Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Αθεϊσμός και Αγία Γραφή

Ύμνος προς την "αμφισβήτηση" από τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο // "Πίστευε και μη ερεύνα". Είναι Χριστιανικό δόγμα; // «Πίστευε και μη ερεύνα» και Εκκλησιαστική Πίστη: Ερμηνείες και παρερμηνείες. Μέρος 2ο // Περί πίστεως // Αγίου Ιωάννη τού Χρυσοστόμου: Αληθώς Ανέστη! // Αποδείξεις και εμπειρίες // Η αξιοπιστία τής Αγίας Γραφής

Η αμφισβήτηση των αφηγήσεων στην Καινή Διαθήκη

Η αξία τής καλοπροαίρετης αμφισβήτησης

Η αμφισβήτηση προετοιμάζει το δρόμο για την εμπιστοσύνη, όταν γίνεται προσωπική σχέση και προσωπικό βίωμα

 

 

Έχοντας διανύσει την εποχή της "σκιάς", βρισκόμαστε στην εποχή της "εικόνας", δηλαδή στην εποχή της Καινής Διαθήκης. Γι' αυτό πολλοί που δεν είδαν τα ίδια τα επουράνια, αμφισβητούν κάποιες αφηγήσεις και κάποια πρόσωπα. Ποιος είναι λοιπόν ο ρόλος της αμφισβήτησης στην παρούσα φάση της ανθρώπινης ιστορίας; Είναι δικαιολογημένη η αμφισβήτηση, και αν ναι, πότε; Και πώς διαπλέκεται η αμφισβήτηση με την πίστη και την εν Χριστώ εμπειρία;

1. Αξιώματα και λογικά άλματα

Είτε το γνωρίζουμε είτε όχι, ΟΛΟΙ ΜΑΣ, έχουμε μέσα στο κεφάλι μας μια κοσμοθεωρία. Είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας. Και ο τρόπος αυτός, βασίζεται σε κάποια αξιώματα, τα οποία είτε εν γνώσει μας, είτε ανεπιγνώστως, είναι ΑΞΙΩΜΑΤΑ, που δεν σηκώνουν απόδειξη. Είναι σημαντικό να ξεκινάς τη σκέψη σου γνωρίζοντας ΤΗΝ ΑΦΕΤΗΡΙΑ σου και το τι πρεσβεύει αυτή. Γιατί έτσι είσαι σε θέση να ξεκινήσεις αφ' ενός από μία σωστή βάση, ή να έχεις συναίσθηση των βασικών αξιωμάτων πάνω στα οποία οικοδομείς την υπόλοιπη κοσμοθεωρία σου.

 

Γνωρίζοντας τα αξιώματα αυτά, έχουμε αυτόματα και τη δυνατότητα να ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ την ίδια τη βάση της κοσμοθεωρίας μας, ώστε να δομήσουμε πάνω σε αυτή τις μετέπειτα γνώσεις και συνεπαγωγές μας. Γιατί η ανθρώπινη γνώση, δομείται πάνω σε προϋπάρχουσα γνώση, στηριζόμενη σε συνεπαγωγές, και όλα αυτά πάνω σε αξιώματα.

 

Για παράδειγμα, κάποιοι λαμβάνουν ως αξίωμα, ότι η Χριστιανική πίστη δομείται πάνω σε αφηγήσεις αρχαίων συγγραφέων, οι οποίοι κατέγραψαν αφηγήσεις για κάποια θαύματα. Και πάνω σε αυτό, οικοδομούν ένα "οπλοστάσιο" κατά της Χριστιανικής πίστης, θεωρώντας ότι βγάζοντας αναξιόπιστους αυτούς τους συγγραφείς, ή τις αφηγήσεις τους, θα υποσκάψουν τα θεμέλια της Χριστιανικής πίστης!

 

Φυσικά οι Χριστιανοί, (τουλάχιστον αυτοί που έχουν συνειδητοποιήσει τι σημαίνει Χριστιανική πίστη), δεν γνωρίζουν τέτοιο αξίωμα. Μάλιστα θα έλεγα ότι όποιος το αντιλαμβάνεται έτσι, δεν έχει καταλάβει την ουσία της Χριστιανικής πίστης. Γιατί ως πίστη, ΟΥΤΕ ΑΥΤΗ στηρίζεται σε αποδείξεις. Είναι ΠΙΣΤΗ. Και η πίστη δεν σε εξαναγκάζει να πιστέψεις βάσει αποδείξεων, γιατί πλέον παύει να είναι πίστη, και γίνεται ΑΝΑΓΚΗ. Η πίστη έχει εξ ορισμού το στοιχείο της ελευθερίας, και όχι της συντριβής των αντιστάσεών μας, μέσω αποδείξεων. Εάν ο Θεός ήθελε οι πιστοί να πιστεύουν βάσει αποδείξεων, τι πιο απλό από το να εμφανιζόταν ξεχωριστά στον καθέναν, συντρίβοντας κάθε αντίλογο με την πραγματικότητα της εμφάνισής Του; Άρα, για όσους από εμάς ΘΕΛΟΥΜΕ να πιστεύουμε, δεν είναι οι αποδείξεις ο καθοριστικός παράγοντας της πίστης μας. Διαφορετικά η πίστη μας, όχι μόνο αυτο-αναιρείται, αλλά και ο Θεός μας είναι παράλογος, γιατί αν η ΣΩΖΟΥΣΑ πίστη στηρίζεται στο θαύμα, τότε Εκείνος είναι υπεύθυνος για την απιστία μας, επειδή δεν βγαίνει ευθέως σε κάθε άνθρωπο να τον πείσει! Γιατί ποιος θα τολμούσε να αντιλογήσει στον Δημιουργό του Σύμπαντος, σε μια τέτοια Οντότητα, αν του αποκαλυπτόταν, για να του δώσει το θέλημά Του;

 

Θα έλεγα επίσης, ότι αυτοί που πιστεύουν στη Χριστιανική πίστη λόγω θαυμάτων, ουσιαστικά μοιάζουν με φτερά φερόμενα με κάθε άνεμο. Γιατί φυσικά δεν είναι μόνο η Χριστιανική πίστη αυτή που κάνει θαύματα. Έχω δει εξ' ίσου θαυμαστά πράγματα και σε μη Χριστιανικές θρησκείες. Και αν η βάση της πίστης μου ήταν το θαύμα, τότε για ποιο λόγο να είμαι Ορθόδοξος και όχι κάτι άλλο; Θαύματα κάνει και η κουτσή Μαριώ, και όχι μόνο ο Χριστός. Θαύματα θα κάνει και ο Αντίχριστος, όπως πιστεύουμε εμείς οι Χριστιανοί. Δεν είναι τα θαύματα ασφαλής δρόμος για τον Θεό.

 

Ένα άλλο αξίωμα, είναι αυτό που λέει ότι "ο μαρτυρικός θάνατος τόσων μαθητών του Χριστού, είναι εγγύηση για το ότι αυτά που έγραψαν είναι όλα όπως τα έγραψαν". Αλλά και αυτό, δεν είναι ακριβώς έτσι!

 

Ο θάνατος των μαθητών του Κυρίου για τα όσα έγραψαν, είναι η εγγύηση ότι δεν ήταν απατεώνες, συνεπώς μπορούμε να δεχθούμε την ειλικρίνεια με την οποία έγραψαν. Δεν είναι όμως εγγύηση, για έναν άπιστο, ότι αυτά που έγραψαν ήταν σωστά. Κανείς δεν είναι αλάθητος, ούτε οι Απόστολοι. Στη Χριστιανική πίστη δεν έχουμε Πάπες.

 

Ας υποθέσουμε ότι οι απόστολοι πράγματι πίστευαν αυτά που έγραψαν, (είτε το δέχεται αυτό κάποιος, είτε όχι). Ας το υποθέσουμε όμως, ότι ισχύει, όπως το πιστεύουμε εμείς οι Χριστιανοί. Το ότι πίστευαν κάτι που είδαν και το μαρτύρησαν, σημαίνει άραγε, ότι δεν ήταν δυνατό να πέσουν αυτοί οι ίδιοι θύμα απάτης; Όχι βέβαια! Ένας άπιστος, θα μπορούσε να ισχυρισθεί, ότι κάλλιστα θα μπορούσαν και αυτοί να είχαν εξαπατηθεί από τον Χριστό! Θα μπορούσε να είναι ένας μεγάλος ταχυδακτυλουργός του καιρού του! Δεν θα μπορούσε; Εγώ νομίζω ότι θα μπορούσε!

 

Συνεπώς, δεν πρέπει να τα μπερδεύουμε. Η αναφορά μας στο θάνατο των μαθητών του Κυρίου, δεν γίνεται για να πιστοποιήσουμε τα θαύματα του Χριστού. Γίνεται για να πιστοποιήσουμε τη ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ειλικρίνεια. Για να απαντήσουμε σε αυτούς που τους λένε: "απατεώνες". Και λέμε: "όχι, δεν ήταν απατεώνες, γιατί κανείς απατεώνας δεν πεθαίνει γι' αυτό με το οποίο ξεγελάει τους άλλους. Και αυτά που έγραψαν στα Ευαγγέλια ΤΑ ΠΙΣΤΕΥΑΝ!". Τα θαύματα του Χριστού λοιπόν, παραμένουν ΑΝΑΠΟΔΕΙΚΤΑ με την απόλυτη έννοια του όρου "απόδειξη".

 

Αυτοί που μιλούν για "απόδειξη της πίστεως μέσω των Ευαγγελίων και των θαυμάτων", είναι οι Προτεστάντες, και όχι οι Ορθόδοξοι! Εμείς λέμε κάτι πολύ διαφορετικό! Αλλά αυτό το "διαφορετικό" θα το αναπτύξω στη συνέχεια...

 

 

2. Η καλή αμφισβήτηση

 

Μήπως λοιπόν για τους Χριστιανούς η αμφισβήτηση επιτρέπεται; Ή μήπως απαγορεύεται;

 

Στην πραγματικότητα, σε πρώτη φάση, η αμφισβήτηση ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ, προκειμένου να μην είναι ο πιστός "εύπιστος". Γιατί και η ίδια μας η Χριστιανική πίστη ΠΡΟΩΘΕΙ ΤΗΝ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ! Ας δούμε λοιπόν τι λέει η Αγία Γραφή:

 

"10 Οι δε αδελφοί, αμέσως μέσα στη νύχτα, έστειλαν και τον Παύλο και τον Σίλα στη Βέροια· οι οποίοι, όταν ήρθαν, πήγαν στη συναγωγή των Ιουδαίων. 11 Αυτοί, όμως, ήσαν ευγενέστεροι από εκείνους στη Θεσσαλονίκη, επειδή δέχθηκαν τον λόγο με κάθε προθυμία, εξετάζοντας καθημερινά τις γραφές, αν έτσι έχουν αυτά. 12 Πολλοί μεν, λοιπόν, απ' αυτούς πίστεψαν, και από τις επίσημες Ελληνίδες γυναίκες, και από τους άνδρες όχι λίγοι" (Πράξεις 17/ιζ: 10-12).

 

Προσέξτε κάτι εδώ: Τους λέει "ευγενέστερους", επειδή ΤΟΥΣ ΕΛΕΓΞΑΝ!!! Επειδή τους ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΑΝ! Δεν δέχτηκαν με κλειστά τα μάτια αυτά που τους είπαν, αλλά τα έλεγξαν "αν έτσι έχουν αυτά". Και μάλιστα, λέει ευγενέστερους, όχι μόνο όσους τελικά πίστεψαν, αλλά και όσους δεν πείσθηκαν! Γιατί λέει "πολλοί ... απ' αυτούς πίστεψαν". Από ποιους; Από τους "ευγενέστερους"! Και οι μη πιστεύσαντες, "ευγενέστεροι" κατονομάζονται, και ας μη πίστεψαν! Ευγενέστεροι ήταν, όχι επειδή τελικά πίστεψαν, αλλά επειδή ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΑΝ τον απόστολο Παύλο!

