδώσομεν. Σύνηθές εστι τοις το σωτήριον ημίν του Θεού διασαφήσασι θέλημα αγίοις πατράσιν ημών, και έκτασιν την των εντολών τήρησιν εκδιδάσκειν ημάς, και προς ην εντολήν εστιν αυτοίς ο σκοπός ρυθμίζειν τους ακροωμένους, ταύτην διαγγέλλειν υψηλήν τε και μείζονα· ίνα ως άγκυραν ασφαλή ταύτην κατέχοντες, μηδέ περί τας λοιπάς αμελώμεν. Δια δε την έκτασιν του μήκους τους πλείους σιγήσαντες, …»

Διακόπτω την παράθεση του κείμενου των Πρακτικών επειδή παρακάτω αναφέρεται στον Αστέριο Αμασείας θέμα με το οποίο ασχολούμαι στη 2η ενότητα.

Μερική απόδοση του νοήματος του κειμένου των Πρακτικών περί του Αμφιλοχίου ⁵

Στο σημείο αυτό θα σχολιάσουμε το όσα εκφωνήθηκαν από τον Επιφάνειο τον διάκονο υπέρ του Αμφιλοχίου τα οποία εκρύβησαν εκ του «Σπορέως» και δεν παρετέθησαν στο άρθρο του. Ο Επιφάνειος λοιπόν μας λέει συγκεκριμένα ότι είναι ιδίωμα των Αιρετικών να εκβάλλουν τη χρήση των λόγων ενός πατρός. Εάν ερευνήσει κάποιος την έννοια των λόγων του πατρός δηλ. του Αμφιλοχίου δεν θα βρει καθόλου ότι καταφέρεται κατά των εικόνων, αλλά θα δει ότι εγκωμιάζει την αρετή των αγίων και προκρίνει πάνω από όλα την εργασία των αρετών. Εμείς λέει ο Επιφάνειος, δεν τους εγκωμιάζουμε και δεν τους ζωγραφίζουμε από σαρκική φίλια αλλά τους στηλογραφούμε για δική μας ωφέλεια και όπως ελέγχθη, έτσι και κάνουμε. Δεν είναι τα πάθη μόνον των αγίων παιδαγωγικά για μας αλλά και η εικονική αναζωγράφησή τους, όπως και η ετήσια μνήμη τους. Όλος ο χαρακτήρας του λόγου του Αμφιλοχίου λέει ο Επιφάνειος, αυτή την έννοια έχει και δεν αναφέρει τίποτα προς ανατροπή των εικόνων. Εάν φάσκει ο Αμφιλόχιος όταν λέει να μην αποτυπώνουμε τα πρόσωπά τους σε πίνακες το λέει μόνον για το σκοπό της αρετής.

Εδώ ο Άγιος Αμφιλοχιος σύμφωνα με τον Επιφάνειο φαίνεται να συστήνει ότι κανένας δεν θα το επαινούσε αυτό, εάν γνώριζε άνδρα που τις αρετές των αγίων τις αποκρούει, και μέρα με την ημέρα σε εικόνες τους αναθέτει (τους αγίους), ή πολλούς ναούς ανεγείρει προς τιμήν τους, ή σκεύη πολλά κατασκευάζει, και τον ναό του (τον εαυτό του) να μην τον κατακοσμεί με τις ένθεες αρετές του Θεού και των αγίων που ζωγραφίζει.

Εννοεί με λίγα λόγια ότι, κανένας δεν θα επαινούσε έναν άνδρα αν απέκρουε τις αρετές των αγίων ενώ παράλληλα τους ζωγράφιζε σε εικόνες, τους έχτιζε ναούς, τους κατασκεύαζε σκεύη και τον εαυτό του τον άφηνε χωρίς να τον στολίζει με τις αρετές του Χριστού.

Παρακάτω αναφέρει τι είπε ο Ησαϊας στον Ισραηλιτικό λαό, πως αν δεν γίνουν καθαροί και αν δεν προσφέρουν την θυσία με ‘’καθαρά χέρια’’ δεν πρόκειται να είναι ευάρεστη στο Θεό. Όταν τα κατορθώσουμε όλα αυτά τότε και τα προσφερόμενά μας δεκτά θα είναι από τον Θεό είτε είναι άγιοι ναοί είτε ιερά σκεύη είτε σεπτές εικόνες. Το να χαράσσεις πολλούς σταυρούς σε ένα σπίτι και να καταφρονείς παράλληλα τις εντολές του Χριστού και την μίμηση των παθών του είναι ιδίωμα των ανοήτων, διότι άνευ έργων η πίστη είναι νεκρή.

Νομίζω ότι είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς τι έχει ειπωθεί υπέρ του Αμφιλοχίου, όπως και να αντιληφθεί σύμφωνα με τα λόγια του Επιφανείου ότι δεν καταφέρεται κατά των εικόνων ο Άγιος Αμφιλόχιος στους λόγους του, αλλά με άλλη σημασία τα λέει αυτά την οποία και δείξαμε. Για το λόγο αυτό θέτουμε στη διάθεση του κάθε αναγνώστη το κείμενο των Πρακτικών, ώστε αφού το βγάλει φωτοτυπία και το ελέγξει να είναι εις θέσιν να καταλάβει μέσα από τις πηγές το αν είναι ή όχι κατά των Εικόνων ο Αμφιλόχιος.

2α. Αστέριος επίσκοπος Αμασείας και Πόντου

Διακόψαμε την παράθεση του κείμενου των Πρακτικών για να παραθέσουμε τι ισχυρίζεται ο ‘’Σπορέας’’ στο άρθρο του. Παραθέτει ο ‘’Σπορέας’’ το εξής απόσπασμα από την Πατρολογία του Migne:

«Σπορέας»: «Αστέριος (θ. 430; ), επίσκοπος Αμασείας και Πόντου.

Ο Αστέριος, εκφράζει την αγανάκτησή του για μερικούς, που είναι «της ματαιότητος ερασταί» και δεν σταμάτησαν στα συνηθισμένα όρια της «μωράς επινοίας», αλλά προχώρησαν και στα ρούχα τους ακόμα να υφαίνουν τις εικόνες και όταν φορούν «της μυρίοις ειδώλοις πεποικιλμένην εσθήτα» παρουσιάζονται σ’ αυτούς, που τους συναντούν, «ως τοίχοι γεγραμμένοι». Και αν θέλουν, προσθέτει, να δεχθούν μια συμβουλή, που έχω να τους δώσω, να πάνε να πουλήσουν αυτά τα ρούχα, «επί δε της ψυχής σου βαστάζων νοητώς τον ασώματον Λόγον περιέφερε» («Ομιλία περί Πλούσιου και Λαζάρου», Migne, 40: 165-168)».

Αυτό όμως που παρέλειψε κι εδώ να μας πει ο ‘’Σπορέας’’, είναι ότι το απόσπασμα αυτό από την Πατρολογία του Migne που ο ίδιος χρησιμοποιεί το αξιολογούν οι Πατέρες της Συνόδου και μας γνωστοποιούν μέσα από τα Πρακτικά της ΣΥΝΟΔΟΥ ποια ήταν η αιτία που τα είπε αυτά ο Αστέριος Αμασείας και ότι ουδόλως τα είπε κατά των εικόνων…

Ας αφήσουμε όμως το κείμενο να μας δείξει τι είπαν οι Πατέρες της Συνόδου και τι εγράφη στα πρακτικά της σχετικά με το επίμαχο χωρίο του που κάνει χρήση στο άρθρο του ο κ. Οικονομίδης από την («Ομιλία περί Πλούσιου και Λαζάρου», Migne, 40: 165-168) του Αστερίου Αμασείας και αν όντως τα είπε αυτά ο πατήρ κατά των εικόνων ή όχι.

Συνεχίζω την παράθεση του κείμενου της φωτοτυπίας των Πρακτικών από την ίδια σελίδα (305) στη μέση που σταμάτησα παραπάνω:

«…Δια δε την έκτασιν του μήκους τους πλέους σιγήσαντες, Αστέριον τον Αμασείας εις μέσον αγάγωμεν. Και γαρ αυτός εις τον Λάζαρον και εις τον πλούσιον λόγον συγγραψάμμενος, έμφασίν τινα περιπτωχοτροφίας και κατά πλουτούντων διαγορεύσας παραινεί τοις πλουσίοις την ελεημοσύνην εγκαρπίζεσθαι, και μη φαιδρως και λαμπρώς μαλακοίς ιματίοις αμφιέννυσθαι και παρεισάγει ηθικόν τινα λόγον προς τινας ευλαβεστέρους κατά τον βίον, πλούτου εφιεμένους, λέγων ούτως· μη γράφε τον Χριστόν εν ιματίοις, αλλά μάλλον την των αναλωμάτων τούτων δαπάνην πτωχοίς προσπορίζου. Είτα και θέλων εκκόψαι του πλούτου την έφεσιν, επιφέρει· αρκεί γαρ αυτώ η μία της ενσωματώσεως ταπείνωσις· τουτέστιν, ουκ αρεστόν Χριστώ τω Θεώ ημών, δια κοσμικής προσπαθείας και φιλαργυρίας εμφαίνεσθαι τα της οικονομίας αυτού μυστήρια. Ουδέ γαρ ευσεβές εστιν ή αποδεκτόν ενώπιον αυτού, ευαγγελικής αναμνήσεως ένεκεν ύλην πλούτου θησαυρίζειν, και προφασίζεσθαι προφάσεις εν αμαρτίαις· πτωχών δε καταφρονείν ενδεομένων άρτων και ενδυμάτων, και σκεπασμάτων εστερημένων. Τούτο γαρ φιλαργυρίας ίδιον, και ουκ ευσεβείας. Ώσπερ γαρ ου κοινωνία φωτί προς σκότος, ουδέ μετοχή δικαιοσύνη και ανομία· ούτως ουδέ πλούτου έφεσις, και ιματίων μαλακών αμφίεσις, προς την ευαγγελικήν ανατύπωσιν και ιστορίαν. η μεν γαρ την της οικονομίας διήγησιν τρανώς ημάς εκδιδάσκει, εις σωτηρίαν ανάγουσα· η δε ταλανίζεται ως υπεύθυνος κολάσεως, καθώς φησιν Ιάκωβος ο αδελφόθεος· οι πλούσιοι κλαύσατε και θρηνήσατε, ολολίζοντες επί ταις ταλαιπωρίαις υμών. Ο πλούτος υμών σέσηπε, και τα ιμάτια υμών ση(. . )πα γέγονεν· ο χρυσός υμών και ο άργυρος κατίωται, και ο ιός αυτών εις μαρτύριον υμίν μένει. τοιγαρούν, καθά είρηται, πάντα τα δια φιλαργυρίαν γινόμενα, τω κόσμω οίχεται. δυνατόν γαρ ημίν εστι δια μικρού τινος αναλώματος έχειν διατροφάς, ενδύματά τε και σκεπάσματα, και εν τούτοις αρκείσθαι. παν γαρ ό μη δια χρείαν, αλλά δια καλλωπισμόν παραλαμβάνεται, περπερείας έχει κατηγορίαν, ως ο θείος έφη Βασίλειος. Αρκεσθώμεθα ουν οις χρείαν έχομεν, και εκ τούτων τοις πτωχοίς επαρκέσωμεν, και χείρα αυτοίς ορέξωμεν, ίνα και της του κυρίου φωνής ακούσωμεν λεγούσης· μακάριοι οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται· και, εφ’όσον εποιήσατε ενί τούτων των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε. Και επειδή Αστερίου μνήμην εποιησάμεθα, φέρε τοις αυτού λόγοις χρησάμενοι, την των σεπτών εικόνων παράδοσιν αρχαίαν. Θεσμοθεσίαν

 (Τέλος 305 σελίδας, συνέχεια στην 308 σελίδα)

αποδείξωμεν της καθολικής εκκλησίας…» καθολικής εκκλησίας…»

«Και γαρ αυτός θεασάμενος εικόνα του πάθους Ευφημίας της μάρτυρος, εγκωμίοις εκέχρηστο τοιοίσδε. Γυνή τις ιερά παρθένος ακήρατος Θεώ την σωφροσύνην καθιερώσασα, Ευφημίαν καλούσιν αυτήν. Τυράννου δέποτε τους ευσεβούντας ελαύνοντος. Μάλα προθύμως τον επί θανατώ είλετο κίνδυνον. Οι δε δη πολίται και κοινωνοί της θρησκείας υπέρ ης ετελεύτησαν, ως ανδρείαν ομού και ιεράν την παρθένον θαυμάσαντες, πλησίον του ιερού την θήκην δειμάμενοι, καταθέμενοί τε την λαρνακαν, τιμάς τελούσιν αυτή, και την ετήσιον εορτήν, κοινήν και πάνδημον ποιούνται πανήγυριν. Οι μεν ουν των του Θεού μυστηρίων ιεροφάνται και λόγω τιμώσι την μνήμην αεί, και όπως εξετέλεσε τον της καρτερίας αγώνα, επιμελώς τους συνιόντας λαούς εκδιδάσκουσιν. Ο δε δη ζωγράφος ευσεβών και αυτός δια της τέχνης τα κατά δύναμιν, πάσαν την ιστορίαν ουν σινδόνι χαράξας, αυτού του περί την θήκην ιερόν ανέθηκε θέαμα. Έχει δε ώδε φιλοτέχνημα. Υψηλός επί θρόνου καθίδρυται δικαστής, πικρόν και δυσμενές βλέπων εις την παρθένον· οργίζεται γαρ όταν εθέλη καν ταις αψύχοις ύλαις η τέχνη. δορυφόροι δε της αρχής και στρατιώται πολλοί· οι μεν των υπομνημάτων υπογραφείς δέλτους φέροντες και γραφίδας· ων θάτερος αναρτήσας από του κηρού την χείρα, βλέπει προς την κρινομένην σφοδρώς, όλον εκκλίνας το πρόσωπον, ώσπερ παρακελευόμενος γεγωνότερον λαλείν, ίνα μη κάμνων περί την ακοήν, εσφαλμένα γράφη και επιλήψιμα· έστηκε δε η παρθένος εν φαιώ χιτώνι και ιματίω την φιλοσοφίαν σημαίνουσα, ως μεν έδοξε (. . . ) γραφεί, και την όψιν αστεία· ως δε εμοί δοκεί, την ψυχήν κεκαλλωπισμένη ταις αρεταίς. άγουσι δε αυτώ προς τον άρχοντα δυο στρατιώται, ο μεν έλκων επί το πρόσω, ο δε κατόπιν επείγων κεκραμένον της περθένου το ήθος αιδοί και στερρότητι. νεύει μεν γαρ εις γην ώσπερ ερυθριώσα τας όψεις των αρρένων· έστηκε δε ακατάπληκτος, ουδέν πάσχουσα προς τον αγώνα δειλόν. Ως έγωγε τους άλλους τέως επήνουν ζωγράφους, ότε εθεασάμην της γυναικός εκείνης της Κολχιδος το δράμα, όπως μέλλουσα τοις τέκνοις επιφέρειν το ξίφος, ελέω και θυμώ μερίζει το πρόσωπον· και θάτερος μεν των οφθαλμών την αρχήν εμφανίζει, θάτερος δε την μητέρα μηνύει φειδομένην και φρίττουσαν. Νυν δε το θαύμα απ’εκείνης της ευνοίας προς ταύτην μετέθηκα την γραφήν και σφοδρά γε άγαμαι του τεχνίτου, ότι μάλλον έμιξε των χρωμάτων το ήθος, αιδώ τε ομού και ανδρείαν κεράσας, πάθη κατά φύσιν μαχόμενα. προβαινούσης δε εις το πρόσω της μιμήσεως, δήμιοί τινες εν χιτωνίσκοις γυμνοί ήδη ήρχοντο του έργου· και ο μεν δραξάμενος της κεφαλής, και ανακλίνας εις το κατόπιν, περείχε τω ετέρω ευτρεπές εις τιμωρίαν της παρθένου το πρόσωπον· ο δε παραστάς εξέκοπτε των οδόντων· σφύρα δε και (τ)ερετρον φαίνεται της τιμωρίας τα όργανα. Δακρύω δε το εντεύθεν, καί μοι το πάθος επικόπτει τον λόγον. Τας γαρ του αίματος σταγόνας ούτως εναργώς επέχρωσεν ο γραφεύς, ώστε είποις αν προχείσθαι των χειλέων αληθώς, και θρηνήσας απέλθοις. Δεσμωτήριον μετά ταύτα· και πάλιν η παρθένος σεμνή εν τοις φαιοίς ιματίοις κάθηται μόνη, εκτείνασα τω χείρε..."

