ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ:
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ ΛΗ'

Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε· Χριστὸς ἐξ οὐρανῶν, ἀπαντήσατε· Χριστὸς ἐπὶ γῆς, ὑψώθητε. ᾌσατε τῷ Κυρίῳ πᾶσα ἡ γῆ καί, ἵν' ἀμφότερα συνελὼν εἴπω, Εὐφραινέσθωσαν οἱ οὐρανοί, καὶ ἀγαλλιάσθω ἡ γῆ, διὰ τὸν ἐπουράνιον, εἶτα ἐπίγειον.

Κἀγὼ βοήσομαι τῆς ἡμέρας τὴν δύναμιν: Ὁ ἄσαρκος σαρκοῦται. Ὁ Λόγος παχύνεται. Ὁ ἀόρατος ὁρᾶται. Ὁ ἀναφὴς ψηλαφᾶται. Ὁ ἄχρονος ἄρχεται. Ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ Υἱὸς ἀνθρώπου γίνεται, «Ἰησοῦς Χριστὸς χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» (Ἐβρ. 13, 8)

Ἓν ἐκ δύο τῶν ἐναντίων, σαρκὸς καὶ Πνεύματος· ὧν τὸ μὲν ἐθέωσε, τὸ δὲ ἐθεώθη. Ὢ τῆς καινῆς μίξεως! ὢ τῆς παραδόξου κράσεως! ὁ ὢν γίνεται καὶ ὁ ἄκτιστος κτίζεται καὶ ὁ ἀχώρητος χωρεῖται, διὰ μέσης ψυχῆς νοερᾶς μεσιτευούσης Θεότητι καὶ σαρκὸς παχύτητι. Καὶ ὁ πλουτίζων πτωχεύει· πτωχεύει γὰρ τὴν ἐμὴν σάρκαν, ἵν' ἐγὼ πλουτήσω τὴν αὐτοῦ Θεότητα. Καὶ ὁ πλήρης κενοῦται· κενοῦται γὰρ τῆς ἑαυτοῦ δόξης ἐπὶ μικρόν, ἵν' ἐγὼ τῆς ἐκείνου μεταλάβω πληρώσεως. Τίς ὁ πλοῦτος τῆς ἀγαθότητος; Τί τὸ περὶ ἐμὲ τοῦτο μυστήριον; Μετέλαβον τῆς εἰκόνος καὶ οὐκ ἐφύλαξα· μεταλαμβάνει τῆς ἐμῆς σαρκός, ἵνα καὶ τὴν εἰκόνα σώσῃ καὶ τὴν σάρκα ἀθανατίσῃ. Δευτέραν κοινωνεῖ κοινωνίαν, πολὺ τῆς προτέρας παραδοξοτέραν· τότε μὲν τοῦ κρείττονος μετέδωκε, νῦν δὲ μεταλαμβάνει τοῦ χείρονος. Τοῦτο τοῦ προτέρου θεοειδέστερον· τοῦτο τοῖς νοῦν ἔχουσιν ὑψηλότερον.

Μεταγραφή:

Ο Χριστός γεννάται, δοξάσατε. O Χριστός από τον ουρανό συναντήστε (τον). O Χριστός επάνω στην γη υψωθείτε. Τραγουδήστε για τον Κύριο όλη η γη και για να ενώσω και να πω και τα δύο μαζί: Να ευφρανθούν οι ουρανοί και να αγαλλιάσει η γη για τον επουράνιο, έπειτα επίγειο.

Και εγώ θα φωνάξω την δύναμη (σημασία) της ημέρας: Ο άσαρκος σαρκώνεται. Ο Λόγος γίνεται υλικός. Ο αόρατος οράται. Ο αναφής ψηλαφιέται. Ο άχρονος αρχίζει, "Ιησούς Χριστός χθες και σήμερα ο ίδιος και στους αιώνες".

Ένα (πρόσωπο) από δύο αντίθετα (φύσεις), σάρκα (ανθρώπινη φύση) και Πνεύμα (Θεία φύση). Από τις οποίες η μια (η Θεία) εθέωσε, και η άλλη (η ανθρώπινη) εθεώθηκε. Ω της καινούριας μίξεως! Ω της παραδόξου συνθέσεως! Ο Ων δημιουργείται και ο άκτιστος κτίζεται και ο αχώρητος χωρείται δια μέσου νοερής ψυχής που μεσιτεύει στην Θεότητα και (δια μέσου) της υλικότητας της σάρκας. Και ο πλουτίζων πτωχεύει. Επειδή πτωχεύει (λαμβάνοντας) την δική μου σάρκα, για να πλουτήσω εγώ από την δική του Θεότητα. Και ο πλήρης αδειάζει, επειδή αδειάζει από την δόξα του για λίγο, για να μεταλάβω εγώ από την πληρότητά του. Ποιός ο πλούτος της αγαθότητας; Τι είναι αυτό το μυστήριο (που έγινε) για μένα; Μετάλαβα την εικόνα (του) και δεν την εφύλαξα. Μεταλαμβάνει την δική μου σάρκα, και για να σώσει την εικόνα και για να αθανατήσει την σάρκα. Δεύτερη πραγματοποιεί κοινωνία, πολύ παραδοξότερη της πρώτης (της δημιουργίας). Τότε μετέδωσε το καλύτερο (την εικόνα του), ενώ τώρα μεταλαμβάνει το χειρότερο (την σάρκα μου). Αυτό είναι από το προηγούμενο θεοπρεπέστερο. Αυτό είναι σε όσους έχουν νου υψηλότερο.