 

Μήπως ήταν εξαίρεση αυτό που αναφέρεται; Όχι βέβαια! Ας δούμε άλλη μια περίπτωση, που ο απόστολος Παύλος, αμφισβήτησε (και κατσάδιασε) τον απόστολο Πέτρο, που ήταν και προγενέστερός του στο Χριστιανισμό! Δείτε στην αφήγηση της Καινής Διαθήκης τι γράφει ο απόστολος Παύλος:

 

"Και όταν ο Πέτρος ήρθε στην Αντιόχεια, εναντιώθηκα σ' αυτόν κατά πρόσωπο, για τον λόγο ότι ήταν αξιοκατάκριτος· 12 επειδή, πριν έρθουν μερικοί από τον Ιάκωβο, έτρωγε μαζί με τους εθνικούς· όταν, όμως, ήρθαν, αποσυρόταν και αποχώριζε τον εαυτό του, φοβούμενος αυτούς που είχαν την περιτομή. 13 Και μαζί του υποκρίθηκαν και οι υπόλοιποι Ιουδαίοι· ώστε, και ο Βαρνάβας συμπαρασύρθηκε στην υποκρισία τους. 14 Αλλά, όταν είδα, ότι δεν ορθοποδούν προς την αλήθεια τού ευαγγελίου, είπα στον Πέτρο μπροστά σε όλους: Αν εσύ, ενώ είσαι Ιουδαίος, ζεις σύμφωνα με τον τρόπο των εθνικών και όχι των Ιουδαίων, γιατί αναγκάζεις τους εθνικούς να ιουδαϊζουν;" (Γαλάτες 2/β: 11-14).

 

Έχουμε λοιπόν αμφισβήτηση όχι μόνο από απίστους, αλλά και από απόστολο σε απόστολο!

 

Άραγε, γράφει η Αγία Γραφή για αμφισβήτηση από απόστολο στον... Ιησού Χριστό; Και την κατακρίνει ή την επαινεί; Για να δούμε:

 

"Ο Θωμάς, όμως, ένας από τους 12, που λέγεται Δίδυμος, δεν ήταν μαζί τους όταν ήρθε ο Ιησούς. 25 Του έλεγαν, λοιπόν, οι άλλοι μαθητές: Είδαμε τον Κύριο.
Και εκείνος είπε σ' αυτούς: Αν δεν δω στα χέρια του το σημάδι των καρφιών, και δεν βάλω το δάχτυλό μου στο σημάδι των καρφιών, και δεν βάλω το χέρι μου στην πλευρά του, δεν θα πιστέψω.
26 Και έπειτα από οκτώ ημέρες, οι μαθητές του ήσαν πάλι μέσα στο σπίτι, και ο Θωμάς μαζί τους. Ενώ οι θύρες ήσαν κλεισμένες, έρχεται ο Ιησούς, και στάθηκε στο μέσον, και είπε: Ειρήνη σε σας. 27 Έπειτα, λέει στον Θωμά: Φέρε εδώ το δάχτυλό σου, και δες τα χέρια μου· και φέρε το χέρι σου και βάλε στην πλευρά μου· και μη γίνεσαι άπιστος, αλλά πιστός. 28 Και ο Θωμάς αποκρίθηκε, και είπε σ' αυτόν: Ο Κύριός μου, και ο Θεός μου. 29 Ο Ιησούς λέει σ' αυτόν: Θωμά, επειδή με είδες, πίστεψες· μακάριοι όσοι δεν είδαν, και πίστεψαν" (Ιωάννης 20/κ: 24-29).

 

Όχι μόνο λοιπόν απαντάει ο Ιησούς στην πρόκληση της αμφισβήτησης ΘΕΤΙΚΑ, αλλά προσέξτε τι του είπε στο τέλος: "μακάριοι όσοι δεν είδαν, και πίστεψαν". Τι λέει αυτό; Δεν λέει ότι "ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΩΣΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΠΙΣΤΗΣ"; Εάν η Αγία Γραφή είχε καταγράψει τα θαύματα του Χριστού με στόχο να πιστέψουν οι άνθρωποι στον Χριστό, τότε αυτά τα λόγια δεν θα είχαν καμία θέση σε αυτό το βιβλίο!!! Θα υπέσκαπταν τον ίδιο τον σκοπό του βιβλίου, να πείσει δια των θαυμάτων!

 

Συνεπώς, η Αγία Γραφή δεν γράφτηκε για να μας πείσει δια των θαυμάτων!

 

Ας δούμε όμως τι λέει και η υμνολογία της Εκκλησίας μας για την ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ του Θωμά, όπως το ψάλλουμε στην Εκκλησία την Κυριακή του Θωμά:

 

"Των Μαθητών δισταζόντων,
τη ογδόη ημέρα, επέστη ο Σωτήρ, ού ήσαν συνηγμένοι,
και την ειρήνην δους τω Θωμά εβόησε:
Δεύρο Απόστολε, ψηλάφησον παλάμας, αις τους ήλους έπηξαν.
Ω καλή απιστία τού Θωμά!
των πιστών τας καρδίας εις επίγνωσιν ήξε,
και μετά φόβου εβόησεν:
Ο Κύριός μου και ο Θεός μου, δόξα σοι."

 

Και:

"Χαίρεις ερευνώμενος!
Διό, Φιλάνθρωπε,
Προς τούτο προτρέπεις τον Θωμάν."

 

Τι ψάλλουμε; "καλή απιστία"; "Χαίρεις ερευνώμενος"; μα γιατί να ερευνήσεις κάτι για το οποίο δεν υπάρχουν αμφισβητήσεις;

 

Ας δούμε και κάτι ακόμα από την Αγία Γραφή:

 

"Ο Φίλιππος βρίσκει τον Ναθαναήλ, και του λέει: Βρήκαμε εκείνον τον οποίο ο Μωυσής έγραψε μέσα στον νόμο και οι προφήτες, τον Ιησού, τον γιο τού Ιωσήφ, αυτόν από τη Ναζαρέτ.
47 Και ο Ναθαναήλ είπε σ' αυτόν: Μπορεί να προέλθει κάτι καλό από τη Ναζαρέτ;
Ο Φίλιππος λέει σ' αυτόν: Έλα και δες!
48 Ο Ιησούς είδε τον Ναθαναήλ να έρχεται σ' αυτόν, και λέει γι' αυτόν: Δέστε, ένας αληθινά Ισραηλίτης, στον οποίο δεν υπάρχει δόλος" (Ιωάννης 11/ια: 46-48).

 

Ο Ναθαναήλ αμφισβήτησε. Και ο Φίλιππος δεν πάει να τον πείσει με αφηγήσεις θαυμάτων, αλλά κάνει έκκληση ΣΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ. Του λέει: "έλα και δες" και μόνος σου! Και ο Χριστός λέει γι' αυτόν τον αμφισβητία τον Ναθαναήλ: "ένας αληθινά Ισραηλίτης, στον οποίο δεν υπάρχει δόλος". Γιατί σ' αυτόν ήταν εμφανής η σοβαρότητα και η αληθινή, Η ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ, η καλοπροαίρετη αμφισβήτηση.

 

 

3. Διακρίσεις στην αμφισβήτηση

 

Ποια "αμφισβήτηση" όμως; Γιατί ως έννοια η λέξη: "αμφισβήτηση" είναι πολύ γενικός όρος. Σε κάποιον μπορείς να αμφισβητήσεις την ηθική του υπόσταση, ή την ιδεολογία του, ή τον τρόπο που ερμηνεύει κάποια πράγματα, ή κάτι άλλο, ή πολλά εξ' αυτών.

Όπως θα δούμε όμως στη συνέχεια, ακόμα και η αμφισβήτηση, ενέχει κάποιο σκοπό, κάποιο στόχο, αλλά και κάποια κίνητρα. Και τόσο ο στόχος, όσο και τα κίνητρα, είναι πολύ σημαντικά στοιχεία, που επηρεάζουν το είδος της αμφισβήτησης.

 

Μπορεί να ρωτήσει κάποιος: "Ποιος μπορεί να αποδείξει ότι πράγματι έτσι ήταν τα γεγονότα και ότι οι απόστολοι πέθαναν με τον τρόπο που σήμερα εμείς ξέρουμε;"

 

Ρωτώ κι εγώ με τη σειρά μου: "Ποιος μπορεί να αποδείξει ότι είμαστε άνθρωποι, και ότι ζούμε στη γη αυτή τη στιγμή, και δεν είμαστε προγράμματα μέσα σε ένα Μάτριξ;" Εσύ ο αναγνώστης μπορείς; Εγώ όχι! Τι πιστεύουμε όμως και οι δύο μας γι' αυτό το θέμα; Τι θεωρούμε ΛΟΓΙΚΟΤΕΡΟ;

 

Όταν ζητάς "αποδείξεις", αυτό θα πρέπει είτε να το κάνεις ΕΝ ΓΝΩΣΕΙ ΣΟΥ, ότι οι αποδείξεις ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΛΥΤΕΣ, γιατί πάντοτε στηρίζονται σε αναπόδεικτα αξιώματα, είτε να ζητάς απόλυτες αποδείξεις, ΚΟΡΟΪΔΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ, ότι υπάρχουν τέτοιες!

 

Τουλάχιστον εγώ προκαλώ οποιονδήποτε, (με την καλή φιλική έννοια), να μου αποδείξει ΑΠΟΛΥΤΑ, χωρίς το παραμικρό αξίωμα, ότι δεν βρισκόμαστε σε ένα Μάτριξ, και ότι είμαστε πράγματι άνθρωποι της γης! Και τότε, θα αποδείξω κι εγώ με τον απόλυτο τρόπο, την αξιοπιστία των αποστόλων. Αν πάλι κάποιος ζητάει αποδείξεις για τους αποστόλους, με τη συμβατική έννοια των αποδείξεων, που στηρίζονται σε αξιώματα, τότε βεβαίως τα ντοκουμέντα αρκούν!

 

Φυσικά, κάποιος που ξεκινάει ΤΩΡΑ να ερευνάει τη Χριστιανική πίστη, λαμβάνει υπ' όψιν και το ενδεχόμενο της απάτης, όσον αφορά τις αφηγήσεις των αποστόλων. Πότε όμως το λαμβάνει υπόψη; Γιατί αυτό το "πότε", έχει μεγάλη σημασία! Στην αρχή αυτής της έρευνας! Γιατί μετά, όπως θα δούμε στη συνέχεια, έχει άλλου είδους τεκμήρια!

 

Προς το παρόν, ας δούμε τις διακρίσεις αμφισβήτησης, που μπορούν να αναδυθούν, αν εξετάσουμε οποιοδήποτε ιστορικό γεγονός, όπως για παράδειγμα τους Περσικούς πολέμους:

 

1. Το πρώτο που τίθεται, όσον αφορά το ζήτημα της "αμφισβήτησης", είναι η βασική ΔΙΑΚΡΙΣΗ μεταξύ "γεγονότος" και "ερμηνείας" του γεγονότος! Με άλλα λόγια, (πάντα στα πλαίσια της σχετικότητας των αποδείξεων, και με το αναπόδεικτο αξίωμα ότι πράγματι είμαστε άνθρωποι και όχι προγράμματα σε ένα Μάτριξ), δεν μπορεί να αμφισβητηθεί το ότι οι Περσικοί πόλεμοι ΠΡΑΓΜΑΤΙ ΣΥΝΕΒΗΣΑΝ! Η αμφισβήτηση λοιπόν, έγκειται στην ερμηνεία των γεγονότων που συνέβησαν πράγματι! Το αν δηλαδή αυτά που συνέβησαν, καταγράφηκαν ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ, ή μέσα από την ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ οπτική του Ηροδότου!

 

2. Και εδώ, τίθεται ένα ακόμα σημαντικό ζήτημα: Της υποκειμενικότητας του παρατηρητή. ΤΟΥ ΚΑΘΕ παρατηρητή! Και όχι μόνο ως διαφορετικότητα μεταξύ δύο διαφορετικών παρατηρητών, αλλά και μεταξύ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ παρατηρητή, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές! Η μνήμη συχνά παίζει άσχημα παιχνίδια! Επιτρέψτε μου να σου αναφέρω επ' αυτού ένα προσωπικό μου παράδειγμα. Όταν προ 10ετίας (και βάλε) έγραψα κάποια απομνημονεύματά μου, τα είχα νωπά στο μυαλό μου. Μετά από χρόνια, όταν τα ξαναδιάβασα, αντιλήφθηκα ότι μερικά γεγονότα, αν και τα θυμόμουν ακριβώς, ("φωτογραφικά" θα έλεγα), είχα την εντύπωση ότι συνέβησαν με διαφορετική σειρά από αυτή που τα είχα καταγράψει, τότε που θα θυμόμουν ακόμα νωπά. Και εξεπλάγην, αντιλαμβανόμενος ότι στο διάστημα αυτό, εγώ ο ίδιος διαφωνούσα με τον εαυτό μου για τη σειρά των γεγονότων που έζησα! Και μιλάω για ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ γεγονότα της ζωής μου, που δεν είναι δυνατό να ξεχαστούν!