(Τέλος σελίδας 308, συνέχεια στη σελίδα 309)

"...προς ουρανόν, και καλούσα Θεόν επίκουρον των δεινών. Ευχομένη δε αυτή φαίνεται υπέρ κεφαλής το σημείον, ό δη νόμος Χριστιανοίς προσκυνείν τε και επιγράφεσθαι· σύμβολον οίμαι του πάθους, όπερ αυτήν εξεδέχετο. Ευθύς γουν και μετ’ολίγον πυρ αλλαχού σφοδρόν ο ζωγράφος ανήψεν, ερυθρώ χρώματι ένθεν και ένθεν απιλαμφθέντι σωματοποιήσας την φλόγα. Ίστησι δε μέσην αυτήν τας χείρας προς ουρανόν δι(εφ)απλωσασαν, αχθηδονα δε ουδεμίαν επιφαίνουσαν τω προσώπω, αλλά τουναντίον γεγηθυίαν, ότι προς την ασώματον και μακαρίαν εξεδήμει ζώην. Μέχρι τούτου και ο ζωγράφος έστησε την χείρα, καγώ τον λόγον. Ώρα δε σοι και αυτήν, ει βούλει, τελέσαι την Γραφήν, ίνα κατίδης ακριβώς, ει μη πολύ κατόπιν της εξηγήσεως ήλθομεν. και ταύτα μεν Αστεριος. Σκοπούντες δε τα εν τη θεία γραφή ειρημένα, ευρήσομεν τον αυτόν εκείθεν εκλεξάμενον τα παρ’ αυτού διηγορούμενα. ο Θεός γαρ τω θεράποντι αυτού Μωσεί περί της σκηνής διατασσόμενος, ποικίλα και διάφορα εν αυτή έργα προσάξας, προς τούτοις έφι· ποιήσεις αυλαίας εκ βύσσου κεκλωσμένης, και υακίνθου, και πορφύρας, και κοκκίνου κεκλωσμένου χερουβίμ· εργασία υφαντού ποιήσεις αυτάς. Και αύτη μεν η διαταγή διδάσκει ημάς, ίνα τα τω Θεώ ανατεθειμένα αναλώμασι πλείστοις κατασκευάζωνται· επί δε των ανθρωπίνων ουχ ούτως. είρηται γαρ τω λαώ· και ιμάτιον εκ δυο υφασμένον ουκ επιβαλείς σεαυτώ. Λευκότατα δε ο θείος απόστολος τούτων την έννοιαν παρίστησι παραγγέλλων· τας γυναίκας εν καταστολή κοσμίω, μετά αιδούς και σωφροσύνης κοσμείν εαυτάς, μη εν πλέγμασιν, ή χρυσώ, ή μαργαρίταις, ή ιματισμώ πολυτελεί· αλλ’ ό πρέπει γυναιξίν επαγγελλομέναις θεοσέβειαν δι’έργων αγαθών. ταύτα ουν ειδότες ημείς οι τω Θεώ μονώ την λατρείαν ημών εν πνεύματι και αληθεία προσάγοντες, πάντα τα αυτώ ανατεθειμένα και καθιερωμένα, είτε θείος τύπος του τιμίου σταυρού, είτε άγιον ευαγγέλιον, είτε σεπταί εικόνες, είτε ιερά σκεύη εισί, και ασπασώμεθα και περιπτυξώμεθα, ως ελπίδα έχοντες αγιασμού μεταλαμβάνειν παρ’αυτών· και προσκύνησιν τιμητικήν αυτοίς αποδώσωμεν. Προσκυνείτε γαρ, φησί, τω υποποδίω των ποδών αυτού, ότι άγιός εστι. διο και Γρηγόριος ο Θεολόγος εν τω εις τα γενέθλια του Χριστού λόγω αυτού ούτω φησί· την Βηθλεέμ τίμησον, και την φάτνην προσκύνησον· α γαρ τω Θεώ ανατέθεινται, τη αυτού επιφοιτήσει τε και μεθεξει αγιά εστι, καθώς πάσα η θεία γραφή μαρτυρεί· και ως αγίω η τιμή της αγιότητος ουκ άλλως φυλάττεται, ή δια της ημως χετικής προσκυνήσεως. Αυτοί δε ετι εμπνέοντες ψευδούς, αλλότριον τι της καθολικής εκκλησίας συρράψαντες, φασίν..."

(Σταματάω εδώ την παράθεση του κείμενου, αφού όπως μπορεί να δει ο αναγνώστης εδώ τελειώνει το κείμενο. Η τελευταία παράγραφος της σελίδας αναφέρεται στον Θεόδοτο Άγκυρας, όπου τα πρακτικά περί αυτού θα τα εκθέσω στο 3ο θέμα μας παρακάτω).

Μερική απόδοση του νοήματος του κειμένου των Πρακτικών περί του Αστερίου Αμασείας

Δια την έκταση του μήκους των λόγων μας (της συνεδρίας) λέει ο Επιφάνειος έχουμε την ευχέρεια να αναφερθούμε και στους «πλέον σιγήσαντας» στους πιο ολιγότερο κατηγορούμενους ως εικονομάχους.

Ένας από αυτούς είναι και ο Αστέριος Αμασείας όπου εδώ μας δίνει ο Επιφάνειος το νόημα αλλά και τον σκοπό της ομιλίας του. Καλόν είναι προς κατανόηση του κείμενου να λάβουμε σοβαρά υπόψιν τον τίτλο της Ομιλίας «Περί Πλούσιου και φτωχού», ώστε να μπορέσουμε να δούμε αν όντως το επίκεντρο και το θέμα της είναι οι εικόνες ή κάτι άλλο.

Ο Αστέριος Αμασείας στον λόγο του μας λέει ο Επιφάνειος, έμφαση έδωσε στους φτωχούς και στα προς το ζην τους «έμφασίν τινα περί πτωχοτροφίας», και τους απευθύνει παραινέσεις να εγκαρπωθουν, να εργάζονται την ελεημοσύνη «παραινεί τοις πλουσίοις την ελεημοσύνην εγκαρπίζεσθαι» και να μην στολίζονται με λαμπρά ιμάτια «μη φαιδρώς και λαμπρώς μαλακοίς ιματίοις αμφιέννυσθαι», παραγγέλλοντας τους κυρίως στους ευλαβέστερους από αυτούς «κατά τον βίον», να μην γράφουν τον Χριστό να μην τον εικονίζουν στα ιμάτιά τους «μη γράφε τον Χριστόν εν ιματίοις», αλλά τους λέγει, να δαπανούν τα χρήματα αυτά για τους φτωχούς. Δεν χρειάζεται τους λέγει με γεμάτη από κοσμικό πνεύμα προσπάθεια και όντες οι ίδιοι φιλάργυροι να δείχνουν πάνω στα ενδύματα τους της Οικονομίας του Χριστού του Θεού μας τα μυστήρια. Δεν αρέσκεται ο Θεός «ουκ αρεστόν Χριστώ τω Θεώ ημών» με λίγα λόγια στο να βλέπει έναν πλούσιο να έχει ζωγραφισμένο τον Χριστό στα ρούχα του αφήνοντας παράλληλα τους φτωχούς στο έλεός τους. Δεν αρέσκεται στο να βλέπει τα γεγονότα του Ευαγγελίου να αποτυπώνονται στα ιμάτια του κάθε πλούσιου και την ίδια ώρα να καταφρονείται ο πτωχός: «πτωχών δε καταφρονείν» μη έχοντας ενδύματα και άρτο να φάει. Δεν είναι αυτό ευσεβές και αποδεκτό ενώπιον του Θεού «Ουδέ γαρ ευσεβές εστιν ή αποδεκτόν ενώπιον αυτού».

Από τη μία μεριά έχουμε τη διήγηση της Οικονομίας όπου «τρανώς ημάς εκδιδάσκει» και στη σωτηρία μας ανάγει ενώ από την άλλη έχουμε την φιλαργυρία και την πολυτελή ένδυση με τον Χριστό ζωγραφισμένο πάνω σε μαλακά ιμάτια, που είναι «υπεύθυνες κολάσεως». Κλαύσατε οι πλούσιοι και θρηνήσατε λέγει ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος (Ιακ. 5, 1 Άγε νυν οι πλούσιοι, κλαύσατε ολολύζοντες). Ο πλούτος σας «σέσηπε» δηλ. σάπισε (Ιακ. 5, 2 ο πλούτος υμών σέσηπε και τα ιμάτια υμών σητόβρωτα γέγονεν), «ο χρυσός υμών και ο άργυρος κατίωται, και ο ιός αυτών εις μαρτύριον υμίν μένει. τοιγαρούν, καθά είρηται, πάντα τα δια φιλαργυρίαν γινόμενα, τω κόσμω οίχεται = αναλώνεται, φεύγει από τον κόσμο», (Ιακ. 5, 3 ο χρυσός υμών και ο άργυρος κατίωται, και ο ιός αυτών εις μαρτύριον υμίν έσται). Αρκετό είναι τους λέει ένα μικρό μέρος του εισοδήματός σας στο να σας εξασφαλίσει «διατροφάς, ενδύματά τε και σκεπάσματα, » και σε αυτά να αρκείσθαι. Ότι παραπάνω έχετε και δεν το έχετε για ανάγκη «παν γαρ ο μη δια χρείαν» αλλά για καλλωπισμό «αλλά δια καλλωπισμόν παραλαμβάνεται,» δείχνει κενοδοξία «περπερείας έχει κατηγορίαν,» όπως λέγει και ο Μ. Βασίλειος «ως ο θείος έφη Βασίλειος».

Ας αρκεσθούμε λέγει σε αυτά που έχουμε ανάγκη και με τα υπόλοιπα υπάρχοντά μας τους πτωχούς να βοηθήσουμε «πτωχοίς επαρκέσωμεν, και χείρα αυτοίς ορέξωμεν» για να ακούσουμε και εμείς τη φωνή του Κύριου να μας λέει: «ίνα και της του κυρίου φωνής ακούσωμεν λεγούσης· μακαριοί οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται· και, εφ’όσον εποιήσατε ενί τούτων των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε». Και για να μην κουράσω τον αναγνώστη περισσότερο μιας και το νόημα του χωρίου του Αστερίου αλλά και της συγκεκριμένης ομιλίας του όπως φάνηκε ουδόλως εναντίον των εικόνων είναι, θα παρακαλέσω πριν περάσουμε στον ΕΠΟΜΕΝΟ ΔΗΘΕΝ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΟ να τύχει της προσοχής του μία ακόμη πρόταση από το κείμενο των Πρακτικών, που μας δείχνει τι αισθάνθηκε ο Αστέριος βλέποντας την εικόνα της Άγιας Ευφημίας: «Και γαρ αυτός θεασάμενος εικόνα του πάθους Ευφημίας της μάρτυρος, εγκωμίοις εκέχρηστο τοιοίσδε.»

Το υπόλοιπο κείμενο των Πρακτικών δεν θα το αναλύσουμε εδώ λόγω συντομίας, τίθεται όμως στη διάθεση του κάθε αναγνώστη να το βγάλει φωτοτυπία και να το ερευνήσει ώστε να δει ιδίοις όμμασι ότι δεν καταφέρεται κατά των εικόνων ο Αστέριος Αμασείας.

2β. Οι αποσπασματικές λέξεις Αστερίου Αμασίας

Ας δούμε όμως και τις αποσπασματικές λέξεις OXI OΡΦΑΝΕΣ ΟΠΩΣ ΤΙΣ ΠΑΡΑΘΕΤΕΙ ο ‘’Σπορέας’’, ΑΛΛΑ μέσα στη συνάφεια και στην έκταση του κείμενου του λόγου του Αστερίου Αμασείας, που αυτές εμπεριέχονται στην Ελληνική Πατρολογία PG 40, 165 CD- 167C:

«Σπορέας»: «Αστέριος (θ. 430;), επίσκοπος Αμασείας και Πόντου. Ο Αστέριος, εκφράζει την αγανάκτησή του για μερικούς, που είναι «της ματαιότητος ερασταί» και δεν σταμάτησαν στα συνηθισμένα όρια της «μωράς επινοίας», αλλά προχώρησαν και στα ρούχα τους ακόμα να υφαίνουν τις εικόνες και όταν φορούν «της μυρίοις ειδώλοις πεποικιλμένην εσθήτα» παρουσιάζονται σ’ αυτούς, που τους συναντούν, «ως τοίχοι γεγραμμένοι». Και αν θέλουν, προσθέτει, να δεχθούν μια συμβουλή, που έχω να τους δώσω, να πάνε να πουλήσουν αυτά τα ρούχα, «επί δε της ψυχής σου βαστάζων νοητώς τον ασώματον Λόγον περιέφερε» («Ομιλία περί Πλούσιου και Λαζάρου», Migne, 40: 165-168)».

