ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ:
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΟΜΙΛΙΑΣ ΙΘ΄ ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ

«Ἀλλ' ἔρχεται» (Ιω, δ', 23), φησίν, «ὥρα καὶ νῦν ἐστι». Καὶ ταῦτα προφητικά· τὸ μὲν γὰρ ἔρχεται ὅτι οὔπω ἐτελέσθη, τελεσθήσεται δέ, τὸ δὲ νῦν ἐστιν, ἐπειδὴ περ ἑώρα ταύτην ὅσον οὔπω πιστεύουσαν, καὶ πνευματικῶς καὶ ἀληθῶς προσκυνοῦσαν. «Ἔρχεται» οὖν, φησίν, «ὥρα καὶ νῦν ἐστιν, ὅτε οἱ ἀληθινοὶ προσκυνηταὶ προσκυνήσουσι τῷ Πατρὶ ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ» (Ιω, δ', 23) ὁ γὰρ ἀνωτάτω καὶ προσκυνητὸς Πατήρ, Πατὴρ αὐτοαληθείας ἐστί, δηλονότι τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ, καὶ Πνεῦμα ἀληθείας ἔχει, τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, καὶ οἱ ἐν αὐτοῖς τοῦτον προσκυνοῦντες, καὶ ὡς οὕτω πιστεύοντες καὶ ὡς διὰ τούτων ἐνεργούμενοι. Τὸ Πνεῦμα γάρ ἐστι, φησὶν ὁ ἀπόστολος, δι΄ οὗ προσκυνοῦμεν καὶ δι΄ οὗ προσευχόμεθα, καὶ «οὐδεὶς ἔρχεται πρὸς τὸν Πατέρα, εἰμὴ δι΄ ἐμοῦ» (Ιω, ιδ', 6), ὁ τοῦ Θεοῦ μονογενὴς φησίν.

Μεταγραφή:

"Αλλά έρχεται" λέγει (ο Κύριος) "ώρα και τώρα είναι". Και αυτά είναι προφητικά. Το "έρχεται" επειδή δεν πραγματοποιήθηκε ακόμα, αλλά θα πραγματοποιηθεί, και το "τώρα είναι" επειδή έβλεπε αυτήν (την Σαμαρείτισα) ότι σε λίγο θα πιστέψει και θα προσκυνήσει πνευματικώς και αληθώς. "Έρχεται" λοιπόν, λέγει (ο Κύριος) "ώρα και τώρα είναι, οπότε οι αληθινοί προσκυνητές θα προσκυνήσουν τον Πατέρα εν πνεύματι και αληθεία". Επειδή ο πάνω από όλους και Προσκυνητός Θεός Πατέρας, είναι Πατέρας της αυτοαλήθειας, δηλαδή προφανώς του Μονογενούς Υιού και έχει Πνεύμα Αληθείας, δηλαδή το Πνεύμα το άγιον, και (όσοι) είναι εν αυτοίς (πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ) αυτόν (τον Πατέρα) προσκυνούν και έτσι πιστεύουν, και ενεργούν δια αυτών (του Υιού και του Πνεύματος). Διότι το (άγιο) Πνεύμα είναι, λέγει ο Απόστολος, δια του Οποίου προσκυνούμε και δια του Οποίου προσευχώμεθα και "κανείς δεν έρχεται προν τον Πατέρα, παρά μόνον δι' εμού" λέγει ο Μονογενής (Υιός) του Θεού.