 

Άρα λοιπόν, το στοιχείο της υποκειμενικότητας "παίζει πάντα", και είναι ένα ζήτημα προς αμφισβήτησιν και προς εξέτασιν, ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΕ ΚΑΘΕ καταγραφή γεγονότων, ανεξαρτήτως της ηθικής αξιοπιστίας του μάρτυρα!

 

3. Και το σημαντικότερο, είναι το ζήτημα ΤΗΣ ΑΙΤΙΑΣ της αμφισβήτησης, που αναφέραμε πιο πάνω! Και επειδή αυτό είναι το σημαντικότερο ζήτημα απ' όσα έχουμε πει ως τώρα, επιτρέψτε μου να σταθώ και να εμμείνω σε αυτό. Γιατί πάνω σε αυτό στηρίζονται όλα τα άλλα συμπεράσματά μας!

 

Μα γιατί να αμφισβητήσουμε κάτι; Για την ίδια την αμφισβήτηση; Αυτό δεν έχει νόημα. Αν η αμφισβήτηση είναι "αυτοσκοπός", οδηγεί όχι μόνο σε αδιέξοδο, αλλά και σε αντίφαση! Γιατί πρώτα απ' όλα, οφείλουμε τότε, να αμφισβητήσουμε και την ίδια την τακτική της αμφισβήτησης! Το να δεχόμαστε την αμφισβήτηση ως αυτοσκοπό, μοιάζει σαν τη συσσώρευση χρημάτων για τα χρήματα, ως αυτοσκοπό! Γιατί τι νόημα έχει το να είσαι πάμπλουτος, αλλά να λιμοκτονείς επειδή λυπάσαι να ξοδέψεις χρήματα για να φας; (έχω γνωρίσει τέτοιον!) Τα χρήματα είναι ΤΟ ΜΕΣΟ, για την επίτευξη κάποιου αγαθού. Ομοίως, και η αμφισβήτηση, για να μην είναι αντιφατική, δεν πρέπει να είναι "αυτοσκοπός", αλλά ΜΕΣΟ. Διαφορετικά καταντάει αντιφατική και αυτο-αναιρείται αφ' ενός, αφ' ετέρου οδηγεί τον άνθρωπο σε έναν φαύλο κύκλο χωρίς τέρμα, γιατί αδυνατεί να βρει απόδειξη για το κάθε τι. Και καταντάει να κάνει "κύκλους" η σκέψη του και να αλλάζει επαναλαμβανόμενα διαρκώς η ιδεολογία του, χωρίς να φθάνει ποτέ σε σίγουρα συμπεράσματα, εντελώς ανίκανος να δομήσει τη γνώση που αποκτάει, πάνω στην προγενέστερη γνώση του. Γιατί τα πάντα στο μυαλό του είναι υπό αμφισβήτησιν, ρευστά, επειδή δεν μπορεί να βρει ΣΙΓΟΥΡΕΣ αποδείξεις για τίποτα! (Και τέτοιους έχω γνωρίσει, και με πονάει αυτό).

 

Συνεπώς, η αμφισβήτηση, είναι ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ, αλλά ως ΜΕΣΟ προς κάποιο σκοπό, και όχι ως αυτοσκοπός.

 

Μα τότε, ποιο είναι το "αγαθό" στο οποίο αποσκοπεί το "μέσο" της αμφισβήτησης;

 

Η απάντηση είναι: "Η ΑΛΗΘΕΙΑ"! Αυτό είναι που "σε καίει" και αμφισβητείς! Δεν ανέχεσαι το ψέμα!

Η αμφισβήτηση λοιπόν, είναι ένα πολύ καλό και ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ, προς τον τελικό στόχο του ερευνητή, που είναι Η ΑΛΗΘΕΙΑ. Γιατί όποιος δεν ερευνά την αλήθεια, απλώς θέτει "δόγματα" τα οποία δεν αμφισβητεί, κατηγορώντας τους άλλους ότι δήθεν αυτοί έχουν δόγματα, ενώ ο ίδιος είναι "αδογμάτιστος".

 

Στο πάνω παράδειγμα των Περσικών πολέμων, αυτό που "καίει" τον ιστορικό, είναι η ακρίβεια των αφηγήσεων, η αλήθεια πίσω από την υποκειμενικότητα του ιστοριογράφου!

 

Για έναν "αθεϊστή", η απάντηση σε όλα αυτά τα περί αξιοπιστίας των αποστόλων, θα ήταν εύκολη και αβασάνιστη: "δεν υπάρχει τίποτα!" Αυτό λέει όποιος ενδιαφέρεται απλώς να "κλείσει" από τη ζωή του το κεφάλαιο: "Θεός", για να νιώσει "ελεύθερος" από αυτό που θεωρεί ότι τον δεσμεύει σε μια ανέμελη ζωή. Όμως ο απλός άθεος, ο αγνωστικιστής, δεν το λέει αυτό. Αυτός δεν πιστεύει, επειδή δεν έχει βρει το λόγο για να πιστέψει. Αλλά δεν δογματίζει. Δεν λέει: "δεν υπάρχει τίποτα". Λέει: "Πώς μπορείτε να μου τα αποδείξετε αυτά;" Ρωτάει. Και μάλιστα χωρίς να θέτει αξιώματα, και δόγματα από την πλευρά της άρνησης.

 

Έτσι, οδηγούμαστε στο επόμενο σημαντικό ζήτημα που τίθεται, και που οδηγεί στη λύση του ζητήματος. Και αυτό είναι το θέμα ΤΗΣ ΠΡΟΑΙΡΕΣΗΣ.

 

4. Ο ρόλος της προαίρεσης στην αμφισβήτηση και η μονομέρεια

Μίλησα λοιπόν για την ΠΡΟΑΙΡΕΣΗ, που είναι ένα σημαντικό στοιχείο του ερευνητή, καθώς η προαίρεση είναι που κρίνει το αποτέλεσμα των ερευνών του!

Γιατί όμως ισχυρίζομαι, ότι "η προαίρεση κρίνει το αποτέλεσμα των ερευνών του"; Επιτρέψτε μου να το εξηγήσω λίγο αυτό:

Όταν κάποιος είναι ΑΠΟΦΑΣΙΣΜΕΝΟΣ να απορρίψει κάτι, η έρευνα που κάνει γι' αυτό, εξυπηρετεί απλώς ένα "άλλοθι", και όχι την απροκατάληπτη έρευνα, που αρμόζει σε όποιον αναζητά πραγματικά την (κατά το δυνατόν) "αντικειμενική" απάντηση. Αυτός που ΘΕΛΕΙ να νιώσει ελεύθερος από έναν Θεό - μπαμπούλα που βλέπει τις "αταξίες του", ψάχνει μια ψυχολογική στήριξη στην απόφασή του να αγνοήσει αυτόν τον ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ Θεό. Έχει λάβει εξ αρχής μια στάση αμυντική, απέναντι σε μια υποτιθέμενη επιθετικότητα αυτού του Θεού. Ενός Θεού που αποτελεί τροχοπέδη στα σχέδια του ανθρώπου αυτού, για το πώς ΘΕΛΕΙ να διαθέσει τη ζωή του, χωρίς να νιώθει την ενοχή, ή τον κίνδυνο ανταπόδωσης για τις πράξεις του.

Ένας τέτοιος άνθρωπος, δεν είναι "αγνωστικιστής". Είναι ΑΘΕΪΣΤΗΣ. Δεν είναι απλός άθεος, αλλά αθεϊστής. Κάνει τον αθεϊσμό ιδεολογία του, και μάχεται γι' αυτό το "δόγμα". Στην προσπάθειά του αυτή, επιστρατεύει ό,τι θεωρεί χρήσιμο, βάσει του οποίου υποτίθεται ότι αποδεικνύει το "δίκιο" των θέσεών του. Μελετάει την Αγία Γραφή, όχι για να διαπιστώσει τι λέει στην πραγματικότητα, όχι για να διαπιστώσει την αξιοπιστία των συγγραφέων της, όχι για βρει την ΑΛΗΘΕΙΑ, αλλά για να βρει ΤΡΩΤΑ ΣΗΜΕΙΑ. Και αυτά μετά με τη σειρά του, θα τα αναγάγει σε "αποδείξεις" της ήδη εκ των προτέρων αποφασισμένης αρνητικής του θέσης. (Βεβαίως υπάρχουν και εξαιρέσεις, και γνωρίζω και τέτοιες, αλλά αυτός είναι ο κανόνας). Και ενώ είναι εξαιρετικά δύσπιστοι, απαιτητικοί και ευρηματικοί σε κάθε τι αρνητικό, προς τη θέση την οποία απεχθάνονται, από την άλλη είναι εξαιρετικά ΕΥΠΙΣΤΟΙ, σε οτιδήποτε μοιάζει "να τους εξυπηρετεί" στις ιδέες τους. Μετρούν με δύο μέτρα και δύο σταθμά, και ποτέ δεν διανοούνται να εφαρμόσουν τη δυσπιστία τους και την αμφισβήτησή τους σε όσα τους εξυπηρετούν! Η αμφισβήτησή τους είναι ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΣΥΜΜΕΤΡΗ. Και αποδέχονται καλοπροαίρετα ΚΑΙ ΑΝΑΠΟΔΕΙΚΤΑ ένα σωρό αστειότητες, ενώ κακοπροαίρετα και υποψιασμένα, κάθε τι που δεν τους αρέσει.

Από την άλλη μεριά, έχουμε μιας "άλλης πάστας" ανθρώπους. Αυτό που τους ενδιαφέρει, δεν είναι μια ΠΡΟΕΙΛΗΜΜΕΝΗ απόφαση, για το τι ΠΡΕΠΕΙ να βρουν στο τέλος της έρευνάς τους. Ρωτούν αναζητώντας απαντήσεις, μένοντας πάντα ανοιχτοί ακόμα και σ' εκείνο που θεωρούν απροσδόκητο!

Ας πάρουμε ως παράδειγμα, ένα κρατικό βιβλίο θρησκευτικών των ΤΕΕ. Εκεί λέει ότι "οι άνθρωποι όταν βρίσκονταν σε απόγνωση και σε αδιέξοδο για το νόημα της ζωής και του θανάτου χρειάζονταν ένα στήριγμα. Ένα στήριγμα ανώτερο και απλησίαστο σε αυτήν την ζωή ώστε να μπορέσουν να νιώσουν ανακούφιση στο ότι υπάρχει μετά θάνατον ζωή (και μάλιστα καλύτερη από αυτήν) και ότι ο δημιουργός τους νοιάζεται για αυτούς και όλα είναι αποτέλεσμα μοίρας κτλ." και αυτά τα συμμερίζονται και ορισμένοι καθηγητές.

 

Προσέξτε λοιπόν σε τι παγίδα θα έπεφτε εδώ ένας Αθεϊστής:

 

Ενώ θα θεωρούσε "ελαφρά την καρδία" τους αποστόλους, τον Χριστό, ή τους μετέπειτα μάρτυρες της αποστολικής παράδοσης, ως ΑΠΑΤΕΩΝΕΣ, που νόθευσαν την ιστορική πραγματικότητα και χάλκευσαν μια ψευδή ιστορία, και ενώ θα προσπερνούσε όλα τα ΣΟΒΑΡΟΤΑΤΑ στοιχεία αξιοπιστίας τους, θα δεχόταν ΑΔΙΑΜΑΡΤΥΡΗΤΑ και ΑΝΑΜΦΙΣΒΗΤΗΤΑ τα εξής αναπόδεικτα ΑΞΙΩΜΑΤΑ:

 

1. Ένα βιβλίο του Υπουργείου Παιδείας, δεν μπορεί παρά να είναι ΑΞΙΟΠΙΣΤΟ στα όσα γράφει.

2. Ένας καθηγητής θρησκευτικών, δεν μπορεί παρά να είναι ΑΞΙΟΠΙΣΤΟΣ στα όσα λέει ή πιστεύει.

3. Αφού οι θρησκείες προήλθαν από την ανάγκη του ανθρώπου, τότε είναι ψευδείς στο περιεχόμενό τους.

4. Τα "πειστήρια" των θαυμάτων, είναι τεχνητά για να τις κάνουν να φαίνονται αληθείς.

5. Οι ειδωλολατρικοί θεοί των εθνών, ήταν φανταστικές συλλήψεις, εξ αιτίας αυτής της ανάγκης.