Οι φράσεις που έχει ο ‘’Σπορέας’’ εντός εισαγωγικών στο άρθρο του είναι από αυτό το σημείο του λόγου του Αστερίου και τις σημειώνουμε με κόκκινο: «Άλλοι πάλιν κατά την γνώμην της ομοίας ματαιότητος ερασταί· μάλλον δε, προς το πλέον την κακίαν ασκήσαντες, ουδέ μέχρι των ειρημένων έστησαν της μωράς επινοίας τους όρους· αλλά τινα κενήν υφαντικήν εξευρόντες και περίεργον, ήτις τη πλοκή του στήμονος προς την κρόκην, της γραφικής μεμείται την δύναμιν, και πάντων ζώων τοις πέπλοις τας μορφάς επισημαίνεται, την ανθινήν και μυρίοις ειδώλοις πεποικιλμένην φιλοτεχνούσαν εσθήτα, εαυτοίς τε και γυναιξί, και παισίν· παίζοντες λοιπόν, ου σπουδάζοντες· κατά της αμετρίας του πλούτου παραχρώμενοι, τω βίω, ου χρώμενοι, αντινομοθετούντες τω Παύλω, και μαχόμενοι ταις θεοπνεύστοις φωναίς, ου γράμμασιν αλλά πράγμασιν. Ά εκείνος απεκήρυξε λόγω, ταυθ’ ούτοι κρατούσι και κυρούσι τοις έργοις. Όταν ουν ενδυσάμενοι φανώσιν, ως τοίχοι γεγραμμένοι παρά των συντυγχανόντων ορώνται. Και που και τα παιδία αυτούς περιίστανται μειδιώντα προς άλληλα, και δακτυλοδεικνούντα την εν ιματίοις γραφήν· βαδίζουσι δε πρεπόμενα, ουκ αναχωρούντα μέχρι πολλού.

Εκεί λέοντες και παρδάλεις· άρκτοι, και ταύροι, και κύνες· ύλαι, και πέτραι, και άνδρες θηροκτόνοι, και πάσα η της γραφικής επιτήδευσις μιμουμένη την φύσιν. Έδει γαρ μη τους τοίχους αυτών μόνον, ως έοικεν, και τας χιτώνας, και τα εν εκείνοις ιμάτια. Όσοι δε και όσαι των πλουτούντων (εν υμίν) ευλαβέστεροι, αναλεξάμενοι την ευαγγελικήν ιστορίαν, τοις υφανταίς παρέδωκαν· αυτόν λέγων τον Χριστόν ημών μετά των μαθητών απάντων· και των θαυμάτων έκαστον, ως η διήγησις έχει. Όψει τον γάμον της Γαλιλαίας, και τας υδρίας· τον παραλυτικόν, την κλίνην επί των ωμών φέροντα· τον τυφλόν τω πυλώ θεραπευόμενον…. Και ταύτα ποιούντες, ευσεβώς νομίζουσι, και ιμάτια κεχαρισμένα τω Θεώ αμφιέννυσθαι. Εμήν δε ει δέχονται συμβουλήν, εκείνα πωλήσαντες, τας ζώσας εικόνας του Θεού τιμησάτωσαν. Μη γράφε τον Χριστόν (αρκεί γαρ αυτώ η μία της ενσωματωσεως ταπεινοφροσύνη, ήν αυθαιρέτως δι’ημάς κατεδέξατο), επί δε της ψυχής σου, βαστάζων νοητώς τον ασώματον Λόγον περίφερε. Μη τοις ιματίοις έχε τον παραλυτικόν· αλλά τον κείμενον άρρωστον επιζήτησον. Μη ιστόρει συνεχώς την αιμορροούσαν· αλλά χήραν θλιβομένην ελέησον…».

Μερική απόδοση του νοήματος της ομιλίας του Αστερίου Αμασείας: («Ομιλία περί Πλούσιου και Λαζάρου», Migne, 40: 165-168)».

 Καταρχήν αναφέρεται και λέει ότι είναι κάποιοι όμοιοι στην ματαιότητα με κάποιους άλλους. Κάποιοι έκαναν τότε κάτι μάταιο, και κάποιοι μετά από αυτούς μιμήθηκαν στη ματαιότητα τους πρώτους και έγιναν της «ομοίας ματαιότητας ερασταί».

Για να δούμε ακριβώς τι λέει εδώ ο Αστέριος, θα πρέπει να μάθουμε ποιες είναι αυτές οι δυο ομάδες και ποιά είναι η ματαιότητά τους, η όμοια μεταξύ τους; Οι όμοιοι με τους άλλους στη ματαιότητα εραστές ξεπέρασαν τα όρια γιατί γνωρίζουν την υφαντική τέχνη, και το μικρό νήμα προς το ύφασμα τόσο καλά το χειρίζονται, ώστε να μιμούνται αυτούς που ζωγραφίζουν κατά κάποιο τρόπο, και να αποδίδουν τα σχέδια στα ιμάτια τους σαν να έχουν ζωγραφιστεί. Όλα τα ζώα τα αποτυπώνουν πάνω στο ένδυμά τους, και με χίλια είδωλα γεμίζουν τους εαυτούς τους και τα παιδιά τους και παίζουν κάνοντας κατάχρηση του πλούτου τους. Αυτά που ο Απόστολος Παύλος είπε αυτοί τα απεκήρυξαν και έχουν καταντήσει, αν τους δεις, ως τοίχοι γεμάτοι «ως τοίχοι γεγραμμένοι» από ‘’γκράφιτι’’ θα λέγαμε σήμερα, και όταν τα παιδιά τους πλησιάζουν, στέκονται δίπλα τους γελάνε και δείχνουν το ένα στο άλλο με το δάκτυλο τους τις παραστάσεις που έχουν αυτοί στα ρούχα τους.

Σ’ αυτούς δεν θα τα δεις αυτά μόνο στα ιμάτιά τους «λέοντες, παρδάλεις, αρκούδες μέχρι και άνδρες θηροκτόνους», αλλά και στους τοίχους των σπιτιών τους. Το κακό όμως δεν σταματάει εδώ κατά τη διήγηση του Αστερίου αλλά έχει ήδη παραγίνει αρκετά. Οι πιο πλούσιοι από αυτούς που τυγχάνει να είναι και ευλαβείς, έχουν πάρει μέσα από το Ευαγγέλιο όλη την Ιστορία της Θείας Οικονομίας και την παρέδωσαν στην υφαντική τέχνη. Θα δεις μας λέει ο Αστέριος Αμασείας στους χιτώνες τους, να έχουν υφασμένους τον παραλυτικό, τις υδρίες από τον γάμο στην Κανά της Γαλιλαίας κ.λπ… Και όταν τα κάνουν αυτά νομίζουν ότι από ευσέβεια τα κάνουν, τόσο πολύ, ώστε θεωρούν πως τα ρούχα που φοράνε και έχουν αυτές τις παραστάσεις είναι αφιερωμένα στο Θεό. Μην βάζεις τον Χριστό στα ιμάτιά σου λέει ο Αστέριος, αλλά αλλά στην ψυχή σου βάσταζέ τον, και μην ιστορείς τον παραλυτικό και τα αλλά γεγονότα του Χριστού… αλλά την χήρα ελέησε…»

Είναι φανερό ότι πρόκειται για δύο ομάδες, η πρώτη είναι οι ειδωλολάτρες, οι οποίοι κοσμούν και λατρεύουν τα κτίσματα τα οποία και αναπαριστούν είτε στις οικείες τους είτε οπουδήποτε αλλού, και οι άλλοι που είναι οι Χριστιανοί οι οποίοι παρασυρόμενοι από την πολύ ευλάβεια τους, έγιναν «της ομοίας ματαιότητος ερασταί» με τους ειδωλολάτρες. Δεν αρκέσθηκαν οι Χριστιανοί μόνον στις εικόνες που είναι μέσα στην Εκκλησία τους αλλά υπερέβαλαν στη χρήση των εικόνων, βάζοντάς τες στα ιμάτιά τους και στους τοίχους των σπιτιών τους, αμελώντας τους πένητας τα ορφανά και τις χήρες, νομίζοντας ότι τα ιμάτιά τους επειδή αναπαριστούν τον Χριστό και αλλά γεγονότα, είναι αφιερωμένα στο Θεό. Επίσης δεν περιορίσθηκαν μόνον στην αναπαράσταση των γεγονότων της Αγίας Γραφής, αλλά υιοθέτησαν και ότι εθνικό υπήρχε, αναπαριστώντας μέχρι και άνδρες να φονεύουν θηρία «θηροκτόνους» πάνω τους και στους τοίχους των σπιτιών τους.

Σίγουρα το κακό είχε παραγίνει όπως το περιγράφει ο Αστέριος σκιαγραφώντας το. Ουδόλως αναφέρεται κατά των εικόνων, αλλά αναφέρεται στην παρεκτροπή των Χριστιανών να ζωγραφίζουν αδιακρίτως ό,τι ορθόδοξο υπήρχε μέσα στον Ναό, αλλά και ό,τι εθνικό έβρισκαν στα σπίτια τους και στα ρούχα τους, νομίζοντας ότι έτσι «αγιάζουν».

3. Θεόδοτος, επίσκοπος Αγκύρας

«Σπορέας»: «Θεόδοτος, επίσκοπος Αγκύρας

Ο Θεόδοτος ήταν αυστηρότερος από τον Αμφιλόχιο: «Εμείς δεν παραλάβαμε από τους πατέρες μας να μορφώνουμε τις ιδέες των αγίων από εικόνες με υλικά χρώματα, αλλά διδαχτήκαμε να εγκολπωνόμαστε τις αρετές τους σαν έμψυχες εικόνες, όπως αυτές εκτίθενται στις Γραφές. Ας μας πουν αυτοί, που αναστηλώνουν τις μορφές τους, ποια ωφέλεια έχουν απολαύσει. Αλλά είναι προφανές πόσο μάταια είναι αυτή η επίνοια και το διαβολικής μεθοδείας εύρημα» (Mansi 13: 309-312).

Εμείς παραθέτουμε από κάτω ακριβώς τη συνέχεια του κείμενου από εκεί που μας παραπέμπει ο ‘’Σπορέας’’ ο οποίος και εδώ παρέθεσε μόνον ένα μέρος των λεχθέντων της Συνόδου και όχι όλο το κείμενο περί του Θεοδότου

 Επιπλέον πρέπει να τονίσουμε ότι στην παραπάνω παραπομπή του ο ‘’Σπορέας’’ (Mansi 13: 309-312) ξέχασε να αναφέρει ότι τα λόγια αυτά τα εκφωνεί ο Γρηγόριος ο Επίσκοπος. Ναι μεν αναφέρει σε μετάφραση το σημείο που ειπώθηκαν αλλά δεν μας αναφέρει ποιος τα είπε και έτσι φαίνεται απλώς ένας ορφανός λόγος που βγήκε από μόνος του. Δείτε εδώ σε πλήρη μορφή αμετάφραστη την παράθεση του ‘’Σπορέα’’, τον εκφωνήσαντα αυτήν που ξέχασε ο ‘’Σπορέας’’ να αναφέρει, καθώς και τη συνέχεια του κείμενου των Πρακτικών ακριβώς από εκεί που σταμάτησε ο ‘’Σπορέας’’ αποκρύπτοντας τα όσα ελέχθησαν υπέρ του Θεοδότου Αγκύρας. (Mansi 13: 309-312.)

Συνεχίζω την παράθεση του κείμενου της φωτοτυπίας των πρακτικών από εκεί που σταματήσα στο τέλος του 2ου θέματος:

"... ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ «Ανέγνω» Συνωδά δε τούτοις και Θεόδοτος Αγκύρας, ο συναγωνιστής Κυρίλλου, περί των αυτών διδάσκει ούτως· τας των αγίων ιδέας ουκ εικόσιν εξ υλικών χρωμάτων αναμορφούν παρειλήφαμεν, αλλα τας τούτων αρετάς δια των εν γραφαίς περι αυτών δηλουμένων Consil General Tom. XIII.

  (Τέλος σελίδας 309, συνέχεια στη σελίδα 312)

"...οίόν τινας εμψύχους εικόνας αναμάττεσθαι δεδιδάγμεθα, εκ τούτου προς τον όμοιον αυτοίς διεγειρόμενοι ζήλον. επεί ειπάτωσαν οι τας τοιάσδε αναστηλούντες μορφάς, ποίας εκ τούτων άρα καταπολαύοιεν ωφελείας, ή εν ποία δια της τούτων αναμνήσεως ανάγονται πνευματική θεωρία; αλλ’ εύδηλον, ως ματαία η τοιαύτη επίνοια, και διαβολικής μεθοδείας εύρημα..." (Εδώ είναι σε αρχαία ελληνικά ό,τι ακριβώς παρέθεσε ο ‘’Σπορέας’’ σε μετάφραση στην παραπομπή του ξεχνώντας ωστόσο να αναφέρει το ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ «Ανεγνω», που μας πληροφορεί ποιός είναι ο εκφωνήσας του λόγου.) "...ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ ΔΙΑΚΟΝΟΣ «Ανέγνω»  Ει Θεόδοτος (…) εν τω δε τω βίω, τη μακαρία συνεξεβόησεν αν Σωσάννη προς Θεόν λέγων· ο Θεός ο αιώνιος, ο των κρυπτών γνώστης, ο ειδώς πάντα πριν γενέσεως αυτών· συ επίστασαι, ότι ψευδή κατηγορήσάν μου, ζηλώσαντες τους πρεσβυτέρους της Βαβυλωνιακής συγχύσεως, οι της ψυχοφθόρου ταύτης καινοφωνίας εισηγηταί. Αλλά θέλοντες εαυτούς ικανούς και περιφανείς αποδείξαι, κενά τινα λαρυγγίζουσι, και ψευδής αποδείκνυται ο κάλαμος της γραφής αυτών, και προφανώς παραχαράκται της αληθείας ευρίσκονται. πολλοί γαρ μεθ’ημών εκζητήσαντες, είτα τε και ερευνήσαντες εν τοις λόγοις του αυτού Θεοδότου περί του προκειμένου ρητού, ει γαρ εγγέγραπταί τι των τοιούτων, ουδαμή ουδαμώς εύρομεν. ουδέ γαρ αυτός τι των τοιούτων διηγόρευσε· προφανώς γαρ δέδεικται, ότι ου Θεοδότου η χρήσίς εστι, πικρίας γαρ και παροξυσμού μεστός ο λόγος, και γλώσσης ακρατούς και ακαθάρτων χειλέων η τόλμα του φληναφήσαι, διαβολικής· χριστιανοκατηγόρων τούτο ιδίωμά τε και πλάσμα, και ου Θεοδότου. επεί ει ως αυτοί φασιν, εξ αυτού την μαρτυρίαν παρήγαγον, έδει αυτούς τρανώς δηλώσαι, εκ ποίου λόγου αυτού η χρήσις ελήφθη· αλλ’ως γινώσκοντες αυτό φάλσον, το ψεύδος τη σιωπή επαφήκαν. τους λόγους αυτού τοίνην συναγείραντες· λέγομεν δη τους προς Λαύσον γραφέντας κατά Νεστορίου εν τόμοις έξ, και την ερμηνείαν την εις το σύμβολον των εν Νικαία αγίων πατέρων, και και τον λόγον τον εις την γένησιν του κυρίου, τον εις τα φώτα, και τον εις τον Ηλίαν και την χήραν, και τον εις τον άγιον Πέτρον και Ιωάννην, και τον εις τον χωλόν τον καθήμενον. προς την ωραίαν πύλην, και τον εις τους τα τάλαντα λαβόντας, και τον εις τους δύο τυφλούς· ουδαμώς το ρητόν, ό αυτοί προσήνεγκαν, εύρομεν. αλλ’ουδέ ο ψευδοσύλλογος αυτών ότε ωχλαγωγείτο, και ανεγράφη εν τω φαλσολογήματι αυτών, από βιβλίου του Αγκυρανού η χρήσις μετελήφθη, αλλά δια ψευδοπιτακίου τινός ως λοιμός τις διέδραμεν, ού τινος μετέλαβον οι απλούστεροι. οι δε εχέφρονες και τη αληθεία πειθόμενοι, τούτο πάντοτε ως ψεύδος ηγήσαντο. Ηγήτορα δε της αυτών λοιμώδους αιρέσεως ετι προβάλλονται τον υπερασπιστήν Αρείου, και συνασπιστήν Ευσεβιου Νικομηδείας, Θεογνίου Νικαίας, και Μάριδος χαλκηδόνος, τον εξάρξαντα των αντιπαραταξαμένων τη εν Νικαία αγία συνόδω ούτω φάσκοντες.