 

Αυτά τα αξιώματα, είναι ΑΡΚΕΤΑ για έναν Αθεϊστή, να "βολευτεί" στην αμάθειά του και στη διανοητική του  γαλήνη, πεπεισμένος με ευπιστία ότι "Θεός δεν υπάρχει". Όμως, αν αυτά τα αξιώματα μπουν κάτω από το μικροσκόπιο της έρευνας, τι προκύπτει; Τι προκύπτει αν αυτά τα 5 αξιώματα ΤΑ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΕΙ, όπως αμφισβητεί τις καταγραφές των Αποστόλων;

 

Προσέξτε λοιπόν κάποιες βασικές ενδεικτικές αμφισβητήσεις, (γιατί θα μπορούσα να γράψω πολλαπλάσιες), που ένας Αθεϊστής ΠΟΤΕ δεν θα κάνει, στα 5 ανωτέρω σημεία. (Διατηρώ την παραπάνω αρίθμηση κατ' αντιστοιχίαν):

 

1. Με ποια τεκμήρια ένα βιβλίο του Υπουργείου Παιδείας δεν περιέχει σφάλματα, ή εσφαλμένες απόψεις, (εσκεμμένες ή ακούσιες), αυτού που το έγραψε, ή του πολιτικού συστήματος που το εξέδωσε; Ποιος είναι αλάθητος;

 

2. Πώς γνωρίζουμε, ότι ο καθηγητής θρησκευτικών, σε κάποιο σχολείο, δεν είναι "επαγγελματίας", που απλά "βολεύτηκε" σε μια θέση θεολόγου καθηγητή, και που μπορεί ούτε καν να πιστεύει αυτά που του δίνει το υπουργείο να διδάσκει;

 

3. Ποιος από τους γράφοντες το βιβλίο, ζούσε τότε, ώστε να πιστοποιήσει ότι πράγματι το ξεκίνημα των θρησκειών, ήταν αυτό που ισχυρίζεται ΑΝΑΠΟΔΕΙΚΤΑ το βιβλίο; Ή αν δεν ζούσε, τι πειστήριο έχει, από μια εποχή που δεν είχε ούτε καν σύστημα γραφής; Πώς ξέρουμε ότι αυτή η άποψη, δεν αντανακλά απλώς τις αθεϊστικές ιδέες του Διαφωτισμού, με τις οποίες είναι ποτισμένος ο σημερινός κόσμος, εδώ και 2 αιώνες;

 

4. Πώς τεκμηριώνουμε, ότι τα θαύματα δεν ήταν αληθινά (ανεξαρτήτως θρησκείας που τα έκανε); Φθάνει άραγε η προσωπική μας αστήρικτη ΑΠΙΣΤΙΑ, ως επαρκής λόγος, να αμφισβητήσουμε τις μαρτυρίες κάποιου άλλου; Με ποια απόδειξη ΥΠΟΘΕΤΟΥΜΕ ότι οι μαρτυρίες τους είναι ψευδείς; Ακόμα και αν αμφισβητούμε αυτές τις μαρτυρίες, η αμφισβήτηση είναι αρκετή για την απόρριψή τους ως επαρκής λόγος; Και γιατί δεν αμφισβητούμε την ίδια τη δική μας απιστία;;;

 

5. Από τη στιγμή που κανείς μας δεν ήταν εκεί για να δει το ξεκίνημα της λατρείας αυτών των θεών, και από τη στιγμή που για τους περισσότερους (και αρχαιότερους) απ' αυτούς δεν έχουμε γραπτές μαρτυρίες, πώς ξέρουμε ότι δεν υπήρξαν πράγματι, ο Άρης, η Αφροδίτη, ο Ερμής, και όλοι αυτοί; Πώς ξέρουμε ότι δεν ήταν πραγματικές οντότητες που λατρεύονταν ως θεοί; Γιατί θέλουμε να υποτιμούμε τόσο τη νοημοσύνη των αρχαίων, και δεν θεωρούμε εξ ίσου πιθανό, το να είχαν πράγματι οι άνθρωποι αυτοί την εμπειρία της πραγματικής φανέρωσης και θαυματουργίας των θεοτήτων τους;

 

 

Ως Χριστιανός, ΘΑ ΜΕ ΣΥΜΦΕΡΕ να πω ότι οι "θεοί" των άλλων, είναι φαντασία, και οι αλλόθρησκοι αυτοί ήταν ανόητοι. Αυτό όμως, είναι απλώς αυτό που ΘΑ ΗΘΕΛΑ να ισχύει, και όχι κατ' ανάγκην αυτό που ισχύει πράγματι! Και το να ΘΕΛΩ να ερμηνεύω όλες αυτές τις αρχαίες μαρτυρίες για ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΦΑΝΕΡΩΣΗ των αρχαίων θεών στους ανθρώπους, ως "φαντασίες ηλιθίων", δεν εξυπηρετεί φυσικά ούτε την τεκμηρίωση της αλήθειας, ούτε την επιθυμία μου γι' αυτήν. Ως ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΤΗΣ όμως, (με την αληθινή έννοια), δεν έχω το δικαίωμα να θεωρήσω ως γεγονός κάτι, απλώς και μόνο επειδή θα μου άρεσε να ήταν αλήθεια. Και το να ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΩ τις ιστορικές μαρτυρίες ανθρώπων που ισχυρίσθηκαν ότι συνάντησαν τους αρχαίους αυτούς θεούς, αποτελεί για εμένα απαράδεκτη επέμβαση στα υπάρχοντα στοιχεία, και επιλεκτική χρήση τους! Μπορεί να αμφισβητώ κάποια πράγματα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ΤΑ ΑΠΟΡΡΙΠΤΩ! Άλλο αμφισβήτηση, και άλλο απόρριψη! Και κυρίως, αμφισβητώ συμμετρικά όχι μόνο τη πίστη σ' αυτά, αλλά και την απιστία σ' αυτά, χωρίς στοιχεία!

 

Αντιθέτως, ένας καλοπροαίρετος μελετητής, θα στεκόταν όχι στις ανωτέρω αστήρικτες θέσεις, αλλά στο τι καλό έχουν προσφέρει οι θρησκείες στον κόσμο, από την αρχαιότητα ως σήμερα. Και θα κρατούσε στο μυαλό του ένα "παραθυράκι" για το κατά πόσον θα μπορούσαν να είναι πράγματι αληθινές αυτές οι αφηγήσεις!

  

Ως τώρα λοιπόν, εξετάσθηκαν τα εξής βασικά σημεία:

 

1. Στη βάση της γνώσης μας για το κάθε τι, υπάρχουν κάποια αναπόδεικτα αξιώματα. Συνεπώς, απόλυτη απόδειξη δεν υπάρχει.

2. Τα θαύματα δεν γράφτηκαν στην Αγία Γραφή για να πείσουν τους απίστους.

3. Η πίστη που στηρίζεται σε απόλυτες αποδείξεις, δεν μπορεί να σώσει, γιατί εξαναγκάζει, και καταστρατηγεί το στοιχείο της ελευθερίας.

4. Τα θαύματα δεν είναι επαρκής λόγος για πίστη σε μία θρησκεία.

5. Το να πεθάνει κάποιος γι' αυτό που πιστεύει, δείχνει ΜΟΝΟ την ειλικρίνειά του, και όχι κατ' ανάγκην την αξιοπιστία της πίστης του.

6. Άλλο είναι η μαρτυρία ενός γεγονότος, και άλλο η ερμηνεία του από τον αφηγητή.

7. Η αμφισβήτηση επιτρέπεται από τη Χριστιανική πίστη, αρκεί να γίνεται καλοπροαίρετα.

8. Η αμφισβήτηση είναι εργαλείο προς το αγαθό της αλήθειας και όχι αυτοσκοπός.

9. Η αμφισβήτηση πρέπει να στρέφεται ακόμα και προς την απιστία, και όχι μόνο προς την πίστη, για να είναι σωστή ως μέθοδος.

10. Η προαίρεση είναι βασικός παράγοντας που επηρεάζει το πού θα ρίξει κάποιος το βάρος της αμφισβήτησης ή της ευπιστίας.

11. Η αμφισβήτηση ΔΙΑΦΕΡΕΙ από την άρνηση κάποιου γεγονότος.

12. Υπάρχουν διαφορετικές παράμετροι αμφισβήτησης (ηθική, αφηγηματική, ερμηνευτική, κλπ)

 

 

 

 5. Το παράδειγμα της αξιοπιστίας των αποστόλων

 

Όμως είναι πλέον καιρός να δούμε άμεσα το παράδειγμα της αξιοπιστίας των αποστόλων, όσον αφορά το πόσα πράγματα ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΞΕΧΝΟΥΝ αυτοί που υποτιμούν τη μαρτυρία τους. Γιατί πολλοί που δεν έχουν ψάξει το θέμα επισταμένα, λένε: "Πώς ξέρουμε ότι πράγματι είναι αλήθεια η ιστορία τους που γνωρίζουμε και όχι απάτη;" Και από αυτούς, άλλοι πράγματι το ψάχνουν, ενώ άλλοι επαναπαύονται σε μια στείρα και αδικαιολόγητη άρνηση.

 

Φυσικά από τα όσα ήδη έχω γράψει περί "μη απόλυτης απόδειξης", δεν θα ισχυρισθώ ότι μπορώ αυτό να το αποδείξω "απόλυτα". Αλλά θα δώσω εκείνους τους λόγους, που κάνουν ΕΜΕΝΑ να τους εμπιστεύομαι, και να θεωρώ την εμπιστοσύνη αυτή ως τη ΛΟΓΙΚΟΤΕΡΗ ΕΠΙΛΟΓΗ μεταξύ εμπιστοσύνης και αμφισβήτησης. Και ο αναγνώστης, διαβάζοντας, ας κρίνει και ας αποφασίσει κατά την προαίρεσή του, αν κάνω λάθος ή όχι:

 

Κατ' αρχήν, είναι πολύ "υπεραπλουστευμένο", το να πούμε ότι "οι απόστολοι έγραψαν ψεύδη". Και αυτό το εξηγώ:

 

1. Αν υπήρξε από μέρους τους μία τέτοιου είδους απάτη, τότε θα έπρεπε να γίνει ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ, γιατί έχουμε 4 ευαγγέλια, τα οποία μιλούν για τον Ιησού Χριστό.

 

α. Τότε θα περιμέναμε να καταγράφουν ορισμένα πράγματα ΠΑΝΟΜΟΙΟΤΥΠΑ. Παρ' όλα αυτά, βλέπουμε ότι τα 4 Ευαγγέλια, έχουν ουκ ολίγα προβληματικά σημεία, που προβληματίζουν τον αναγνώστη που δεν έχει μια καλή εικόνα της Χριστιανικής πίστης. Για παράδειγμα, η γενεαλογία του Χριστού από τον Λουκά, είναι διαφορετική από αυτήν από τον Ματθαίο. Βέβαια αναφέρονται στη νομική γεναλογία ο ένας, και στην βιολογική γενεαλογία ο άλλος. Αλλά αν ήταν απάτη, θα είχαν φροντίσει να μην υπάρχει ένα τέτοιο σημείο που μπερδεύει τους άσχετους και τους κάνει να κοροϊδεύουν. Πόσο πιθανό είναι, το να έβαζαν κάποιοι απατεώνες, σημεία προβληματικά στην αφήγησή τους;

 

β. Αν υπήρχε μια τέτοια συνεργασία απάτης μεταξύ τους, τότε θα ερμήνευαν με τον ίδιο τρόπο τα λόγια του Χριστού. Αντιθέτως όμως, βλέπουμε ότι αλλιώς κατάλαβε ο ένας, και αλλιώς ο άλλος μερικά σημεία του κηρύγματος του Χριστού. (Να ένα σημείο αμφισβήτησης των αποστόλων: Ως προς το τι πραγματικά ειπώθηκε, ανεξαρτήτως του τι κατανόησε ο καθένας τους!) Για παράδειγμα, ο ένας κατανόησε τα λόγια του Χριστού: "μακάριοι οι φτωχοί στο πνεύμα", και ο άλλος: "μακάριοι οι φτωχοί". Τεράστια διαφορά στην έννοια. Και ο Χριστός ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΔΥΟ ΕΙΠΕ, και όχι και τα δύο! Τι είπε όμως από τα δύο; Δεν ξέρουμε! Το γεγονός είναι ότι οι δύο αυτοί καταγραφείς των λόγων Του, κατάλαβαν διαφορετικά πράγματα. Άρα ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΤΙ ΕΓΡΑΨΑΝ. Πόσο πιθανό είναι, 4 απατεώνες, να μη συμφώνησαν στο τι πρέπει να γράψουν, για να είναι η μαρτυρία τους για το τι ειπώθηκε, σε συμφωνία μεταξύ τους;

 

γ. Αν υπήρχε συνεργασία, θα χρησιμοποιούσαν τα ίδια τοπωνύμια, και την ίδια σειρά σε γεγονότα. Αλλά αντιθέτως, βλέπουμε ότι χρησιμοποιούν διαφορετική σειρά, και διαφορετικά τοπωνύμια, κατά την προτίμηση του καθενός, και κατά το τι θυμόταν! Και αυτό μπερδεύει αρκετά τον αναγνώστη. Όλα τα βιβλία που κριτικάρουν την Καινή Διαθήκη, είναι γεμάτα από τέτοιες διαφοροποιήσεις των τεσσάρων Ευαγγελίων. Πόσο πιθανό είναι, να έπλασαν τέσσερις απατεώνες τέσσερα διαφορετικά "άλλοθι" της απάτης τους, και να μη φρόντισαν να μιλούν για το ίδιο πράγμα, με την ίδια σειρά;

 

 

2. Από την άλλη πλευρά, αν παρατηρήσουμε το μεγάλο μπλέξιμο που υπάρχει στις διαφορετικές αφηγήσεις των τεσσάρων Ευαγγελίων, θα διαπιστώσουμε ότι και οι 4 Ευαγγελιστές, παρά το μπλέξιμο, ΔΕΝ ΑΝΤΙΦΑΣΚΟΥΝ! Στο κάθε τι που λένε, υπάρχει συμπληρωματικότητα! Αυτό δείχνει ότι αν και δεν συνεργάσθηκαν, μας έδωσαν 4 ανεξάρτητες αλλά ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ μαρτυρίες. Όσο στημένη και αν ήταν μια τέτοια δουλειά, ΚΑΤΙ ΘΑ ΤΟΥΣ ΞΕΦΕΥΓΕ! Παρ' όλα αυτά, στο κάθε τι, υπάρχει σαφέστατο "ταίριασμα", χωρίς χοντράδες. Πόσο πιθανό είναι, το να γράψουν 4 τύποι, ανεξάρτητα μια αφήγηση ΑΠΑΤΗΣ, (που σημαίνει τεχνητά και ψευδή στοιχεία), και να τα έχουν ταιριάξει τόσο καλά, που παρά τις διαφορετικές "στιγμές" που καταγράφει ο καθένας, όλοι μαζί τελικά να μιλούν για το ίδιο πράγμα χωρίς λάθη;

 

3. Τα Ευαγγέλια, (με εξαίρεση του Ιωάννη, που γράφθηκε αρκετά αργά, άρα δεν είναι δυνατόν να συμμετείχε σε μια τέτοια συμφωνία), γράφθηκαν στην εποχή που ακόμα ζούσαν οι άνθρωποι που είδαν τα γεγονότα που περιγράφονται. Ο Χριστιανισμός βασίσθηκε στις Εβραϊκές συναγωγές και αναπτύχθηκε πρώτα μεταξύ Εβραίων. Ανθρώπων δηλαδή που έζησαν τα γεγονότα που περιγράφονται. Πόσο πιθανό είναι, να τολμούσαν οι απόστολοι (αν ήταν απατεώνες), να γράψουν αυτές τις αφηγήσεις, που κυκλοφορούσαν ΠΡΩΤΙΣΤΑ μεταξύ αυτών που ΥΠΗΡΞΑΝ ΑΥΤΟΠΤΕΣ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ;

 

4. Ακόμα και αν το τολμούσαν, ακόμα και αν ήταν τόσο "ψυχροί απατεώνες", πόσο πιθανό είναι, να μη βρέθηκε ΟΥΤΕ ΕΝΑΣ μεταξύ των συγχρόνων αντιπάλων τους, που να τους διαψεύσει, επικαλούμενος κάτι διαφορετικό για τους ισχυρισμούς τους; (γιατί γνωρίζουμε πόσο φανατισμό κρύβει μία θρησκευτική πίστη).

 

5. Με δεδομένη την ΑΥΣΤΗΡΟΤΗΤΑ του Μωσαϊκού Νόμου, για όποιον παριστάνει τον "θεό", πόσο πιθανό είναι, να είχαμε αυτούς τους 4 απατεώνες, που να συνέγραψαν και να κυκλοφορούσαν ΜΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥΣ, μεταξύ των Εβραϊκών Συναγωγών, αυτά τα τέσσερα βιβλία; Άραγε, αξίζει τόσος κίνδυνος για μια απάτη;

 

6. Πόσο πιθανό είναι, εν μέσω του ΔΙΩΓΜΟΥ, όχι μόνο από τους Εβραίους, αλλά και από τους Εθνικούς, να κατάφερε μια τέτοια απάτη, να αναπτυχθεί και να κατακτήσει μια ολόκληρη αυτοκρατορία, (την ισχυρότερη της ιστορίας ως τότε), χωρίς τη βοήθεια του Θεού; Γνωρίζει κανείς, σε ολόκληρη την ανθρώπινη ιστορία, να επετεύχθη ξανά κάτι τέτοιο; Αν γνωρίζει, ας μου πει κι εμένα!

 

7. Πόσο πιθανό είναι, να έλπιζαν οι απατεώνες αυτοί ΝΑ ΚΕΡΔΙΣΟΥΝ σε μια τόσο δύσκολη περίοδο, κηρύσσοντας ένα τόσο ΑΝΤΙΔΗΜΟΦΙΛΕΣ άγγελμα;

 

8. Πόσο πιθανό είναι, να ανακάλυψαν Εβραίοι άνθρωποι μια τέτοια απάτη, περί ενός δήθεν θεού, που... πέθανε, εν μέσω ενός ΕΒΡΑΪΚΟΥ εχθρικού πληθυσμού, που θεωρούσε τον Γιαχβέ ως Αναλλοίωτο και Ουράνιο, και Αθάνατο;

 

9. Πόσο πιθανό είναι, να δημιούργησαν οι απόστολοι μια απάτη, για έναν... σταυρωμένο Θεό, που μετά αναστήθηκε; Μα δεν μπορούσαν να σκεφθούν τίποτα πιο... νορμάλ, για να γίνουν πιο πιστευτοί; Θα περίμενε κανείς από απατεώνες (και μάλιστα από απατεώνες με τόση ευφυία ώστε να πετύχουν), θα περίμενε κανείς να βρουν κάτι πιο έξυπνο για να κάνουν την απάτη τους. Όχι για έναν σταυρωμένο που... νίκησε! Κουτό δεν φαίνεται για να είναι σύλληψη απάτης αυτό;

 

10. Και καλά τα θαύματα περί του Χριστού που έγραφαν. Ας πούμε ότι ήταν ψέματα. Τα ΔΙΚΑ ΤΟΥΣ θαύματα τι ήταν; Ψέματα κι αυτά; Γιατί έγραφαν ότι ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΙΟΙ έκαναν θαύματα. Και θα τους ρωτούσε κανείς: "Μα καλά, τον Χριστό δεν τον γνωρίσαμε, και λέτε ότι έκανε θαύματα. Ας το πιστέψουμε. Πού είναι τα δικά σας θαύματα που ισχυρίζεστε ότι κάνετε;;;" Τι θα απαντούσαν; Αφού υποτίθεται ότι συνέχιζαν να κάνουν θαύματα. Πόσο πιθανό είναι, να ισχυρίσθηκαν κάτι τέτοιο οι απατεώνες αυτοί, ότι δήθεν κάνουν θαύματα, αν δεν μπορούσαν αυτά τα θαύματα να τα κάνουν και μπροστά στα θύματά τους;

 

11. Και ας πούμε ότι ήταν πράγματι και αυτοί "ταχυδακτυλουργοί", και έκαναν θαύματα με την τέχνη τους. Μα τότε, γιατί στην ευχή, ισχυρίζονταν ότι ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ  που θα τους πίστευαν θα έκαναν θαύματα; Γιατί είναι γραμμένο: "σημεία δε τοις πιστεύσασι ταύτα παρακολουθήσει· εν τω ονόματί μου δαιμόνια εκβαλούσι· γλώσσαις λαλήσουσι καιναίς· 18 όφεις αρούσι· καν θανάσιμόν τι πίωσιν, ου μη αυτούς βλάψει· επί αρρώστους χείρας επιθήσουσι, και καλώς έξουσιν." (Μάρκος 16/ιστ). Πόσο πιθανό είναι, να κήρυτταν κάτι τέτοιο, και να τους πίστευαν αυτοί που δεν θα έκαναν θαύματα, αν και είχαν διδαχθεί ότι θα έκαναν; Ή μήπως και αυτοί θα ήταν "ταχυδακτυλουργοί";

 

12. Και ας υποθέσουμε ότι οι απόστολοι ήταν απατεώνες, και έπεισαν τόσο κόσμο. Πώς είναι δυνατόν, να έχουμε μαρτυρίες για θαύματα των πιστών σε όλη τη Χριστιανική ιστορία ως σήμερα; Αν ήταν απάτη τα θαύματα του Χριστού, τα θαύματα των αποστόλων τι ήταν; Και αν ήταν απάτη και αυτά, τι ήταν τα θαύματα των μαθητών των αποστόλων; Και αν ήταν απάτη και αυτά, τι είναι τα σημερινά θαύματα των πιστών; Μα όλοι ταχυδακτυλουργοί είναι; Και οι εξαπατημένοι ταχυδακτυλουργοί είναι; Πόσο πιθανό είναι αυτό;

 

13. Εκτός από τα 4 ευαγγέλια, έχουμε από την αμέσως μετά περίοδο, μια ομάδα Χριστιανικών συγγραμμάτων, που μαρτυρούν τα ίδια πράγματα. Μπορείτε να δείτε μερικά εδώ: Εκεί θα δείτε, ότι ήδη από το τέλος του 1ου αιώνα, υπήρχαν άνθρωποι που ΓΝΩΡΙΣΑΝ τους αποστόλους, και είδαν και τα θαύματά τους, και τον τρόπο που πέθαναν! Μήπως και αυτοί είναι απατεώνες; Και δεν βρέθηκε κανείς να τους διαψεύσει ούτε αυτούς; Πού είναι τα κείμενα που τους διαψεύδουν; Μα κανείς αυτόπτης μάρτυς της απάτης δεν υπήρξε; Μόνο απατεώνες ήταν οι αυτόπτες μάρτυρες;

 

14. Αλλά ας υποθέσουμε ότι πράγματι ήταν και αυτοί απατεώνες (σαν πολλοί απατεώνες δεν μαζεύτηκαν, χωρίς κανείς να τους διαψεύσει;) Πώς είναι δυνατόν να ήταν απατεώνες και αυτοί, και να μαρτύρησαν ότι γνώρισαν τους αποστόλους προσωπικά, και να επιβεβαίωσαν την αξιοπιστία τους, και μετά αυτοί οι "μετα-αποστολικοί" απατεώνες, να αποφάσισαν να πεθάνουν (ΚΑΙ ΑΥΤΟΙ!!!) για την απάτη τους, στις Ρωμαϊκές αρένες; Δείτε μία επιστολή ενός τέτοιου υποτιθέμενου απατεώνα στον εξής δεσμό: Προς Ρωμαίους Επιστολή. Πορεία του αγίου Ιγνατίου προς το μαρτύριο (Αρχαίο κείμενο). (98 και 117 μ.Χ.) Σας φαίνεται ποτέ πιθανό, το ότι ένας απατεώνας, θα ζητούσε από τους Ρωμαίους Χριστιανούς, να μην τον... σώσουν από τα θηρία, αν και μπορούσαν;;; Πόσο πιθανό σας φαίνεται αυτό; Αυτός ο "απατεώνας", γνώρισε τους Αποστόλους, και επιβεβαίωσε την αλήθεια των δυνάμεων που τους έδωσε ο Θεός, και το ότι και αυτοί πέθαναν μαρτυρικά!