(Τέλος σελίδας 312. Συνέχεια επί του θέματος του Θεοδότου Αγκύρας δεν υπάρχει στην επόμενη σελίδα, καθόσον τα πρακτικά αναφέρονται σε άλλους Πατέρες. Για να μην υπάρξει όμως κάποια αμφιβολία εκ μέρους του κάθε αναγνώστη του άρθρου, θα παραθέσω τη συνέχεια των Πρακτικών στην επόμενη σελίδα 313 μόνον σε φωτοτυπία όπου έχουν εκεί τον λόγο του ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ, ώστε να βεβαιωθεί ο αναγνώστης ότι όντως δεν μιλάει στην επόμενη σελίδα για τον Θεόδοτο Αγκύρας)

Μερική απόδοση του νοήματος του κειμένου των Πρακτικών περι του Θεοδότου Αγκύρας:

Βασικό στοιχείο που πρέπει να προσέξουμε είναι ο πληθυντικός που χρησιμοποιεί ο Επιφάνειος πάντα στα κείμενα μας, πράγμα το οποίο δείχνει ότι δεν μιλάει μόνον για τον εαυτό του, αλλά εκφράζει κι άλλους.

Ένα άλλο σημείο που θα βοηθήσει στην κατανόηση του κειμένου είναι το ότι, στην 7η Οικουμενική Σύνοδο οι Εικονομάχοι ονομάζονται «χριστιανοκατήγοροι» (βλ. στη μέση της 312 σελίδας). Τους κατηγορεί ο Επιφάνειος τους εικονομάχους ότι: «ψευδής αποδείκνυται ο κάλαμος της γραφής αυτών», «κενά τινα λαρυγγίζουσι», «καινοφωνίας εισηγηταί», «προφανώς παραχαράκται της αληθείας ευρίσκονται» επειδή πολλοί από την πλευρά του Επιφανείου ζήτησαν να βρουν εάν υπάρχει μέσα στους λόγους του Θεοδότου το προκείμενο ρητό που οι Εικονομάχοι επικαλούνται και κατηγορούν τον Θεόδοτο ισχυριζόμενοι ότι είναι κατά των εικόνων «πολλοί γαρ μεθ’ ημών εκζητήσαντες, είτα τε και ερευνήσαντες εν τοις λόγοις του αυτού Θεοδότου περί του προκειμένου ρητού» αλλά δεν το βρήκαν «ει γαρ εγγέγραπταί τι των τοιούτων, ουδαμή ουδαμώς εύρομεν».

Τίποτα δεν είπε ο Θεόδοτος και είναι προφανές ότι δεν είναι δικά του τα λόγια που κάνουν χρήση οι Εικονομάχοι λέει η πλευρά του Επιφανείου «προφανώς γαρ δέδεικται, ότι ου Θεοδότου η χρήσίς εστι».

Αν, όπως λένε οι Εικονομάχοι παρήγαγαν εκ του Θεοδότου τον λόγο τους, έπρεπε να δηλώσουν από ποιόν λόγο του Θεοδότου πήραν αυτά τα λόγια που τον κατηγορούν «επεί ει ως αυτοί φασιν, εξ αυτού την μαρτυρίαν παρήγαγον, έδει αυτούς τρανώς δηλώσαι, εκ ποίου λόγου αυτού η χρήσις ελήφθη», αλλά γνωρίζοντας ότι ψεύδονται προτίμησαν να σιωπήσουν, ώστε να καλύψουν το φεύδος τους δια της σιωπής «αλλ’ ως γινώσκοντες αυτό φάλσον, το ψεύδος τη σιωπή επαφήκαν.».

Ψάξαμε τόσους λόγους του πατρός, λέει ο Επιφάνειος, «τους λόγους αυτού τοίνην συναγείραντες· τον λόγον τον εις την γένησιν του κυρίου, τον εις τα φώτα, και τον εις τον Ηλίαν και την χήραν, και τον εις τον άγιον Πέτρον και Ιωάννην, και τον εις τον χωλόν τον καθήμενον προς την ωραίαν πύλην, και τον εις τους τα τάλαντα λαβόντας, και τον εις τους δύο τυφλούς», αλλά δεν βρήκαμε το ρητό που αυτοί προσκόμισαν «ουδαμώς το ρητόν, ό αυτοί προσήνεγκαν, εύρομεν».

Σαν ιός ή σαν λοιμός «ως λοιμός τις διέδραμεν,» μπήκε από ψευδοσημείωμα «ψευδοπιτακίου» ως δήθεν ρητό του Πατρός το οποίο ασπάσθηκαν οι απλοί άνθρωποι, και αυτοί (οι Εικονομάχοι) είπαν στο φαλσογράφημά τους ότι: «από βιβλίου του Αγκυρανού η χρήσις μετελήφθη η χρήσις μετελήφθη, αλλά οι εχέφρονες όμως και οι δια της αληθείας πειθόμενοι πάντοτε σαν ψεμα το είχαν το ρητό …τούτο πάντοτε ως ψεύδος ηγήσαντο». Όπως και πριν έτσι και εδώ το υπόλοιπο κείμενο των Πρακτικών τίθεται στη διάθεση του κάθε ερευνητή.

4α. Επιφάνειος επίσκοπος Σαλαμίνας Κύπρου

«Σπορέας»: «Επιφάνειος (315-403), επίσκοπος Σαλαμίνας Κύπρου

«όταν στήσουν τις εικόνες, οι συνήθειες των εθνικών θα συμπληρώσουν τα υπόλοιπα» («Πανάριον», 27: 6, Migne, 41: 376).

«Και να θυμάστε, αγαπητά μου τέκνα, να μη φέρνετε εικόνες στις εκκλησίες ή στα νεκροταφεία των αγίων ή σε ιδιωτικά σπίτια. Στις καρδιές σας να διατηρείτε την ανάμνηση του Θεού» (Mansi 13: 292).»

Εδώ σ’αυτό το σημείο ο ‘’Σπορέας’’ δεν παραθέτει αυτόν που τα εκφωνεί αυτά «ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ανέγνω», όπως έκανε και πριν, και εκτός αυτού μας παραθέτει μόνον το κατηγορούμενο πρόσωπο που είναι ο Επιφάνειος Κύπρου, χωρίς να παραθέτει πάλι όλο το κείμενο που εμπεριέχει το χωρίο και τι λένε παρακάτω τα Πρακτικά.

Ας δούμε πρώτα το κείμενο μέσα στο οποίο είναι γραμμένα αυτά που παραθέτει ο ‘’Σπορέας’’.

(Mansi 13: 292) το πλήρες κείμενο που εμπεριέχει την παραπομπή του ‘’Σπορέα’’.

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ «ανέγνω» Τα ίσα δε και οι των αποστόλων μαθηταί και διάδοχοι θεοφάντορες ημών πατέρες εκδιδάσκουσι. λέγειν ουν ο εν σημειοφόροις περιβόητος Επιφάνειος ο Κύπρου· προσέχετε εαυτοίς, και κρατείτε τας παραδόσεις, ας παρελάβετε· μη εκκλίνητε δεξιά, μηδέ αριστερά. οίς επιφέρει και εν τούτω μνήμην έχετε τέκνα αγαπητά, του μη αναφέρειν εικόνας επ’εκκλησίας, μήτε εν τοις κοιμητηρίοις των αγίων· αλλ’αεί δια μνήμης έχετε τον Θεόν εν ταις καρδίαις υμών· αλλ’ούτε κατ’οίκον κοινόν. ουκ έξεστι γαρ Χριστιανώ δε οφθαλμών μετεωρίζεσθαι και ρεμβασμών του νοός. ος και ετέρους λόγους εξέθετο επ’ανατροπή της των εικόνων ποιήσεως, ους οι φιλομαθώς ζητούντες ευρήσουσιν. Είναι πλεον αντιληπτο στον καθενα ότι το χωριο που παρεθεσε ο ‘’Σπορεας’’ είναι ένα μερος του κειμενου και όχι ολο. Παμε τωρα να δουμε τι λενε παρακατω ακριβως και στην ιδια σελιδα 292 τα Πρακτικα της Συνοδου. ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ ΔΙΑΚΟΝΟΣ «ανέγνω» Οι φιλομαθείς περί την των εκκλησιαστικών πραγμάτων έρευναν, τους ετέρως φρονούντας, και θέλοντας την ιδίαν δικαιοσύνην στήσαι, και τη του Θεού αντιταχθήναι, ίσασι κιβδήλοις και παρεγγράπτοις συγγράμμασιν ισχυριζομένους, ως νόθους όντως..."

 (Τέλος σελίδας 292, συνέχεια στη σελίδα 293.)

«…Τας και ου γνησίους υιούς της καθολικής εκκλησίας, αδελφούς δέξασθαι ου προσιέναι, μάλλον δε αποκροόμενοι λέγουσι· σπέρμα Χαναάν και Ιούδα· γνόντες το υπό του ευαγγελιστού ειρημένον· εξήλθον αφ υμών, αλλ’ουκ ήσαν εξ’ημών. Ει γαρ ήσαν εξ’ήμων μεμενήκεισαν αν μεθ’ημών. και πάλιν, του θείου αποστόλου λέγοντος· ότι εισελεύσονται μετά την άφιξίν μου λύκοι βαρείς εις υμάς, μη φειδόμενοι του ποιμνίου, του αποσπάν τους μαθητάς οπίσω αυτών. και βλέπετε, μη τις υμάς έσται ο συλαγωγών δια της φιλοσοφίας και κενής απάτης. και πάλιν ο αυτός φησι· μη παντί πνεύματι πιστεύετε. Πρέπον ουν εστι παντί Χριστιανώ παρεγγράπτων βίβλων ακρόασιν ποιουμένω, ταύτας διαπτύειν, και μηδόλως προσδέχεσθαι. Και γαρ του θείου αποστόλου προς Λαοδικείς φέρεται πλάστη επιστολή, εν τισι βίβλοις του αποστόλου εγκειμένη, ην οι πατέρες απεδοκίμασαν, ως αυτού αλλοτρίαν· και το κατά Θωμάν Μανιχαίοι παρεισήγαγον ευαγγέλιον, όπερ η καθολική εκκλησία ως αλλότριον ευσεβώς αποστρέφεται. Οία και νυνί η χρήσις, η λεγομένη μεν του αγίου πατρός ημών Επιφανείου, μη ούσα δε. αυτός γαρ ο θεσπέσιος πατήρ ογδοήκοντα κεφαλαίων έκδοσιν ποιησάμενος, πάσας τας αιρέσεις εθριάμβευσεν, Ελληνικάς τε και Ιουδαϊκάς, και όσαι κατά τον χριστιανισμόν γεγόνασι, μηδεμίαν παραλελοιπώς. και ει την των εικόνων ποίησιν αλλοτρίαν του Χριστού εγίνωσκεν, εις τον αριθμόν των αιρέσεων ταύτην κατέταξεν αν. πάλιν δε τας εκθέσεις ταύτας τας κατά των σεπτών εικόνων ανεζωγράφηντο εν τε κοσμήσει των σεπτών ναών, και προς ημετέραν ανάμνησιν. Εκ γαρ αυτών των χρήσεων, ων εις μαρτυρίαν προσφέρονται οι της κενοφωνίας εισηγηταί, αυτόθεν έχει την ανατροπήν. Ο γαρ άγιος Επιφάνειος εν τοις χρόνοις ην Θεοδοσίου και Αρκαδίου. Παρεκτείνονται ουν έτη έως της νυνί αιρέσεως ωσεί τετρακόσια. Και τας βίβλους τας κατά των εικόνων ουδείς των Χριστιανών εδέξατο, ει μη οι της κενοφωνίας ψευδήγοροι. και εάν τα τοσαυτα έτη εν τη εκκλησία ουκ εδέχθησαν, ουδέ νυνί αποδεχθήσονται, δια το μηδέπω αυτάς δεδέχθαι. Ην γαρ επιστολήν τινες αυτών προφέρονται ψευδώς επιγεγραμμένην του αγίου Επιφανείου του της Κυπρίων προέδρου προς Θεοδόσιον τον βασιλέα, ημείς ταύτην μετά χείρας λαβόντες, και αναγνόντες ερευνητικώς, και ου παροδευτικώς, εύρομεν εν τω τέλει της επιστολής έμφασιν τοιάδε περιέχουσαν· ότι πολλάκις λαλήσας τοις συλλειτουργοίς μου, περιαιρεθήναι τας εικόνας, ουκ εδέχθην παρ’αυτών, ουδέ προς βραχύ ακούσαι της εμής φωνής ηνέσχοντο. σκοπήσωμεν ουν, τίνες ήσαν εν τοις χρόνοις του μνημονευθέντος πατρός ημών Επιφανείου εν τη εκκλησία αοίδιμοι διδάσκαλοι και περίβολοι αρραγείς της εκκλησίας· Βασίλειος ο μέγας εν έργω και λόγω, Γρηγόριος ο της θεολογίας επώνυμος, Γρηγόριος ο της Νυσσαέων πόλεως πρόεδρος, ο πατήρ πατέρων παρά πάντων ονομαζόμενος· και Ιωάννης, ούτινος από γλώσσης μέλιτος γλυκίων ρέον αυδή· τούνεκεν γαρ και την επωνυμίαν του χρυσού στόματος εδέξατο. Προς τούτοις και Αμβρόσιος, Αμφιλόχιος, και Κύριλλος Ιεροσολύμων, ει τοι-…»

Σελ. 296 συνέχεια της υπόθεσης περί του Επιφανείου Κύπρου:

(...Ει τι)νων αυτές ο συγγραψάμενος την των ρητών τούτων έκθεσιν, την κατά των σεπτών εικόνων, μη δεδέχθαι λέγει παρά των αγίων πατέρων των τότε εν τω βίω περιόντων, πώς ά αυτοί οι άγιοι πατέρες ουκ εδέξαντο, ημείς οι εις τα τέλη των αιώνων καταντήσαντες, και λόγου και γνώσεως απορούντες, ότι ουδέ μαθηταί εσμεν άξιοι αυτών καλείσθαι, τα φαλσογραφηθέντα κατά της εκκλησίας δεξόμεθα; άπαγε της εναγούς και τολμηράς εκθέσεως. εξέστησαν του ορθού λόγου οι τούτο κατά της εκκλησίας εγχειρήσαντες. Έστω εν ημίν τοις φιλοχρήστοις το του αποστόλου ρητόν, το φάσκον· κρατήσωμεν τας παραδόσεις, ας παρελάβομεν, και τας βεβήλους κενοφωνίας παραιτησώμεθα, και ψευδή και πεπλασμένα ταύτα γνωσώμεθα είναι. αι γαρ βιβλοι του αγίου πατρός ημών Επιφανείου, ήτε λεγομένη Αγκυρωτός και αι λοιπαί, εις πάσαν την οικουμένην δια(β)εβόηνται, και ο φθόγγος αυτών εξήχηται, και παρά μικρόν κατά πάσαν εκκλησίαν διεσπαρμέναι εισί. ταύτα δε τα λογίδρια, ά κατά των σεπτών εικόνων περι(β)ομβούσι, δύο η τρείς βίβλοι ανά πάσαν την οικουμένην ούπω εύρηνται. ει μη νεωστί εγράφησαν. Και ει ήσαν γνώριμοι εν τη καθολική εκκλησία, ώσπερ η λεγομένη Αγκυρωτός του Αγίου Επιφανείου, εν πάσαις ταις εκκλησίαις πεπλάτυνται, ούτως και αύται αν επλατήνθησαν· αλλ’ως ξέναι και αλλότριαι και παρέγγραπτοι, ουδέπω εν τη καθολική εκκλησία εδέχθησαν, αλλ’ ουδέ ενεφανίσθησαν· ούκουν ουδέ νυνί, ίνα η ειρήνη του Θεού εν πάσαις ταις εκκλησίαις, και η αρχήθεν παράδοσις εμπεπολίτευται. μη παραπεμπέσθωσαν δε τας γλώσσας οι κακολόγοι, κατηγορούντες των ορθώς φρονούντων, ότι τω αγίω Επιφανίω εναντιούνται οι αποδεχόμενοι την αρχαίαν θεσμοθεσίαν της καθολικής εκκλησίας, ουδαμώς· το μεν γαρ σύγγραμμα αποβαλλόμεθα, τον δε άγιον πατέρα διδάσκαλον της καθολικής εκκλησίας γινώσκομεν. και γαρ οι εν τη αγία τετάρτη και οικουμενική συνόδω τη εν χαλκηδόνι συναθροισθέντες θείοι πατέρες την επιστολήν την λεγομένην Ιβά επισκόπου Εδέσης προς Μάρκον τον Περσην ανεθεμάτισαν, ως Νεστορίω συμφωνούσαν· ωσαύτως και οι της αγίας πέμπτης συνόδου· τον δε Ιβάν ουδαμώς. ου γαρ αληθές απεδείχθη, ότι Ιβά ην η επιστολή. ένθεν και εις τους αναθεματισμούς ου τον Ιβάν αναθέματι παρέπεμψαν, αλλά την λεγομένην Ιβά επιστολήν· ελέγετο γαρ, ουκ (…) δε. όπως ουν και ταύτα τα ψευδηγορα συγγράμματα κατά των σεπτών εικόνων λέγονται μεν παράτινων του αγίου Επιφανείου, ουδαμή δε ουδαμώς εισίν, ως δέδεικται. Και γαρ ναόν ανεδείμαντο εν τη Κυπρίων νήσω οι αυτού μαθηταί, ονομάσαντες αυτόν του αυτού πατρός και μετά πολλών εικονικών στηλογραφιών και αυτού εικόνα εν τω ναώ ανέθηκαν. και ει ούτος την των σεπτών εικόνων εβδελύσσετο όψιν, πώς οι τούτου φοιτηταί εικονικώς τούτον εστηλογράφησαν; κρίνατε πάντες οι ακούοντες, και το αληθές δια του ψεύδους χωρίσατε. Ότι ου του πατρός αι εκδόσεις αύται, αλλά Μανιχαϊκαί τινές, αφ ων φευξώμεθα, ως χολής πικρίας μεμεστωμένων. αυτοί γαρ και οι της συγχύσεως εισηγηταί ταύτην την θέαν εδέξαντο ουδαμώς, ως ουκ αληθώς πρεσβεύοντες ενανθρωπήσαι τον Θεόν λόγον σαρκί, αλλά κατά φαντασίαν και δόκησιν, διο και ούτοι φαντασιούμενοι, έτερα. »

 (Τέλος σελίδας 296, τέλος κείμενου περί του Επιφανείου Κύπρου. Για να μην δημιουργηθεί η εντύπωση στον αναγνώστη ότι ίσως αναφέρεται ο Επιφάνειος Κύπρου και στην επόμενη σελίδα, θα την παραθέσω σε φωτοτυπία (297) ώστε να διαπιστώσει ο αναγνώστης ότι εκεί ξεκινάει άλλο θέμα το οποίο αναφέρεται στον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο.)

Μερική απόδοση του νοήματος του κειμένου των Πρακτικών περί του Επιφανείου Κύπρου:

1α) Υπάρχει κάποια επιστολή επ’ ονόματι του Αγίου Επιφανείου Κύπρου «προς Θεοδόσιον τον Βασιλέα», η οποία είναι πλαστή μας λέει ο Επιφάνειος ο διάκονος: «Ην γαρ επιστολήν τινες αυτών προφέρονται ψευδώς επιγεγραμμένην του αγίου Επιφανείου του της Κυπρίων προέδρου προς Θεοδόσιον τον βασιλέα, » και παραθέτει ορισμένα επιχειρήματα για αυτό, τα οποία θα εκθέσω πιο κάτω.

Αυτή την επιστολή εμείς την λάβαμε ανά χείρας και την εξετάσαμε λέει ο Επιφάνειος ο διάκονος, όχι «παροδευτικώς» αλλά «ερευνητικώς». Σ’ αυτή την επιστολή, βρήκαμε (λέει ο Επιφάνειος ο διάκονος) στο τέλος της, δήθεν να λέει ο Επιφάνειος Κύπρου ότι: «πολλές φορές είπα στους συλλειτουργους μου ‘’τού περιαιρεθήναι’’ τις εικόνες αλλά δεν έγινα δεκτός από αυτούς και ούτε ήθελαν να με ακούσουν καθόλου».

Ας δούμε (λέει ο Επιφάνειος ο διάκονος εδώ), ποιοί ήταν τότε αυτοί οι πατέρες που δεν ήθελαν καν να ακούσουν κάτι κατά των εικόνων, από αυτά τα οποία δήθεν η επιστολή γράφει ότι ο Επιφάνειος Κύπρου τους έλεγε. Αυτοί ήταν ο Μ. Βασίλειος, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Γρηγόριος ο Νύσσης, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο Αμβρόσιος, ο Κύριλλος Ιεροσολύμων και ο Αμφιλόχιος Ικονίου.

Με λίγα λόγια λέει ο Επιφάνειος ο διάκονος ότι, εάν αυτός που έγραψε την έκθεση αυτή κατά των εικόνων (ο πλαστογράφος που έβαλε ψεύτικη επιγραφή, ότι είναι του Αγίου Επιφανείου Κύπρου) ισχυρίζεται και λέγει ότι δεν έγινε δεκτή η έκθεση ΑΥΤΗ, από αυτούς που ζούσαν τότε επί Επιφανείου (Μ. Βασίλειος, Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Γρηγόριος Νύσσης, Γρηγόριος ο Θεολόγος, Αμβρόσιος, Κύριλλος Ιεροσολύμων, Αμφιλόχιος Ικονίου), πώς εμείς οι μετέπειτα των πατέρων εκείνων «μετά λόγου και γνώσεως απορούμε» μπορούμε να λεγόμαστε μαθητές αυτών των πατέρων, όταν θα τα δεχθούμε αυτά (την έκθεση κατά των εικόνων) που οι ίδιοι απέρριψαν τότε;

1β) «Σπορέας»: «Επιφάνειος (315-403), επίσκοπος Σαλαμίνας Κύπρου «όταν στήσουν τις εικόνες, οι συνήθειες των εθνικών θα συμπληρώσουν τα υπόλοιπα» («Πανάριον», 27: 6, Migne, 41: 376).

Αναφορικά με αυτό που παρέθεσε ο κ. Οικονομίδης ο Επιφάνειος ο διάκονος στον λόγο του υπέρ του Επιφανείου Κύπρου, στα Πρακτικά της Συνόδου, ισχυρίζεται ότι αυτοανατρέπονται τα επιχειρήματα των Εικονομάχων από τα ίδια τα στοιχεία που προσκόμισαν οι ίδιοι «ων εις μαρτυρίαν προσφέρονται οι της κενοφωνίας εισηγηταί, αυτόθεν έχει την ανατροπήν». Αυτός ο θεσπέσιος πατήρ μας (ο Επιφάνειος Κύπρου) μας λέει ο Επιφάνειος ο διάκονος, έκανε μια έκδοση (ένα βιβλίο) που περιείχε ογδόντα κεφάλαια και καταχώρησε μέσα όσες αιρέσεις Ιουδαϊκές και Ελληνικές υπήρχαν τότε χωρίς να παραλείψει καμία «Ελληνικάς τε και Ιουδαϊκάς, και όσαι κατά τον χριστιανισμόν γεγόνασι, μηδεμίαν παραλελοιπώς». Αν την κατασκευή των εικόνων ως αλλότρια του Χριστού την θεωρούσε, τότε θα την είχε κατατάξει και αυτήν μέσα στις αιρέσεις «και ει την των εικόνων ποίησιν αλλοτρίαν του Χριστού εγίνωσκεν, εις τον αριθμόν των αιρέσεων ταύτην κατέταξεν αν».

Ο Επιφάνειος Κύπρου ήταν κατά τους χρόνους Θεοδοσίου και Αρκαδίου και μέχρι σήμερα έχουν περάσει 400 χρόνια όμως τα βιβλία του που αναφέρονται κατά των εικόνων (του Επιφανείου Κύπρου) κανένας δεν τα δέχθηκε εκτός από τους εισηγητές της κενοφωνίας τους Εικονομάχους. (Δεν τα δέχθηκε η Εκκλησία επειδή θεωρήθηκαν ως μη γραφέντα από τον Άγιο Επιφάνειο Κύπρου θέλει να πει ο Επιφάνειος ο διάκονος). Και εάν πέρασαν τόσα έτη και δεν έγιναν δεκτά από την Εκκλησία ούτε τότε ούτε τώρα, δεν πρόκειται και στο μέλλον να γίνουν δεκτά.

Ας σημειωθεί επίσης ότι τον Γνωστικισμό τον κατέγραψε ως Αίρεση όχι γιατί έκαναν χρήση των εικόνων, αλλά γιατί μέσα σε όλες τις άλλες δοξασίες τους λάτρευαν και τις εικόνες ως θεούς όπως θα δούμε παρακάτω στο 4β.

2) To επωνομαζόμενο έργο του Επιφανείου «Αγκυρωτός» μαζί με τα άλλα έργα του σε όλη την Οικουμένη είναι γνωστά «ήτε λεγομένη Αγκυρωτός και αι λοιπαί, εις πάσαν την οικουμένην δια(β)εβόηνται» εκτός από ένα μικρό μέρος της Εκκλησίας «και παρά μικρόν κατά πάσαν εκκλησίαν διεσπαρμέναι εισί», σε αντίθεση με αυτά τα λογιδρια τα κατά των εικόνων, που δυο ή τρία αντίτυπα βρέθηκαν σε όλη την Οικουμένη «ταύτα δε τα λογίδρια, ά κατά των σεπτών εικόνων περι(β)ομβούσι, δύο η τρείς βίβλοι ανά πάσαν την οικουμένην ούπω εύρηνται». Εάν, αυτά τα λογίδρια τα κατά των εικόνων ήταν γνώριμα στην Εκκλησία όπως ή «Αγκυρωτός» του Επιφανείου καθως και τα άλλα έργα του, έτσι και η φήμη αυτών των λογιδρίων όπως και της λεγόμενης «Αγκυρωτού» θα είχε πλατυνθεί σε όλη την Εκκλησία, αλλά με αυτά δεν έγινε έτσι, διότι ως ξένα και αλλότρια ελογίσθησαν και ποτέ δεν έγιναν δεκτά στην Εκκλησία αλλά ούτε και εμφανίσθηκαν σ’ αυτή «Και ει ήσαν γνώριμοι εν τη καθολική εκκλησία, ώσπερ η λεγομένη Αγκυρωτός του Αγίου Επιφανείου, εν πάσαις ταις εκκλησίαις πεπλάτυνται, ούτως και αύται αν επλατήνθησαν· αλλ’ ως ξέναι και αλλότριαι και παρέγγραπτοι, ουδέπω εν τη καθολική εκκλησία εδέχθησαν, αλλ’ ουδέ ενεφανίσθησαν». Εμείς το σύγγραμμα αποβάλλουμε τον δε Επιφάνειο ως πατέρα και διδάσκαλο της Εκκλησίας τον γνωρίζουμε.

3) Έτσι και οι Πατέρες της 4ης Οικ. Συνόδου στη Χαλκηδόνα την επιστολή την λεγόμενη του Ιβά αναθεμάτισαν, τον Ιβά όμως όχι, γιατί δεν αποδείχθηκε ότι ήταν δική του, όπως και η 5η Οικ. Σύνοδος δεν αναθεμάτισε τον Ιβά αλλά τις επιστολές του. Έτσι και τα ψευδεπίγραφα αυτά κατά των εικόνων, λέγονται από μερικούς ότι είναι του Επιφανείου αλλά δεν είναι δικά του.

4) Ναό έφτιαξαν του Επιφανείου στην Κύπρο οι μαθητές του και μέσα δια πολλών εικονικών αναπαραστάσεων τον κατεκόσμησαν, αλλά και με την δική του εικόνα. Εάν ο Επιφάνειος εβδελλύσετο των εικόνων, πώς οι μαθητές του του έκαναν Ναό και ζωγράφησαν μέσα σ’ αυτόν σε εικόνα τον Άγιου Επιφάνειο;

Ακούστε και αντιληφθείτε ότι, δεν είναι του Αγίου Επιφανείου οι εκδόσεις αυτές, αλλά είναι Μανιχαϊκές και πρέπει να φεύγουμε από αυτές σαν να είναι γεμάτες από χολή. Αυτοί (οι Μανιχαίοι) είναι της συγχύσεως εισηγητές και αυτή την θέα δεν την δέχθηκαν ποτέ, επειδή δεν πίστευαν ότι ενηνθρώπησε ο Λόγος του Θεού αλλά κατά φαντασία έγινε και άνθρωπος, γι’ αυτό και αυτοί φαντασιούμενοι αλλά αντί άλλων φρονούν όταν τα λένε αυτά.