 

15. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι η επιστολή αυτή, (μαζί με τις άλλες 6!!!) του ιδίου του Ιγνατίου είναι ψευδής, πώς είναι δυνατόν να έγινε δεκτή, από την Εκκλησία της Ρώμης, και της Εφέσου, από τη στιγμή που υποτίθεται ότι αυτοί οι Χριστιανοί τον συνάντησαν και μίλησαν μαζί του, και ήταν ΜΑΡΤΥΡΕΣ των λεγομένων του και της θυσίας του στο Κολοσσαίο; Και όταν υπάρχει και η απαντητική (ανεξάρτητη) επιστολή του επισκόπου Σμύρνης Πολυκάρπου, που συστήνει τις επιστολές του; Και εκείνος απατεώνας ήταν; Και τα μέλη της επισκοπής του, δεν το γνώριζαν; Δεν είχαν συναντήσει και εκείνοι τον Ιγνάτιο, για να επιβεβαιώσουν ή όχι το αν ήταν αυτά αλήθεια; Θυμίζω ότι μιλάμε για την Εκκλησία ΤΩΝ ΚΑΤΑΚΟΜΒΩΝ, που αν πας στη Ρώμη, θα δεις με τι κίνδυνο λάτρευαν τον Θεό στις Κατακόμβες. Λες να ήταν όλοι αυτοί απατεώνες, και να υποστήριζαν τα λεγόμενα ενός απατεώνα;

 

16. Και πώς δεν εκτέθηκαν ποτέ κανείς από όλους αυτούς τους "απατεώνες", όταν υπήρχαν συγγράμματα πρωτοχριστιανικά, που έδιναν κατεύθυνση, για το πώς εκτίθενται οι απατεώνες;

 

17. Και πώς μπόρεσαν οι απόστολοι να "φτιάξουν" μια ιστορία τέτοια, που να συγκεντρώνει ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟ 300 ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ της Παλαιάς Διαθήκης, όλες εκπληρωνόμενες στο πρόσωπο του Χριστού; Πώς μπόρεσαν να συνθέσουν μια τέτοια ιστορία, που να τις εκπληρώνει όλες, παρουσία των Ιουδαίων που τον γνώρισαν, και ήξεραν πώς έζησε και τι έκανε και είπε;

 

18. Αλλά ας πούμε ότι κατάφεραν να τη "φτιάξουν". Τότε πώς εξηγείται η εκπλήρωση προφητειών ΕΚΤΟΣ ΙΟΥΔΑΪΣΜΟΥ, που και αυτές εκπληρώθηκαν στον Χριστό; Πόσο πιθανή είναι μια τέτοια σύμπτωση;

 

19. Αλλά ας πούμε ότι και αυτές τυχαίες ήταν. Πώς τότε εξηγείται, το ότι ΕΚΠΛΗΡΩΘΗΚΕ και η προφητεία του Χριστού, για την καταστροφή της Ιερουσαλήμ (αν υποθέσουμε ότι ήταν απάτη), το 70 μ.Χ.; Γιατί είναι αποδεδειγμένο ότι η προφητεία αυτή υπήρχε ΠΡΙΝ από την καταστροφή της Ιερουσαλήμ. Και μάλιστα μια προφητεία, που ΠΡΙΝ συμβεί η εκπλήρωσή της, φαινόταν αντιφατική!!! Γιατί πώς θα έφευγαν οι Χριστιανοί από την Ιερουσαλήμ, αν ήταν... περικυκλωμένη, όπως τους ζητούσε ο Χριστός; Αλλά όταν συνέβη, όλα εξηγήθηκαν! Και οι Χριστιανοί έφυγαν και ήταν οι μόνοι που γλίτωσαν!!! Πόσο πιθανό είναι αυτή η εκπληκτική επιτυχία, να έγινε σε μια χαλκευμένη αφήγηση, και να βγει η προφητεία τόσο ακριβώς;

 

20. Και για να σταματήσω στο σημείο 20, (επειδή κάπου πρέπει να σταματήσω, ενώ θα μπορούσα να πω πολλά ακόμα), θα πω: Πώς είναι δυνατόν να είναι απατεώνες οι απόστολοι, και αυτά που έχουν πει, να συνεχίσουν να εκπληρώνονται ως σήμερα, ακόμα και στη ΔΙΚΗ ΜΑΣ ζωή; Γιατί τίθεται επιπλέον και το θέμα της ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ!!! Αλλά γι' αυτό θα μιλήσω στην επόμενη ενότητα.

 

 

Συνοψίζω λοιπόν, ότι με βάση τα παραπάνω, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΠΟΛΥ ΠΑΡΑΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΩ ΤΟΥΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥΣ. Το μόνο που αμφισβητώ, είναι το κατά πόσον θυμούνται κάποιες ακριβείς εκφράσεις του Ιησού, ή το κατά πόσον τις κατανόησαν με τον ίδιο τρόπο, ή κατά πόσον θυμούνται ποιος προφήτης είπε κάτι που το αποδίδουν σε άλλον, ή το κατά πόσον θυμόντουσαν τη σωστή σειρά κάποιων γεγονότων που περιέγραφαν. Σε καμία περίπτωση όμως, δεν μπορώ να αμφισβητήσω την ηθική τους αξιοπιστία, ή το ότι πράγματι πίστευαν και θυσιάστηκαν γι' αυτά που πίστευαν, ή το ότι πράγματι ΕΙΔΑΝ και ΒΙΩΣΑΝ αυτά τα οποία περιέγραψαν.

 

Καλώ τον αναγνώστη, να φτιάξει στο μυαλό του μια νοητή ζυγαριά, και στη μία να βάλει τους λόγους για τους οποίους μπορεί να τους εμπιστευθεί, και στην άλλη, τους λόγους για τους οποίους τους αμφισβητεί. Είμαι βέβαιος, ότι η ζυγαριά της λογικής θα κλίνει προς τη μεριά της πίστης.

 

Μετά, ας φτιάξει μια άλλη νοητή ζυγαριά, και ας βάλει στη μία μεριά τους λόγους που ανέφερα για την αξιοπιστία των αποστόλων, και στην άλλη να βάλει τους λόγους για την αξιοπιστία οποιασδήποτε άλλης αρχαίας αφήγησης. Και τότε θα δει ποιο από τα δύο είναι βαρύτερο από πλευράς αξιοπιστίας!

 

Νομίζω ότι το μόνο που θα μείνει ως λόγος αναξιοπιστίας, είναι ΤΟ ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΟ ΤΩΝ ΑΦΗΓΗΣΕΩΝ, επειδή αυτές περιείχαν θαύματα, των οποίων ίσως δεν έχει κάποιος εμπειρία στη ζωή του! Ας σκεφθεί όμως: Είναι αυτός επαρκής λόγος αμφισβήτησης; Άραγε η εμπειρία μας, είναι τόσο πλούσια, που να δικαιολογεί την αμφισβήτηση ανθρώπων με πλουσιότερη εμπειρία από τη δική μας;

 

 

6. Το ζήτημα της Εμπειρίας στην αποδοχή μιας αφήγησης

 

Και ήδη εισερχόμαστε στο θέμα της ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ!

Ο Χριστιανισμός δεν είναι ιδεολογία, ώστε να στηρίζεται σε αρχαίες αφηγήσεις, αλλά ΕΜΠΕΙΡΙΑ. Γι' αυτό και είναι λάθος η προσέγγιση που κάνουν πολλοί, και ρωτούν: "πώς μπορώ να εμπιστευθώ τους αποστόλους;", ή "τον Χριστό;" κλπ. Γιατί Ο ΚΑΘΕΝΑΣ μας, μπορεί αν θέλει, να ΒΙΩΣΕΙ τις ίδιες εκείνες εμπειρίες τους, και να βεβαιωθεί για του λόγου το αληθές!

Αλλά θα αρχίσω από λίγο πιο μπροστά, από ένα παράδειγμα:

Βαδίζεις στην εξοχή. Και βλέπεις ακουμπημένο πάνω στο γρασίδι, έναν υπολογιστή φορητό που εκείνη τη στιγμή δουλεύει. Τι είναι το πρώτο που θα σκεφθείς μόλις τον δεις; (Με το χέρι στην καρδιά σκέψου το). Νομίζω θα αναρωτηθείς: "Ποιος τον άφησε εδώ;" Δεν πιστεύω ότι θα σκεφθείς: "Από ποιο φυτό, ή από ποια τυχαία διαδικασία ήρθε σε ύπαρξη;" Γιατί άραγε;

Γιατί η εμπειρία μας, μας λέει ότι κάτι τόσο περίπλοκο, είναι κατασκευασμένο από κάποιον επιστήμονα! Και δεν προκύπτει από τυχαίες διαδικασίες.

Ίσως εδώ μου πεις: "άλλο είναι ένας υπολογιστής, και άλλο ένα ζωντανό πλάσμα, ένας άνθρωπος ας πούμε, που δεν κατασκευάζεται, αλλά γεννιέται από κάποιον όμοιό του. Ένα βιολογικό πλάσμα, μπορεί κάλλιστα να εξελίσσεται από τυχαίες διαδικασίες".

Ας κάνω λοιπόν το παράδειγμά μου λίγο πιο σύνθετο:

Βλέπεις μια "παρέα" ΡΟΜΠΟΤ, τα οποία κατασκευάζουν ένα όμοιό τους, το οποίο μάλιστα προκύπτει και πιο "εξελιγμένο" σε κάποιες δυνατότητές του από τα προηγούμενα που το κατασκευάζουν. Συνεχίζεις να παρατηρείς για ώρα, και βλέπεις ότι όταν τελειώνει, αρχίζει και αυτό να φτιάχνει μαζί τους ένα επόμενο ρομπότ. Και καταλαβαίνεις ότι έχεις μπροστά σου, μια ομάδα "αυτοαναπαραγόμενων ρομπότ", που μάλιστα είναι προφανές ότι είναι προγραμματισμένα, να αυτο-βελτιώνονται, γιατί παράλληλα μαθαίνουν από την εμπειρία τους. Τι θα σκεφτόσουν; Θα σκεφτόσουν: "από ποια τυχαία διαδικασία προέκυψαν", ή "ποιος μεγάλος επιστήμονας τα έφτιαξε"; Μάλιστα, είναι σίγουρο, ότι τόσο προηγμένα τεχνολογικά ρομπότ, θα σε άφηναν άναυδο, και θα θαύμαζες τον κατασκευαστή τους ακόμα περισσότερο!

Έχουμε διανοηθεί, πόσο πιο περίπλοκοι είμαστε εμείς από τα ρομπότ του παραδείγματος; Γιατί εδώ άραγε, η εμπειρία της ζωής, δεν πείθει μερικούς, ότι Η ΛΟΓΙΚΗ ΕΡΩΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΜΑΣ, ΕΙΝΑΙ: "ΠΟΙΟΣ ΜΑΣ ΕΠΛΑΣΕ;", και όχι: "από ποια τυχαία διαδικασία έχουμε προκύψει;" Πολύ δε περισσότερο, όταν η εμπειρία δεν μας έχει δώσει ΟΥΤΕ ΕΝΑ παράδειγμα, αυτόματης τυχαίας γέννησης, σε κανέναν βιολογικό οργανισμό, ούτε στον πιο απλό! Η πίστη στην τυχαιότητα, δεν στηρίζεται ΟΥΤΕ ΚΑΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ, σε αντίθεση με την πίστη στον Δημιουργό!

Η εμπειρία λοιπόν, ΑΠΑΙΤΕΙ από τον παρατηρητή, να θεωρήσει λογικότερη (δεν λέω αποδεδειγμένη), την ύπαρξη ενός μεγαλοφυούς κατασκευαστή, πίσω από κάθε θαυμαστή κατασκευή! Γι' αυτό και τουλάχιστον το 70% του ανθρώπινου πληθυσμού ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΣΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ! Επειδή αυτό είναι λογικότερο από το να μη πιστεύει, βάσει της εμπειρίας τους! Η "φυσιολογική" τάση του ανθρώπου, είναι ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΕΙ, ΠΑΡΑ ΝΑ ΜΗ ΠΙΣΤΕΥΕΙ.

Ας προχωρήσω σε άλλο ένα παράδειγμα:

Ως παιδάκι μεγαλώνεις με την εμπειρία της γνωριμίας των γονιών σου. Έχεις εμπειρία της αγάπης τους για εσένα και του ενδιαφέροντός τους προς εσένα. Μερικές φορές, μεγαλώνοντας, ακούς για υιοθεσίες άλλων παιδιών. Και μερικές φορές αναρωτιέσαι: "άραγε, μήπως είμαι κι εγώ υιοθετημένος;" Όμως, τότε θυμάσαι την αγάπη τους προς εσένα. Τρέχεις στον καθρέφτη, και βλέπεις ότι τους μοιάζεις. Και λες: "παιδί τους είμαι, αληθινό παιδί τους".

Τα χρόνια περνάνε, και μεγάλος πλέον, είσαι βέβαιος ότι αυτοί είναι οι γονείς σου. Τους γνωρίζεις. Δεν αμφισβητείς ούτε τη συγγένειά τους μ' εσένα, ούτε την αγάπη τους. Και αν κάποιος σου πει: "είσαι παιδί νόθο", τότε μια ματιά στον καθρέφτη, σε πείθει ότι ΚΙ ΕΣΥ ΕΙΣΑΙ ΣΑΝ ΑΥΤΟΥΣ, τους μοιάζεις! Και δεν αμφισβητείς τη συγγένειά τους.

Τότε ένας άλλος σου λέει: "Πώς μπορείς να αποδείξεις ότι είσαι δικό τους παιδί;" Σήμερα, ένα γενετικό τεστ, εύκολα το αποδεικνύει, αν και όχι πάντα (!!!). Παλαιότερα όμως, αρκούσε μια ματιά στον καθρέφτη, και ήταν αρκετή για να πεις στον άλλον: "Μα δες πόσο τους μοιάζω!". Και ο άλλος σου λέει: "Μα είναι σύμπτωση!" Και τότε του λες: "Φίλε, εσύ μπορείς να πιστεύεις ότι θέλεις, (ή να μην πιστεύεις) στους γονείς μου. Εγώ όμως ΤΟΥΣ ΓΝΩΡΙΖΩ καλύτερα από εσένα, και δεν με πείθει η αμφισβήτησή σου. Γιατί έχω ΕΜΠΕΙΡΙΑ των γονιών μου, και ξέρω ότι είναι γονείς μου, και ότι με αγαπούν, χωρίς να χρειάζεται να το αποδείξω σε κανέναν. Είναι απλώς ΘΕΜΑ ΣΧΕΣΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΜΑΖΙ ΤΟΥΣ."

Προχωράω σε ένα τρίτο παράδειγμα:

Είσαι ένα υιοθετημένο παιδί. Στην αρχή, είσαι συγκρατημένος απέναντι στους δύο αξιοσέβαστους ανθρώπους που ανέλαβαν να σε μεγαλώσουν. Τους κοιτάζεις με κάποια αμφιβολία. "Άραγε με αγαπούν;"

Καθώς τα χρόνια περνάνε, και μια σχέση αγάπης αναπτύσσεται ανάμεσά σας, αρχίζεις ΝΑ ΤΟΥΣ ΝΙΩΘΕΙΣ ΓΟΝΕΙΣ ΣΟΥ. Τους μαθαίνεις και τους αγαπάς σαν ανθρώπους. Βλέπεις έμπρακτα ΤΙΣ ΘΥΣΙΕΣ ΤΟΥΣ για εσένα. Βλέπεις να κοπιάζουν για να σε μεγαλώσουν σωστά, και στα μάτια τους βλέπεις καθαρά την αγάπη τους στο πρόσωπό σου. Και αυτή την αγάπη τους την ανταποδίδεις. Και η σχέση σας γίνεται όλο και θερμότερη. Και δεν είσαι εσύ αυτός που έκανε την αρχή σε αυτή τη σχέση αγάπης, αλλά ΑΥΤΟΙ. Και εσύ ανταποκρίθηκες στην αγάπη τους αυτή.

Κάποτε, έρχεται κάποιος και σου λέει: "Πώς είσαι σίγουρος, ότι αυτοί που σε υιοθέτησαν, σε αγαπούν πραγματικά;" Τι του απαντάς;

Λες: "Μα έχω δει τις θυσίες τους για εμένα. Έχω δει τη φροντίδα τους, την εκπαίδευση που μου έδωσαν, που με έκαναν έναν χρήσιμο άνθρωπο στην κοινωνία. Πώς να τους αμφισβητήσω;"

Σου λέει: "Μπορείς να αποδείξεις, ότι όλα αυτά δεν τα έκαναν για κάποιο ΑΓΝΩΣΤΟ συμφέρον που δεν γνωρίζεις;"

Εσύ δεν μπορείς να το αποδείξεις. Δεν είσαι καρδιογνώστης. Συμφέρον τέτοιο δεν βλέπεις να υπάρχει. Τι είναι λοιπόν για εσένα λογικότερο να θεωρήσεις ως αλήθεια;

 

Τα παραπάνω παραδείγματα, τα έδωσα, για να μπορέσει ο αναγνώστης να "μπει στην ψυχολογία" ενός πιστού. Μπορεί ο άπιστος να αμφισβητεί, επειδή δεν βρίσκει "αποδείξεις". Αλλά ο πιστός είναι ΣΙΓΟΥΡΟΣ, γιατί τον πείθουν ΚΑΠΟΙΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ. Και αν το καλοσκεφθούμε, θα συνειδητοποιήσουμε, ότι παρά την αμφισβήτηση κάποιου, το συμπέρασμα πίστης, (ή εμπιστοσύνης), είναι ΛΟΓΙΚΟΤΕΡΟ από την απιστία. Γιατί ο πιστός στηρίζεται σε κάποιες εμπειρίες, τις οποίες ο άλλος που αμφισβητεί ΔΕΝ ΕΧΕΙ, ή που θέλει να ξεχνάει!

Οι εμπειρίες μας είναι η βάση του τι θεωρούμε λογικό ή όχι. Γιατί αν έχεις γνωρίσει προσωπικά τον πατέρα σου, κανείς δεν θα μπορέσει να σε πείσει ότι ο πατέρας σου είναι ανύπαρκτος, όσα επιχειρήματα και αν σου πει. ΑΦΟΥ ΤΟΝ ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ!

Αν αλληλογραφείς με κάποιον στο Ίντερνετ, τον οποίο ποτέ δεν έχεις συναντήσει από κοντά, γνωρίζεις για παράδειγμα ότι τον λένε: "Γιάννη", και ότι έχετε ανταλλάξει 5 μηνύματα στη σειρά, από την πρώτη σας επικοινωνία. Αν και δεν τον έχεις δει, ΕΧΕΙΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ της ύπαρξής του. Εσύ έγραψες σε μια άγνωστη διεύθυνση στο Ίντερνετ, με την ΠΙΣΤΗ ότι πίσω από εκείνη τη διεύθυνση, υπήρχε κάποιος άνθρωπος. Και επικοινώνησες μαζί του, με την ΕΛΠΙΔΑ ότι θα σου απαντήσει. Και πράγματι, κάποιος σου απάντησε. Ήδη γνωρίζεις κάποιον, και ας μην τον έχεις δει.

Αν κάποιος σου πει: "Ξέρεις κάτι; Αυτός που σου απάντησε, στην πραγματικότητα δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει τέτοιο πρόσωπο. Αλλά είναι μια μεγάλη παρέα απατεώνων, που μία ο ένας, μία ο άλλος, απαντούν σε αυτά που τους γράφεις, και υπογράφουν όλοι τους με το ψευδώνυμο "Γιάννης". Αλλά αυτός ο Γιάννης είναι ένα φανταστικό πρόσωπο, που στην πραγματικότητα δεν υπάρχει".

Σκεφθείτε το λίγο αυτό. Δεν είναι παράλογη αυτή η αμφισβήτηση. Θα μπορούσε να είναι αλήθεια. Δεν θα μπορούσε; Τι "νιώθετε" όμως ότι είναι πιο αληθινό, όταν σκέφτεστε τα όσα έχετε συζητήσει; Αν έχετε συζητήσει προσωπικά θέματα, και ο άλλος έχει ανοίξει την καρδιά του σ' εσάς μέσα από μια τέτοια αλληλογραφία; Ότι ο "Γιάννης" υπάρχει ως ένα ανεξάρτητο πρόσωπο, (και ας μην τον έχεις δει), ή ότι είναι ένα ανύπαρκτο πρόσωπο, ένα ψευδώνυμο, πίσω από το οποίο κρύβονται μια παρέα απατεώνες; "Κάτι μέσα σου" λέει ότι δεν είναι δυνατόν να είναι αληθινό κάτι τέτοιο. Γιατί άραγε να το κάνουν αυτό μια παρέα απατεώνων; Και πώς είναι δυνατόν, να είναι ανύπαρκτος κάποιος με τον οποίο... αλληλογραφείς;

Τότε θα σκεφθείτε: "Αν ήταν μια παρέα απατεώνων, πώς θα μπορούσαν να έχουν αυτή τη συνοχή στο σκέψη, που μόνο ένα "αμιγές" πρόσωπο θα μπορούσε να παρουσιάσει, σε 5 εκτενή μηνύματα; Δεν θα υπήρχε διαφορά ύφους, διαφορά στη ροή των σκέψεων, διαφορά στο λεξιλόγιο κλπ;" Μα και όλα αυτά που έχει γράψει, είναι θέματα εμπειρικά, που ΦΑΙΝΕΤΑΙ σαφώς ότι δεν είναι παραμύθια, όχι μόνο από το συναίσθημα που υπάρχει μέσα σ' αυτά, αλλά και από τις "λεπτομέρειες", που δεν θα μπορούσε να τις σκεφθεί κάποιος απατεώνας!

Αν και δεν έχεις συναντήσει προσωπικά αυτόν τον "Γιάννη", είμαι βέβαιος ότι θεωρείς λογικότερο το να είναι ένα πρόσωπο, παρά ένα "κράμα" διαφορετικών προσώπων.

Χρησιμοποίησα παραδείγματα σχετικά με ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ, γιατί το θέμα της εμπειρίας Θεού, είναι θέμα ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ. Κάνουν λάθος αυτοί που νομίζουν ότι μπορούν να βάλουν τον Θεό σε ένα "εξεταστικό τραπέζι" και να τον αναλύσουν. Ο Θεός είναι ΠΡΟΣΩΠΟ (πιστεύουμε εμείς οι πιστοί). Και όποιος θέλει να τον γνωρίσει, πρέπει Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΘΕΟΣ ΝΑ ΘΕΛΗΣΕΙ ΝΑ ΤΟΥ ΑΠΟΚΑΛΥΦΘΕΙ. Αν εγώ ήθελα, ποτέ δεν θα μάθαινε κάποιος την ύπαρξή μου, ούτε το όνομά μου, με το να υπογράψω κάποιο άρθρο μου. Γνωρίζει κάποιος για εμένα, ΜΟΝΟ ΟΣΑ ΘΕΛΩ ΕΓΩ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ για το πρόσωπό μου, και ΜΟΝΟ ΟΠΟΤΕ ΘΕΛΗΣΩ ΕΓΩ ΝΑ ΤΟΥ ΤΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΩ.

Ομοίως και στην πορεία μιας αλληλογραφίας, τα πρόσωπα που αλληλογραφούν, αποκαλύπτουν ο ένας στον άλλον σκέψεις, και πτυχές του χαρακτήρα και της ιστορίας τους, στο βαθμό που Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΤΟΥΣ ΕΠΙΘΥΜΕΙ. Και όσο προχωράει η γνωριμία τους, τόσο πιο δύσκολο γίνεται να τους πείσει κάποιος ότι ο άνθρωπος με τον οποίο αλληλογραφούν, είναι ανύπαρκτος!

Έτσι είναι και η σχέση του ανθρώπου με τον Ουράνιο Πατέρα. Ο Θεός έχει κάνει το πρώτο βήμα μιας αποκάλυψης προς τον άνθρωπο. Με τη θαυμαστή κτίση που έπλασε, με τη δημιουργία τη δική μας, με την ενανθρώπιση του Θεού Λόγου, με την έμπνευση καταγραφής δικών του ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΝ στην Αγία Γραφή και αλλού... Για κάποιους από εμάς, πλησίασε πιο κοντά με την (πνευματική) υιοθεσία μας από Αυτόν, (κάτι που μας εισάγει σε μια προσωπική σχέση μαζί Του), και σε μια προσωπική κοινωνία με Αυτόν.

Ποιος μπορεί να μας πείσει ότι Αυτός που γνωρίζουμε προσωπικά είναι ανύπαρκτος; Λέμε το ίδιο που είπε ο Φίλιππος στον Ναθαναήλ, όταν αμφισβήτησε τον Χριστό: "Έλα ΝΑ ΔΕΙΣ". Λέμε το ίδιο που είπε ο Χριστός στον Θωμά: "Έλα, βάλε το δάχτυλο στις πληγές των καρφιών μου, και γίνε πιστός, και όχι άπιστος".

Η Χριστιανική πίστη, δεν είναι απολίθωμα ιστοριών του παρελθόντος. Είναι ΖΩΝΤΑΝΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ του παρόντος! Έλα να δεις!

Ας δούμε εδώ, άλλο ένα παράδειγμα από την Αγία Γραφή:

"6. Και υπήρχε εκεί μια πηγή τού Ιακώβ. Ο Ιησούς, λοιπόν, κουρασμένος καθώς ήταν από την οδοιπορία, καθόταν, έτσι όπως ήταν, στην πηγή. Η ώρα ήταν περίπου έξι.
7. Έρχεται κάποια γυναίκα από τη Σαμάρεια για να αντλήσει νερό. Ο Ιησούς λέει σ' αυτήν: Δος μου να πιω. 8. Επειδή, οι μαθητές του είχαν πάει στην πόλη, για να αγοράσουν τροφές.
9. Του λέει, λοιπόν, η γυναίκα η Σαμαρείτισσα: Πώς εσύ, ενώ είσαι Ιουδαίος, ζητάς να πιεις από μένα, που είμαι γυναίκα Σαμαρείτισσα; Επειδή, δεν έχουν επικοινωνία οι Ιουδαίοι με τους Σαμαρείτες.
10. Ο Ιησούς αποκρίθηκε και της είπε: Αν ήξερες τη δωρεά τού Θεού, και ποιος είναι αυτός που σου λέει: Δος μου να πιω, εσύ θα ζητούσες απ' αυτόν, και θα σου έδινε το ζωντανό νερό.