4β. Επιφάνειος επίσκοπος Σαλαμίνας Κύπρου

 «Σπορέας»: «Επιφάνειος (315-403), επίσκοπος Σαλαμίνας Κύπρου

«όταν στήσουν τις εικόνες, οι συνήθειες των εθνικών θα συμπληρώσουν τα υπόλοιπα» («Πανάριον», 27: 6, Migne, 41: 376)».

Ας δούμε όμως και τις αποσπασματικές λέξεις OXI OΡΦΑΝΕΣ ΟΠΩΣ ΤΙΣ ΠΑΡΑΘΕΤΕΙ ο ‘’Σπορέας’’, ΑΛΛΑ μέσα στη συνάφεια – στην παράγραφο- και στην έκταση του κείμενου του επωνομαζόμενου έργου του Επιφανείου Κύπρου «Πανάριον», 27: 6, Μigne, 41: 374C - 375A, που αυτές εμπεριέχονται. Οι φράσεις που έχει ο ‘’Σπορέας’’ εντός εισαγωγικών στο άρθρο του είναι διαλογή από ολόκληρη την παράγραφο του έργου του Επιφανείου Κύπρου, και τις σημειώνουμε με κόκκινο μέσα στο Κείμενο:

Κείμενο: «Και μη τις θαυμάση, ότι έκαστα ούτως ακριβώς διήλθομεν. Δια γαρ τούτων αεί το σαφές δείκνυται. Εν χρόνοις τοίνυν, ως έφημεν, Ανικήτου, η προδεδηλωμένη Μαρκελλίνα εν Ρώμη γενομένη, την λύμην της Καρποκρά διδασκαλίας εξεμέσασα, πολλούς των εκείσε λυμηναμένη ηφάνισε· και ένθεν γέγονεν η αρχή Γνωστικών των καλουμένων. Έχουσι δε εικόνας ενζωγράφους δια χρωμάτων, τινές δε εκ χρυσού και αργύρου, και λοιπής ύλης άτινα εκτυπώματά φασιν είναι του Ιησού· και ταύτα υπό Ποντίου Πιλάτου γεγενήσθαι τα εκτυπώματα του αυτού Ιησού, ότε ανεδήμει τω των ανθρώπων γένει. Κρύβδην δε τας τοιαύτας έχουσιν εικόνας· και φιλοσόφων τινών, Πυθαγόρου, και Πλάτωνος, και Αριστοτέλους, και λοιπών· μεθ’ ών φιλοσόφων και έτερα εκτυπώματα του Ιησού τιθέασιν, ιδρύσαντές τε προσκυνούσι, και τα των εθνών επιτελούσι μυστήρια. Στήσαντες γαρ τας εικόνας, τα των εθνών λοιπά ποιούσι. Τίνα δε εστιν εθνών έθη αλλ’ ή θυσίαι και τα άλλα; Ψυχής δε είναι μόνης σωτηρίαν φασί, και ουχί σωμάτων.»

Απόδοση του νοήματος. Στους χρόνους του Ανικήτου, η Μαρκελλίνα στη Ρώμη εξέμεσε – διέδωσε- τη διδασκαλία του Καρποκράτη και πολλούς εκεί τους έκανε θύματά της και τους ηφάνισε ( του ρήματος αφανίζω = κρύβω, εξαφανίζω, καταστρέφω). Εκεί έγινε η αρχή αυτών που καλούνται Γνωστικοί. Αυτοί οι Γνωστικοί έχουν εικόνες ζωγραφιστές, άλλες με χρυσό άλλες με άργυρο ή και από άλλες ύλες, οι οποίες λένε ότι είναι εκτυπώματα του Χριστού που είχαν γίνει από τον Πόντιο Πιλάτο, όταν ο Ιησούς ήταν «μαζί μας» κατά την επίγεια ζωή του. Κρυφά τις έχουν αυτές τις εικόνες, και μαζί με αυτές έχουν και εικόνες άλλων φιλοσοφών, όπως του Πυθαγόρα, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, αλλά και αλλά εκτυπώματα του Ιησού. Όλα αυτά τα εκτυπώματα τα προσκυνούν, επιτελώντας στη λατρεία τους και τα μυστήρια των εθνικών. Στήσαντες (οι Καρποκρατιανοί) τις εικόνες πράττουν και τα υπόλοιπα που κάνουν οι Εθνικοί. Ποιά είναι των εθνικών τα έθιμα εκτός από τις θυσίες και τα άλλα;

Σχόλια κατανόησης. Ένας βασικός λόγους αλλά και επιχείρημα κατά των Εικόνων, το οποίο επικαλούνταν οι Εικονομάχοι είναι ότι αυτές χρησιμοποιήθηκαν ΚΑΙ από τις διαφορές Αιρέσεις όπως οι Καρποκρατιανοί, αλλά όπως είδαμε, η χρήση των εικόνων από τους τελευταίους διαφέρει κατά πολύ από αυτή της Ορθόδοξου Εκκλησίας.

Καταρχήν να σημειώσω ότι στο ρητό που παραθέτει ο ‘’Σπορέας’’ ο Επιφάνειος αναφέρεται στους Καρποκρατιανούς, ή σε άλλους Γνωστικούς με στοιχεία των Καρποκρατιανών, και καυτηριάζει την εκτροπή τους. Είναι φανερό ότι πρόκειται για ένα κράμα λατρευτικό των Καρποκρατιανών ή και άλλων Γνωστικών, οι οποίοι ισχυρίζονταν ότι τα εκτυπώματα του Χριστού που κατείχαν, τα έφτιαξε ο Πόντιος Πιλάτος. Μαζί με αυτά τα εκτυπώματα, οι Γνωστικοί είχαν φτιάξει και εικόνες των φιλοσόφων. Στο τελετουργικό τους, το οποίο περιελάμβανε και θυσίες σύμφωνα με το έθος των εθνικών, τις χρησιμοποιούσαν όλες αυτές τις εικόνες. Η χρησιμοποίηση των Εικόνων από την Εκκλησία μας δεν έχει καμία σχέση με την χρήση των Καρποκρατιανών και των άλλων Γνωστικών, διότι δεν λατρεύονται ως Θεοί τα απεικονιζόμενα πρόσωπα αλλά τους αποδίδεται τιμητική προσκύνηση, και όχι λατρευτική.

(Σημείωση ΟΟΔΕ: Επ' αυτού δες και τα εξής σχετικά άρθρα: Είναι οι άγιες εικόνες είδωλα; // Είναι λατρεία η προσκύνηση;)

5. Μέγας Αθανάσιος επίσκοπος Αλεξανδρείας

«Σπορέας»: «Μέγας Αθανάσιος (293-373), επίσκοπος Αλεξανδρείας, θεολόγος. Όχι λιγότερο αυστηρή γλώσσα χρησιμοποιεί και ο Αθανάσιος, όταν μιλάει για το ανεπίτρεπτο της λατρευτικής χρήσης των εικόνων. Πώς να μη λυπηθεί κανείς, ρωτάει, για κείνους που λατρεύουν τα κτίσματα και, ενώ οι ίδιοι είναι προικισμένοι με όραση και ακοή, προσεύχονται σε κάτι, που ούτε να δει μπορεί ούτε ν’ ακούσει:

«οι βλέποντες τοις μη βλέπουσι προσεύχονται και οι ακούοντες τοις μη ακούουσι». (Mansi 13: 300)

Από αυτή εδώ τη θέση θέλω εν πρώτοις να ευχαριστήσω τον ‘’Σπορέα’’ που αποδίδει στον Μ. Αθανάσιο τον τίτλο του «Θεολόγου», τίτλο τον οποίο δεν του απέδωσε η Εκκλησία μας αλλά αρκέστηκε στο να τον προσφωνεί ως «Οικουμενικό Διδάσκαλο».

Πέντε τινά συμβαίνουν α) ο ‘’Σπορέας’’ εξετίμησε καλύτερα από την Εκκλησία τον Μ. Αθανάσιο και έτσι του απέδωσε αυτόν τον τίτλο β) δεν ξέρει ότι στην Εκκλησία μας μόνον τρεις κατέχουν τον τίτλο του «Θεολόγου» και μέσα σ’ αυτούς δεν βρίσκεται ο Μ. Αθανάσιος γ) απλά αναφέρει τον Μ. Αθανάσιο ως «θεολόγο», κατατάσσοντας τον στο ίδιο επίπεδο με τους σημερινούς θεολόγους δ) τον ονόμασε μόνος του «Θεολόγο» τον Μ. Αθανάσιο εξ’ ασχετοσύνης νομίζοντας ότι έτσι θα τον λέει και η Εκκλησία ε) ξαφνικά πήρε τον τίτλο του Θεολόγου από τον Σπορέα ο Μ. Αθανάσιος, επειδή θέλει να του δώσει κάποια βαρύτητα τώρα ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ενώ άλλες φορές, όταν δεν τον συμφέρει, δεν είναι ούτε Θεολόγοι οι Πατέρες ούτε και σημαίνοντα πρόσωπα της Εκκλησίας. Τα συμπεράσματα δικά σας.

Στο θέμα μας τώρα. Όπως και στα προηγούμενα (4) θέματά μας έτσι και εδώ στο 5^ο ο ‘’Σπορέας’’ παρέθεσε στο άρθρο του μόνον το τι εκφώνησε ο Γρηγόριος ο Επίσκοπος, χωρίς βέβαια και εδώ να αναφέρει το όνομα του, αφήνοντας για μία ακόμα φορά τα εκφωνηθέντα του Επιφανείου υπέρ του Μ. Αθανασίου απ’ έξω. Στην επόμενη σελίδα από αυτή που παρέθεσε ο ‘’Σπορέας’’ συγκεκριμένα στην (301) συνεχίζεται η υπόθεση περί του Μ. Αθανασίου μέσα από την εκφώνηση του Επιφανείου του Διακόνου:

ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ ΔΙΑΚΟΝΟΣ «ανέγνω» Βαβαί της παρανοίας (…) τινα βλασφημίας οδόν εννοήσαντες, της αληθείας παρεκβεβήκασι. του γαρ θεσπεσίου πατρός κατά των ειδώλων ταύτα διαγορεύσαντος, αυτοί μετά την επίγνωσιν της αληθείας, και της ειλικρινούς ομολογίας, και της θείας αναγενήσεως, εκτός του ενός επί πάντων θεού κτίσματι λατρεύειν των Χριστιανών κατηγορούσι, και ειδωλολατρείν αποφαίνονται. Φείσαι κύριε του λαού σου, και μη δως τινα απαχθήναι τη αυτών βλασφημία. Πάντες γαρ οι τω ονόματί σου κεκλημένοι ομολογούμεν σε λυτρώσασθαι ημάς εκ της των ειδώλων απάτης και πλάνης· και μετά την σην επίγνωσιν ουδαμώς οι της θείας αναγενήσεως αξιωθέντες εξετράπημέν τινι κτίσματι των υπό τον ουρανόν την θείαν σου προσκύνησιν προσάγειν, αλλά σοι τω μόνω λυτρωτή ημών, και ψάλλομεν· κύριε εκτός σου άλλον ουκ οίδαμεν, το όνομά σου ονομάζομεν. Μάρτυς αυτός, και των αγίων, αγγελών στρατιαί, και θεία ομήγυρις αποστόλων, προφητών και μαρτύρων και θεσπεσίων πατέρων. Έχομεν δε εις ανάμνησιν του παντός ημών αισθητηρίου, εις δόξαν σην, προς το ανάγεσθαι ημάς προς την σην μεγαλειότητα, και τύπον του θείου σταυρού, και ευαγγελικήν διήγησιν, και εικονικήν αναζωγράφησιν, και έτερα πλείστα καθιερωμένα σκεύη· και ταύτα ασπαζόμεθα δια το επί τω ονόματί σου γεύεσθαι και ανατεθήναι. Αλλ’οι ενεργήσαντες θησαυρίσματα γλώσση ψευδεί, μάταια εδίωξαν. Διο και οίχεται αυτών πάσα γλωσσαλγία. καθάπερ γαρ φωτός αναλάμψαντος το σκότος εκδιώκεται, ούτως της αληθείας φανείσης το ψεύδος της αυτών γλώττης εξετμήθη τη μαχαίρα του πνεύματος. Του δε τμηθεντος έχοντες καταλείμματα, επιφέρουσι, λέγοντες τοιάδε.

 (Διακόπτω την παράθεση του κείμενου της σελίδας 301 επειδή παρακάτω αναφέρεται σε άλλο θέμα. Την σελίδα 301 την έχω παραθέσει πριν στο 1ο θέμα μας όταν ασχολήθηκα με τον Αμφιλόχιο Ικονίου.)

Ακριβώς κάτω από την απάντηση του Επιφανείου του Διακόνου περί του Μ. Αθανασίου την οποία μόλις διαβάσατε στην ίδια σελίδα 301 υπάρχει ο λόγος του ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ «ανεγνω» τον οποίο όπως δείξαμε στο 1ο θέμα μας ευχαρίστως ο ‘’Σπορέας’’ τον παρέθεσε ενώ ΔΕΝ μας παρέθεσε και το ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΚΕΙΜΕΝΟ.

Μερική απόδοση του νοήματος του κειμένου των Πρακτικών περί του Μ. Αθανασίου:

Εδώ δεν έχουμε να παραθέσουμε κάτι το ιδιαίτερο από την επόμενη σελίδα που μας παραπέμπει ο ‘’Σπορεας’’ απλά εδώ εμφανίζεται εντελώς κατηγορηματικός ο Επιφάνειος ο Διάκονος και θεωρεί εντελώς απίθανο και παρανοϊκό το ότι ο Μ. Αθανάσιος είναι κατά των εικόνων «Βαβαί της παρανοίας (…) τινα βλασφημίας οδόν εννοήσαντες, της αληθείας παρεκβεβήκασι. του γαρ θεσπεσίου πατρός κατά των ειδώλων ταύτα διαγορεύσαντο». Αναφέρει ο Επιφάνειος με έμφαση ότι, οι ίδιοι όπως και αυτός είναι τηρητές της παραδόσεως και ότι δεν άλλαξε τίποτα από τα ήδη παραδεδομενα, επικαλούμενος ως μάρτυρες, τους αποστόλους και τους προφήτες «Μάρτυς αυτός, και των αγίων, αγγελών στρατιαί, και θεία ομήγυρις αποστόλων, προφητών και μαρτύρων και θεσπεσίων πατέρων. » ομολογώντας μια φράση που εμπεριέχεται «κύριε εκτός σου άλλον ουκ οίδαμεν, το όνομά σου ονομάζομεν» στο Σύμβολο της Νικαίας Κωνσταντινουπόλεως (Πιστεύω).

Γενικό Συμπέρασμα

Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι ο ‘’Σπορέας’’ παρέθεσε τα μισά από τις σελίδες (Μαύρα γράμματα) ενώ δεν παρέθεσε τα άλλα μισά (κόκκινα γράμματα), επειδή δεν είχε μπροστά του τις πηγές και έτσι αρκέσθηκε σε ότι βρήκε μέσα στις παραπομπές ενός βιβλίου.

Ας κάνουμε έναν γενικό απολογισμό ώστε να μπορέσει ο αναγνώστης να καταλάβει τι ακριβώς εννοώ:

Σελίδα 301. 1ο θέμα περί Αμφιλοχίου.

 Ευχαρίστως παρέθεσε τα αναγνωσθέντα υπό του ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ κατά του Αμφιλοχίου σχετικά με το ότι ο Αμφιλόχιος είναι κατά των εικόνων.

Δεν παρέθεσε όμως τα αναγνωσθέντα υπό του ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΤΟΥ ΔΙΑΚΟΝΟΥ υπέρ του Αμφιλοχίου, τα οποία είναι στην ίδια σελίδα (301 και μέχρι και την 309) και αναιρούν τις κατηγορίες κατά του Αμφιλοχίου και κατά του Αστεριού Αμασείας.

Σελίδα 305. 2ο θέμα περί Αστερίου Αμασείας.

Ευχαρίστως παρέθεσε χωρίο του Αστερίου Αμασείας από την Ελληνική Πατρολογία Migne («Ομιλία περί Πλούσιου και Λαζάρου», Migne, 40: 165-168).

Δεν παρέθεσε την 305 σελίδα των Πρακτικών της Συνόδου, όπου εκεί ο ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ Ο ΔΙΑΚΟΝΟΣ στην ανάγνωσή του αναφέρει, όχι μόνον ότι δεν είναι κατά των εικόνων ο Αστέριος Αμασείας στην ομιλία του «περί Πλούσιου και Λαζάρου», αλλά μας δίνει παράλληλα την πλήρη έννοια και τον σκοπό που τα είπε αυτά ο Αστέριος Αμασείας.

Σελίδα 309. 3ο θέμα περί Θεοδοτου Αγκύρας.

Ευχαρίστως παρέθεσε μόνον την τελευταία παράγραφο της σελίδας 309 και την αρχή της 312 όπου ο ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ εκφωνεί αυτά τα οποία κατηγορούν τον Θεόδοτο Αγκύρας ότι είναι κατά των Εικόνων.

Δεν παρέθεσε τα εκφωνηθέντα υπό του ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΤΟΥ ΔΙΑΚΟΝΟΥ υπέρ του Αστερίου Αμασείας που είναι στην ίδια σελίδα (309), παρότι πραγματεύεται τον Αστέριο ο ‘’Σπορέας’’ στο άρθρο του.

Σελίδα 312. ίδιο θέμα (περί Θεοδότου).

Ευχαρίστως παρέθεσε την αρχή της σελίδας όπου αναφέρονται μόνον τα εκφωνηθέντα του ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ κατά του Θεοδότου.

Δεν παρέθεσε τα εκφωνηθέντα υπό του ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΤΟΥ ΔΙΑΚΟΝΟΥ υπέρ του Θεοδότου που είναι στην ίδια σελίδα(312).

Σελίδα 292. 4ο θέμα περί Επιφανείου Κύπρου.

Ευχαρίστως παρέθεσε μόνον τα εκφωνηθέντα υπό του ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ κατά του Επιφανείου Κύπρου.

Δεν παρέθεσε τα εκφωνηθέντα υπό του ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΤΟΥ ΔΙΑΚΟΝΟΥ υπέρ του Επιφανείου Κύπρου που αρχίζουν στο τέλος της ίδιας σελίδας (292) και τελειώνουν στη σελίδα (296).

Σελίδα 300. 5ο θέμα περί Μ. Αθανασίου.

Ευχαρίστως παρέθεσε μόνον τα εκφωνηθέντα υπό του ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ κατά του Μ. Αθανασίου.

Δεν παρέθεσε όμως τα εκφωνηθέντα υπό του ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΤΟΥ ΔΙΑΚΟΝΟΥ υπέρ του Μ. Αθανασίου που βρίσκονται στην επόμενη σελίδα 301.

Κατανοούμε ότι τα Πρακτικά της 7ης Οικουμενικής Συνόδου δεν είναι ούτε 10 ούτε 100 σελίδες, ώστε να μπορέσει να τα βρει όλα ο ‘’Σπορέας’’ όσα αναφέρονται στους Πατέρες που διαπραγματεύεται στο θέμα του. Εδώ δίνουμε δίκιο στον κ. Οικονομίδη. Δεν κατανοούμε όμως το γεγονός ότι, ο ‘’Σπορέας’’ αναφέρεται σε μία σελίδα και βλέπει μόνον κάτι που υπάρχει κατά ενός πατρός ενώ δεν αναφέρει αυτό το οποίο λέγεται υπέρ του ιδίου πατρός, στην ίδια σελίδα ή και στην επόμενη, αφήνοντας τον αναγνώστη να κρίνει ελεύθερα. Σύμφωνα με τη λογική αυτή του κ. Οικονομίδη, αν εγώ βρεθώ σε ένα δικαστήριο όπου κατηγορούμενος είναι ο κ. Οικονομίδης ΚΑΙ ΑΚΟΥΣΩ ΜΟΝΟΝ ΤΟ ΚΑΤΗΓΟΡΗΤΗΡΙΟ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ, αγνοώντας τι είπε η υπεράσπιση, και μετά φύγω από τη δίκη λέγοντας πως ο κ. Οικονομίδης είναι ένοχος, θα έχω δίκιο!!!

Και όχι μόνο αυτό, αλλά επιπλέον αισθάνεται σιγουριά και θεωρεί ότι έχει ερευνήσει το θέμα και είναι σίγουρος ότι οι Πατέρες που αναφέρει ήταν όντως εικονομάχοι, τόση σιγουριά μάλιστα, που γυρνάει στα blog http://anothensofia.blogspot.com/2010/06/blog-post_11.html και επικολλάει εκεί τις παραπομπές του από τις μισές σελίδες χωρίς ο ίδιος να έχει στην κατοχή του τα Πρακτικά. Πάλι όμως δεν δικαιολογείται κάποιος αν θέλει να είναι αντικειμενικός επί ενός θέματος όταν καταπιάνεται μαζί του, διαβάζοντας μόνον ότι τον συμφέρει ή να αποφαίνεται χωρίς να έχει καν στην κατοχή του τι έχει ειπωθεί.

Σε καμία περίπτωση δεν θέλω να υιοθετηθούν τυφλά τα όσα εξέθεσα. Θεωρώ όμως ότι, ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΑ το ΜΙΣΟ άρθρο του ‘’Σπορέα’’ που περιείχε μόνον το «κατηγορητήριο» κατά των Πατέρων και την τελεσίδικη κρίση του ‘’Σπορέα’’, ότι όντως αυτοί οι Πατέρες είναι ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ, χωρίς καν να ξέρει τι κατεγράφη στα Πρακτικά της 7^ης Οικ. Συνόδου υπέρ των πατέρων αυτών, και χωρίς καν να πιάσει ένα αντίγραφο των πρακτικών στα χέρια του, όπως ο ίδιος παραδέχθηκε. Παραταύτα όμως απεφάνθη ως ειδήμων!!! Εγώ αντιθέτως δεν αποφαίνομαι όπως απεφάνθη ο ‘’Σπορέας’’ για τούς πατέρες αυτούς, ΚΑΙ ΓΙ' ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΘΑ ΔΕΙΤΕ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ ΜΟΥ ΤΗ ΓΝΩΜΗ ΜΟΥ, αλλά μένω σταθερός σε ότι πιστεύω, ΑΡΚΟΥΜΕΝΟΣ μόνον στο να σας παραθέσω το τι έχει ειπωθεί στην 7^η Οικ. Σύνοδο για αυτούς και για τις εικόνες. Δεν θα πέσω όμως ποτέ θύμα παραπληροφόρησης ούτε του κ. Οικονομίδη ούτε κανενός άλλου.

 Ο πονήσας

Ι. Γ. τελειόφοιτος Γυμνασίου.

Σημειώσεις:

1α. Από αυτή τη θέση θέλω να φέρω εις γνώσιν των αναγνωστών ότι, δεν είμαι μέλος της ΟΟΔΕ αλλά ούτε και έχω κάτι προηγούμενο με τον κ. Οικονομίδη. Μου είναι παντελώς άγνωστος. Δεν θέλω επίσης να επωμισθεί η ΟΟΔΕ την ευθύνη για τις όποιες απόψεις του άρθρου μου, αλλά ούτε και θεωρώ απαραίτητο το να τις ασπασθεί. Μου αρκεί που ανέβηκε το συγκεκριμένο άρθρο στην Ιστοσελιδα της ΟΟΔΕ, και θα ήθελα επί του παρόντος να ευχαριστήσω τους διαχειριστές της για αυτό. Ο λόγος που με ώθησε στη συγγραφή αυτής της εργασίας είναι η μισή παράθεση των σελίδων των Πρακτικών της 7^ης Οικ. Συνόδου, που ο κ. Οικονομίδης επικαλείται στο άρθρο του, με σκοπό να δημιουργήσει την εντύπωση στον ανυποψίαστο αναγνώστη, ότι οι συγκεκριμένοι Πατέρες ήταν Εικονομάχοι.

1β. Tα όσα παρατίθενται στην παραπομπή εδώ, αποτελούν συζήτηση μεταξύ ημών και του κ. Οικονομίδη σε άλλο blog και δεν έχουν κάποια σχέση με την παρούσα πραγμάτευσή μου για τις σελίδες του άρθρου του κ. Οικονομίδη. Ατυχώς, ισχυρίζεται ο κ. Οικονομίδης ότι δεν τον ήξερε η μάνα του τον Επιφάνειο τον διάκονο, γενόμενος μάλιστα ιδιαίτερα αγενής, απευθυνόμενος προς τον ‘’Στελιο’’ εδώ http://exprotestant.blogspot.com/2010/06/mansi-vs.html: «….εσύ που είσαι τόσο βαθύς γνώστης του φίλου μας Mansi, ξέρεις η δεν ξέρεις ποιός ήταν ο Επιφάνειος Διάκονος; Πώς να ξέρεις καημένε μου, αφού και η ίδια η μάνα του δεν τον ήξερε. Αυτά για τώρα... για τώρα λέμε... Γιώργος Οικονομίδης 11 Ιουλίου 2010 3: 38 π.μ.». Οφείλουμε να πούμε ότι δεν είχαν Internet οι Πατέρες τότε στα χρόνια της 7ης Οικ. Συνόδου, αλλά ούτε και Ιστοσελίδες, ώστε να υπογράφουν ως «εκδότες» όπως ο κ. Οικονομίδης. Μάλλον γι’ αυτό δεν θα ήταν τόσο γνωστός ο Επιφάνειος ο διάκονος.

ΠΑΡΑΤΑΥΤΑ, ας δούμε τι γράφεται μέσα στα Πρακτικά της Συνόδου για τον Επιφάνειο τον διάκονο: «Επιφάνειος διάκονος της αγιώτατης εκκλησίας Κατάνης της Σικελών νήσου, και τον τόπον επέχων (σημ. δική μου: ως αντιπρόσωπος) Θωμά του αγιώτατου αρχιεπισκόπου Σαρδινίας, τοις πατρικοίς δόγμασιν εξακολουθών και τη Παραδόσει της καθολικής εκκλησίας ορίσας υπέγρ(αψε).».

Ατυχώς, και γενόμενος αγενής για δεύτερη φορά πάλι, σε άλλο σχόλιό του στο ίδιο blog και στο ίδιο άρθρο, νομίζει πως αυτά που λέει ο Επιφάνειος ο διάκονος είναι μόνον απόψεις του, μη μπορώντας να καταλάβει ότι δεν μιλάει από μόνος του, ισχυριζόμενος εμμέσως ότι ο Επιφάνειος ο διάκονος έχει ανάγκη Ιατρού! Δείτε το σχόλιό του: «…Είπε ο Επιφάνειος... και είναι αλήθεια τελικά. Τι μου λες φίλε μου!!! Χορτάσαμε τώρα από πληροφόρηση... Μπορεί ο τρελός να πει ότι έχει ανάγκη γιατρού; Έτσι και ο ειδωλολάτρης χαίρετε σε κάθε είδους... διαψεύσεις της αλήθειας. Δείξε μου σαν άντρας -που δείχνεις ότι είσαι- το πόσο γνωρίζεις αυτόν τον Επιφάνειο διάκονο... Αλλά τι λέω, βρήκαμε ένα -δήθεν- θέμα και το προσάπτουμε στον αντίπαλο σαν πατάτα του. Άγνοια έχεις φίλε και καλά θα κάνεις να συνέλθεις. Περιμένω τις... γνώσεις σου για τον διάκονό σου. Γιώργος Οικονομίδης 05 Ιουλίου 2010 10: 34 μ. μ.» Το αν τον γνωρίζει ο ‘’Στέλιος’’ τον Επιφάνειο τον διάκονο δεν είναι η ουσία του θέματος. Ο κ. Οικονομίδης όμως εσφαλμένα ρίχνει το βάρος στον Επιφάνειο τον διάκονο, διότι η όλη ουσία είναι, το πώς εκτιμήθηκαν αυτά που εκφώνησε ο διάκονος στη Σύνοδο και όχι το ποιός γνώριζε αυτόν που τα εκφώνησε. Και ότι ο Επιφάνειος ο διάκονος, αυτά δεν τα έλεγε για τον εαυτό του, αλλά εκπροσωπούσε όλη την Εκκλησία του.

1γ. Μιλάω ΜΟΝΟΝ για τους Πατέρες που ο κ. Οικονομίδης ασχολείται στο άρθρο του. Τον Όσιο Νείλο δεν τον αναφέρει καθόλου ο κ. Οικονομίδης στο άρθρο του, αλλά ούτε κι εγώ τον αναφέρω εδώ για να του επιρρίψω κάποια ευθύνη για αυτό. Τον αναφέρω τον όσιο Νείλο, για να δείξω την συγκεκριμένη απάτη που υπέστησαν οι Επίσκοποι στην Εικονομαχική Σύνοδο (754) με την μισή ανάγνωση της επιστολής του, απάτη η οποία απεκαλύφθη μετά στην 7^η Οικ. Σύνοδο.

1δ. Tα όσα παρατίθενται εδώ, αποτελούν συζήτηση μεταξύ ημών και του κ. Οικονομίδη σε άλλο blog και δεν έχουν κάποια σχέση με την παρούσα πραγμάτευσή μου για τις σελίδες του άρθρου του κ. Οικονομίδη. Ο κ. Οικονομίδης ισχυρίζεται ότι, μετά απ’ το σημείο που είναι αναρτημένα τα σχόλια μας στο blog: http://egolpio.wordpress.com/rules, δεν του επετράπη από το ‘’Αντιαιρετικό Εγκόλπιο’’ να αναρτήσει άλλα σχόλια. Σε κάθε περίπτωση δεν συμφωνώ με την τακτική του ‘’Αντιαιρετικού Εγκολπίου’’, αν έβαλε όντως φραγή στον κ. Οικονομίδη. Δεν μπορώ όμως να ξέρω για ποιους λόγους το έκανε αυτό, αν το έκανε ^[*]. Πιστεύω, εγώ προσωπικά, ότι δεν πρέπει κανένα blog να στερεί το δικαίωμα του “ευ διαλεγέσθαι” σε κανέναν συμμετέχοντα, εκτός αν ο συμμετέχων βρίζει η εκφράζεται άσχημα.

Καταγγέλλω από εδώ μια ακόμη περίπτωση, κατά την οποία ο διαχειριστής του blog: http://antiairetikos.blogspot.com/2010/06/blog-post_20.html ενώ συμμετείχε σε διάλογο στο blog: http://anothensofia.blogspot.com/2010/06/blog-post_11.html, ο ιδιοκτήτης του τελευταίου του έσβησε τα σχόλια…

2α. Εννοείται ότι, όπως εγώ απαντάω στον ‘’Σπορέα’’ επί του άρθρου του μέσα από τις πηγές που ο ίδιος χρησιμοποιεί στο άρθρο του (Μansi, Migne Ελληνική Πατρολογία), κατά τον ίδιο λόγο ΔΕΝ θα δεχθώ οποιαδήποτε απάντηση εκ μέρους του προς εμένα που δεν θα ΑΡΡΥΕΤΑΙ από τα Πρακτικά της 7^ης Οικ. Συνόδου και την Ελληνική Πατρολογία Migne, πηγές τις οποίες ο ίδιος χρησιμοποίησε, αλλά και εγώ με τη σειρά μου τον πλήρωσα με το ίδιο ‘’νόμισμα’’.

2β. Η έκταση της έρευνάς μου περιορίζεται μόνον στις σελίδες που παραθέτει ο κ. Οικονομίδης, και δεν εκτείνεται σε όλο το μήκος των Πρακτικών της 7ης Οικουμενικής Συνόδου. ’Οταν όμως ο κ. Οικονομίδης παραθέτει π.χ. μέρος από την 292 σελίδα των Πρακτικών όπου εκεί ο Γρηγόριος ο Επίσκοπος είπε κάτι για τον Επιφάνειο Κύπρου, και αμέσως από κάτω η ίδια σελίδα αναφέρει τι είπε ο Επιφάνειος ο διάκονος ως απάντηση σε αυτά που εκφώνησε ο Γρηγόριος ο Επίσκοπος περί του Επιφανείου Κύπρου, τότε υποχρεωτικά η έρευνά μας πάει μια σελίδα ή και περισσότερες μπροστά από αυτές που παρέθεσε ο κ. Οικονομίδης μέχρι που να τελειώσει η απάντηση του πρώτου προς τον δεύτερο. Ομοίως και οι δυο προτάσεις που ανέφερε ο κ. Οικονομίδης από την Ελληνική Πατρολογία Migne, ερευνώνται μέσα στην παράγραφο που είναι ενταγμένες και στην ίδια σελίδα ή μια σελίδα πιο μπροστά ή πίσω, ανάλογα με την έκταση της παραγράφου που εμπερικλείονται αυτές οι φράσεις.

3. Ό,τι παραθέτω σε μπλε γράμματα είναι αυτούσια παρμένο από το σχετικό άρθρο του κ. Οικονομίδη.

4α. Σχεδόν όλα τα κείμενα των Πρακτικών που έχω αναρτήσει σε φωτοτυπίες τα μεταφέρω στην κανονική σημερινή γραφή, ώστε να μπορεί να τα διαβάσει εύκολα όποιος το επιθυμεί και να μην είναι αναγκασμένος να διαβάσει το κείμενο μέσα από τις φωτοτυπίες. Σε μερικές σελίδες δεν μεταφέρω το κείμενο της φωτοτυπίας στην κανονική γραφή, επειδή το νόημα περί του θέματος έχει ήδη δοθεί στην προηγούμενη σελίδα η βρίσκεται στην μεθεπόμενη, και έτσι προσπερνάω κάποια σελίδα για να μην κουράσω τον αναγνώστη. Ενδεικτικά, αναφέρω ως παράδειγμα αυτής της περίπτωσης τη 2η ενότητα που ασχολούμαι με τον Αστέριο Αμασείας, όπου λέω συγκεκριμένα:

[«Και για να μην κουράσω τον αναγνώστη περισσότερο μιας και το νόημα του χωρίου του Αστερίου αλλά και της συγκεκριμένης ομιλίας του όπως φάνηκε ουδόλως εναντίον των εικόνων είναι, θα παρακαλέσω πριν περάσουμε στον ΕΠΟΜΕΝΟ ΔΗΘΕΝ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΟ να τύχει της προσοχής του μία ακόμη πρόταση από το κείμενο των Πρακτικών, που μας δείχνει τι αισθάνθηκε ο Αστέριος βλέποντας την εικόνα της Αγίας Ευφημίας: «Και γαρ αυτός θεασάμενος εικόνα του πάθους Ευφημίας της μάρτυρος, εγκωμίοις εκέχρηστο τοιοίσδε.» Το κείμενο αυτό είναι στην αρχή της σελίδας 308]. Στην ίδια σελίδα περιγράφει με λεπτομέρειες την εικόνα της Αγίας Ευφημίας, και εφόσον δεν αναιρεί το προηγούμενο που εξέθεσα περί των αισθημάτων του Αστερίου: «Και γαρ αυτός θεασάμενος εικόνα του πάθους Ευφημίας της μάρτυρος, εγκωμίοις εκέχρηστο τοιοίσδε.», δεν θεώρησα σκόπιμο να κουράσω περισσότερο τον αναγνώστη παραθέτοντας και την περιγραφή της Εικόνας της Αγία Ευφημίας. Παραθέτω όμως, όπως πολλάκις έχω ξαναπεί το κείμενο σε φωτοτυπία, όπου μπορεί ο κάθε αναγνώστης να το βγάλει αντίγραφο και να το ελέγξει αν του απέκρυψα κάτι που αλλάζει τα ήδη εκτεθέντα δεδομένα επί του θέματος.

Βλέπε άλλο σημείο στην 4^η ενότητα όπου το αναφέρω αυτό ως εξής: "(Τέλος σελίδας 296, τέλος κείμενου περί του Επιφανείου Κύπρου. Για να μην δημιουργηθεί η εντύπωση στον αναγνώστη ότι ίσως αναφέρεται ο Επιφάνειος Κύπρου και στην επόμενη σελίδα, θα την παραθέσω σε φωτοτυπία (297) ώστε να διαπιστώσει ο αναγνώστης ότι εκεί ξεκινάει άλλο θέμα το οποίο αναφέρεται στον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο)".

Παρόμοια περίπτωση βλέπε επίσης και στην 3^η ενότητα όπου το αναφέρω εκεί ως εξής: (Τέλος σελίδας 312. Συνέχεια επί του θέματος του Θεοδότου Αγκύρας δεν υπάρχει στην επόμενη σελίδα, καθόσον τα πρακτικά αναφέρονται σε άλλους Πατέρες. Για να μην υπάρξει όμως κάποια αμφιβολία εκ μέρους του κάθε αναγνώστη του άρθρου, θα παραθέσω τη συνέχεια των Πρακτικών στην επόμενη σελίδα 313 μόνον σε φωτοτυπία όπου έχουν εκεί τον λόγο του ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ, ώστε να βεβαιωθεί ο αναγνώστης ότι όντως δεν μιλάει στην επόμενη σελίδα για τον Θεόδοτο Αγκύρας).

Θέτω σε κάθε περίπτωση όλες τις φωτοτυπίες στη διάθεση του κάθε αναγνώστη, ώστε αφού τις βγάλει αντίγραφα να τις έχει μπροστά του για να τις μελετήσει και να διασταυρώσει την απόδωση του κείμενου που έχω κάνει με το πρωτότυπο, αλλά και για να έχει πρόσβαση και στις άλλες, που δεν τις μετέφερα στη σημερινή γραφή.

4β. Αμέσως μετά την παράθεση του κειμένου των Πρακτικών στην σημερινή γραφή, ακολουθεί η απόδοση του κείμενου. Αυτόν τον τρόπο ακολουθούμε και στις άλλες ενότητες.

5. Ο λόγος που γράφω μερική απόδοση του νοήματος του κειμένου, είναι επειδή στο άρθρο μου εδώ θέλω να δώσω το νόημα των επιχειρημάτων που εκτίθενται στο κείμενο, το οποίο μας δίνει να καταλάβουμε εάν ήταν ή δεν ήταν Εικονομάχος ο συγκεκριμένος πατήρ. Αυτό το οποίο με ενδιαφέρει να εκθέσω στην εργασία μου εδώ είναι τα επιχειρήματα υπέρ ή κατά των Πατέρων, τα οποία αναγράφονται στις σελίδες που παρέπεμψε ο κ. Οικονομίδης, και όχι να κάνω πιστή μετάφραση του κειμένου. Κινούμενος προς αυτή την κατεύθυνση θεωρώ ότι, σεβάσθηκα πρώτα το κείμενο των Πρακτικών διαβάζοντάς το και ερμηνεύοντάς το (όσο παραθέτω στις φωτοτυπίες), αλλά και τον χρόνο του απλού αναγνώστη δίνοντάς του ένα resume των επιχειρημάτων που εκτίθενται και όχι όλο το κείμενο, ώστε να τον βοηθήσω να καταλάβει τι έχει συμβεί για κάποιον συγκεκριμένο Εκκλησιαστικό πατέρα στην 7η Οικουμενική Σύνοδο. Θέτω όμως σε κάθε περίπτωση όλες τις φωτοτυπίες στη διάθεση του κάθε αναγνώστη, ώστε αφού τις βγάλει αντίγραφα να τις έχει μπροστά του να μπορεί να τις μελετήσει και να διασταυρώσει την απόδωση του κειμένου που έχω κάνει με το πρωτότυπο, αλλά και για να έχει πρόσβαση και στις άλλες, που δεν τις μετέφερα στη σημερινή γραφή.

* Επ' αυτού τού ζητήματος, ο χρήστης τού Εγκολπίου pilotos91 μας έστειλε την εξής ενημέρωση: ο "αποκλεισμός" Σπορέα από το Εγκόλπιο έγινε από εμένα προσωπικά (και με τη σύμφωνη γνώμη του egolpion) για τους εξής απλούστατους λόγους:
1) Ο κ. Σπορέας, αφού έλαβε την απάντηση, για το συγκεκριμένο άρθρο, άρχισε να "απειλεί" ότι θα δώσει συνέχεια στο "διάλογο", αλλάζοντας θέμα, και οδηγώντας τη συζήτηση αλλού. Αυτό ήταν αντιδεοντολογικό, πριν ακόμα διασαφηνιστεί το πρώτο θέμα. Εκτέθηκε από την άγνοιά του και ήθελε να παίξει και να ειρωνευτεί, όπως φαίνεται από τα διάφορα απαξιωτικά του σχόλια σε διάφορα μπλογκ, με υφάκι χιλίων καρδιναλίων και "παπική αυθεντία" στην ερμηνεία της Γραφής και των Πατέρων! Ο κ. Σπορέας επεδίωξε μόνο τη δημοσιότητα, για να λάβει κάποια μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα η θνήσκουσα σκανδαλοθηρική και αντιευαγγελική και αντιπατερική ιστοσελίδα του.
2) Ο κ. Σπορέας μίλησε για "σπείρα" δική μας, κάνοντας λογοπαίγνιο με την ευαγγελική έννοια, γνωρίζοντας ,όμως, ότι οι περισσότεροι θα το καταλάβουν με την τρέχουσα χρήση της λέξης. Φυσικά θα μπορούσαμε να του απαντήσουμε με άλλες ευαγγελικές λέξεις, που έχουν άλλη σημασία σήμερα, για να "ανταποδώσουμε" τα ίσα, αλλά το αποφύγαμε χάριν της χριστιανικής ανεκτικότητας και της απροθυμίας μας να μπούμε σε νέες διενέξεις και έριδες, ειδικά με ανθρώπους που ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΠΕΙΣΤΟΥΝ. Οι καλοπροαίρετοι ευαγγελικοί και πεντηκοστιανοί και ετερόδοξοι χριστιανοί ας δουν την εκπληκτική παράθεση των κειμένων της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου και ας κρίνουν. Τα σχετικά με την εικονομαχία έχουν εκτεθεί και σε δικό μας πρόσφατο άρθρο στο μπλογκ της Ορθόδοξης Ιεραποστολής (http://ierapostoli.wordpress.com/2010/07/06/eikonomaxia_orthodoxia/).
3) Το μπλογκ του Αντιαιρετικού Εγκολπίου έχει διευκρινήσει ότι συζητάει με ετερόδοξους στη βάση των 10 ερωτήσεων περί Αγίας Γραφής και όχι σε επιμέρους θέματα που ανοίγουν οι ετερόδοξοι, προσπαθώντας να αλλάξουν το κεντρικό θέμα: Ο Χριστός άφησε Εκκλησία ή Γραφή επί γης; Και η Γραφή είναι μέρος ή όχι της Παράδοσης της ΜΙΑΣ Εκκλησίας, όπως ορίζει η Γραφή και το Σύμβολο της Πίστης;

Βιβλιογραφικό σημείωμα:

"Ύστερα από την παρέλευση ενός χρόνου που δημοσιεύτηκε στην ΟΟΔΕ το παρόν άρθρο, διαπιστώσαμε μετά χαράς ότι έχει εκδοθεί μια νέα διδακτορική διατριβή υπό τον τίτλο «Πηγές και Θεολογία της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου» η οποία εγκρίθηκε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης το 2011.

Οι πληροφορίες που παρέχει η διδακτορική διατριβή καθώς και η διαπραγμάτευση κυρίως του συνόλου των Πρακτικών της 7ης Οικ. Συνόδου δίνουν στον Αναγνώστη μια έγκυρη και συνολική προσέγγιση του θέματος των Εικόνων καθώς και των Πηγών της Συνόδου.

Η διδ. διατριβή υπερκαλύπτει τα συμπεράσματα του παρόντος άρθρου διότι εξετάζει το σύνολο των Πρακτικών κι όχι μόνον τα σχετικά σημεία του διαλόγου για τους Μ. Αθανάσιο, Αμφιλόχιο Ικονίου, Θεόδοτο Αγκύρας, Επιφάνειο Κύπρου και Αστέριο Αμασείας που εκτίθενται εδώ (τα οποία δεν είχαν απαντηθεί ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ από τον κ. Οικονομίδη) και συστήνεται ανεπιφύλακτα ως οδηγός σε όποιον θέλει να μελετήσει σοβαρά τα Πρακτικά της 7ης Οικ. Συνόδου.

Το κείμενο της διδ. Διατριβής είναι προσβάσιμο από το Internet και διατίθεται προς ανάγνωση στον ακόλουθο δεσμό: http://invenio.lib.auth.gr/record/126593/files/GRI-2011-6736.pdf?version=1