...

16 Ο Ιησούς λέει σ' αυτήν: Πήγαινε, κάλεσε τον άνδρα σου κι έλα εδώ.
17 Η γυναίκα απάντησε και είπε: Δεν έχω άνδρα.
Ο Ιησούς λέει σ' αυτήν: Σωστά είπες, ότι: Δεν έχω άνδρα· 18 επειδή, πέντε άνδρες πήρες, και εκείνον που έχεις τώρα, δεν είναι άνδρας σου· αυτό που είπες είναι αλήθεια.
19 Η γυναίκα λέει σ' αυτόν: Κύριε,
βλέπω ότι εσύ είσαι προφήτης.
20 Οι πατέρες μας προσκύνησαν σε τούτο το βουνό· κι εσείς λέτε ότι στα Ιεροσόλυμα είναι ο τόπος, όπου πρέπει να προσκυνούμε.
21 Ο Ιησούς τής λέει: Γυναίκα, πίστεψέ με, ότι, έρχεται ώρα, κατά την οποία ούτε σε τούτο το βουνό ούτε στα Ιεροσόλυμα θα προσκυνήσετε τον Πατέρα.
...

28 Η γυναίκα άφησε, λοιπόν, τη στάμνα της, και πήγε στην πόλη, και λέει στους ανθρώπους: 29 Ελάτε να δείτε έναν άνθρωπο, που μου είπε όλα όσα έκανα· μήπως είναι αυτός ο Χριστός;
30 Βγήκαν, λοιπόν, από την πόλη, και έρχονταν σ' αυτόν.
...

39 Από την πόλη εκείνη, μάλιστα, πολλοί από τους Σαμαρείτες πίστεψαν σ' αυτόν, εξαιτίας τού λόγου τής γυναίκας που έδινε μαρτυρία, ότι: Μου είπε όλα όσα έπραξα.
40 Καθώς, λοιπόν, ήρθαν σ' αυτόν οι Σαμαρείτες, τον παρακαλούσαν να μείνει κοντά τους. Και έμεινε εκεί δύο ημέρες. 41 Και πολύ περισσότεροι πίστεψαν εξαιτίας τού λόγου του· 42 και έλεγαν στη γυναίκα, ότι: Δεν πιστεύουμε πλέον εξαιτίας τού λόγου σου· επειδή, εμείς ακούσαμε, και γνωρίζουμε ότι αυτός είναι αληθινά ο Σωτήρας τού κόσμου, ο Χριστός" (Ιωάννης 4/δ).

 

Προσέξτε το σημείο: Και εδώ γίνεται ΕΚΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ! Ξεκινάει με πίστη εξ αιτίας του λόγου κάποιου που γνωρίζουμε και εμπιστευόμαστε, και μετά την προσωπική εμπειρία μας, δεν χρειαζόμαστε πλέον τον λόγο ΚΑΝΕΝΟΣ, αλλά πιστεύουμε κάτι επειδή έχουμε την εμπειρία του!

Δείτε και κάτι ακόμα που έγραψε και πάλι ο Ιωάννης:

"14 Και ο Λόγος έγινε σάρκα, και κατοίκησε ανάμεσά μας, (και είδαμε τη δόξα του, δόξα ως μονογενή από τον Πατέρα), γεμάτος χάρη και αλήθεια.
15 Ο Ιωάννης δίνει μαρτυρία γι' αυτόν, και φώναξε, λέγοντας: Αυτός ήταν για τον οποίο είπα: Εκείνος που έρχεται πίσω από μένα είναι ανώτερός μου, επειδή ήταν πριν από μένα. 16 Και
όλοι εμείς λάβαμε από το πλήρωμά του, και χάρη επάνω σε χάρη." (Ιωάννης 1/α).

Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, (μας λέει ο άλλος Ιωάννης ο Θεολόγος), έδωσε μαρτυρία για τον Χριστό. Και αυτοί που τον πίστεψαν, ΕΙΔΑΝ τη δόξα (το άκτιστο φως) Του. Και έλαβαν και αυτοί που τον πίστεψαν από την ίδια χάρη!!! Δεν ήταν απλώς κενός (ή έστω ιστορικός) λόγος, ενός τρίτου, αλλά ήταν ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΒΙΩΜΑ!!! Ξεκίνησαν την πίστη τους σ' αυτόν εξ αιτίας του προφήτη Ιωάννη του Βαπτιστή που τους τον σύστησε, αλλά μετά ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΝ ΤΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΟΥ, επειδή είχαν οι ίδιοι την εμπειρία αυτής της Χάριτος! Κάτι ΒΙΩΣΑΝ! Δείτε τι άλλο λέει ο Ιωάννης πάλι, στην Αγία Γραφή γι' αυτό:

"1 Εκείνο που ήταν από την αρχή, εκείνο που ακούσαμε, εκείνο που είδαμε με τα μάτια μας, εκείνο που τη θέα του κοιτάξαμε και τα χέρια μας ψηλάφησαν, για τον Λόγο τής ζωής, 2 (και η ζωή φανερώθηκε, και είδαμε και δίνουμε μαρτυρία και εξαγγέλλουμε σε σας την αιώνια ζωή, που ήταν προς τον Πατέρα και φανερώθηκε σε μας·) 3 εκείνο που είδαμε και ακούσαμε, εξαγγέλλουμε και σε σας, για να έχετε κι εσείς κοινωνία μαζί μας· και η δική μας, μάλιστα, κοινωνία είναι μαζί με τον Πατέρα και μαζί με τον Υιό του, τον Ιησού Χριστό" (Α΄ Ιωάννου 1/α).

Βλέπετε πόση σημασία δίνει στην εμπειρία; Δεν είναι απλώς μια μαρτυρία τρίτων. Σου λέει: "έλα να δεις, όπως είδαμε κι εμείς! Έλα να ψηλαφίσεις, και να βάλεις τα δάχτυλα στις πληγές Του, και να λάβεις από την ίδια χάρη που λάβαμε κι εμείς. Και τότε δεν θα έχεις ανάγκη τη δική μας μαρτυρία, αλλά θα μαρτυράς κι εσύ μαζί μας, αυτό που ΒΙΩΣΕΣ"!!!

Και τι είναι αυτό που λαμβάνουν οι πιστοί, και βιώνουν τον Χριστό; Είναι η Χάρη, αυτό που είδαμε πιο πάνω, να λέει ο Ιωάννης: "χάρη επάνω σε χάρη". Κάτι αυξανόμενο, που αρχίζει να σε γεμίζει, και να αυξάνει κατά την αγάπη και τον κόπο σου, και κατά την καλή προαίρεση της καρδιάς σου! Και είναι κάτι που το βιώνεις, και που σε οδηγεί σε μια ΑΛΗΘΙΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ με τον Ίδιο τον Χριστό και τους αποστόλους!

Μα μετά από κάτι τέτοιο, τι να την κάνεις τη μαρτυρία της Αγίας Γραφής; Πώς είναι δυνατόν μετά να αμφισβητήσεις αυτό που ΒΙΩΣΕΣ ο ίδιος; Μετά λες στην Αγία Γραφή: "Δεν πιστεύουμε πλέον εξαιτίας τού λόγου σου· επειδή, εμείς ακούσαμε, και γνωρίζουμε". Γι' αυτό και ο Αθεϊσμός ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΜΕΛΛΟΝ. Γιατί κανένα επιχείρημα δεν είναι ικανό να πείσει κάποιον που έχει γνωρίσει τον Θεό!

Είπε ο Απόστολος Πέτρος στην Πεντηκοστή:

"38 Να μετανοήσετε, και κάθε ένας από σας να βαπτιστεί στο όνομα του Ιησού Χριστού, σε άφεση αμαρτιών· και θα λάβετε τη δωρεά τού Αγίου Πνεύματος· 39 επειδή, η υπόσχεση είναι προς εσάς και προς τα παιδιά σας, και προς όλους εκείνους που είναι μακριά, όσους θα προσκαλέσει ο Κύριος ο Θεός μας" (Πράξεις 2/β).

Σε όλους λοιπόν δίνεται η υπόσχεση της ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ της γνωριμίας του Θεού! Της προσωπικής γνωριμίας! Δεν σου λέει: "θα πιστέψεις επειδή το μαρτύρησαν κάποιοι άνθρωποι που έζησαν πριν από 2000 χρόνια". Σου λέει: "Έλα να δεις!"

Ας θυμηθούμε αυτό που είπαμε προηγουμένως, για το τι ισχυρίσθηκε ο Χριστός, ότι θα συμβεί στους πιστούς:

"17 Τούτα δε τα σημεία θα παρακολουθούν εκείνους που πίστεψαν: Στο όνομά μου θα βγάζουν δαιμόνια· θα μιλούν καινούργιες γλώσσες· 18 θα πιάνουν φίδια· και αν κάτι θανάσιμο πιουν, δεν θα τους βλάψει· θα βάζουν τα χέρια επάνω σε αρρώστους, και θα γιατρεύονται" (Μάρκος 16/ιστ).

Σου λέει, ότι αυτά θα συμβαίνουν στη ζωή σου, αν είσαι πιστός! Δεν σε αφήνει στην απλή γνώση της μαρτυρίας τρίτων. Σου μιλάει για εμπειρίες ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΕΣΕΝΑ, που θα σε πείσουν εξ εμπειρίας πλέον, και όχι εξ ακοής της μαρτυρίας τρίτων! Τα θαύματα είναι ΣΗΜΕΙΑ προς τους πιστούς, και όχι προς τους απίστους!

Είχα εξ αρχής επιμείνει σε αυτό το άρθρο, ότι τα θαύματα δεν γράφτηκαν για να πείσουν τους απίστους. (Πώς θα μπορούσαν άλλωστε;) Γράφτηκαν για να ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΟΥΝ ΣΤΟΥΣ ΠΙΣΤΟΥΣ, ότι βαδίζουν σωστά! Είναι ΟΔΟΔΕΙΚΤΕΣ της πορείας τους προς τον Χριστό, και τους φωτίζουν το δρόμο.

 

Όλα ξεκινούν από την εμπιστοσύνη κάποιου προσώπου. Γι' αυτό κι εγώ θα μιλήσω εδώ με την προσωπική μου εμπειρία, ως μία ακόμα (σύγχρονη) μαρτυρία, των ανωτέρω λόγων.

 

Πριν γίνω Χριστιανός, γνώρισα κάποιον άνθρωπο, που μου μιλούσε για όλες αυτές τις θαυμαστές ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ που θα είχαν οι πιστοί στην αληθινή Εκκλησία. Για εμένα, ως τότε, η Χριστιανική πίστη ήταν ένα ΑΠΟΛΙΘΩΜΑ αρχαίων αφηγήσεων! Οι λιγοστές μου εμπειρίες με τον Θεό, θα μπορούσαν ως τότε να χαρακτηρισθούν και "συμπτώσεις".

 

Γνώρισα τον άνθρωπο αυτόν καλύτερα. Τότε, συνειδητοποίησα, ότι αυτά που μου αφηγόταν από την Αγία Γραφή, δεν ήταν καθόλου "ξένα" στον ίδιο! Ήταν γι' αυτόν ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ! Όταν βρισκόμουν κοντά του, όχι μόνο διδασκόμουν πράγματα που ποτέ δεν τα είχα φαντασθεί, αλλά ΕΒΛΕΠΑ φαινόμενα που δεν συναντάς στην καθημερινή ζωή σου! Και δεν τα έκανε για να τα δω. Τα έκανε όσο πιο διακριτικά μπορούσε! Απλώς ΕΓΩ τον παρατηρούσα, ακόμα και όταν προσπαθούσε να κρύψει τα Χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος στη ζωή του. Και τα πιο πολλά τα μάθαινα από τρίτους, και μόνο όταν τον πίεζα παραδεχόταν ότι έλεγαν αλήθεια για τα όσα ΘΑΥΜΑΣΤΑ είχαν συμβεί στη ζωή του. Κάποια συνέβησαν μάλιστα μπροστά μου. Και ΚΑΝΕΙΣ δεν μπορεί να με πείσει ότι ήταν "στημένα". Γιατί γνώριζα όχι μόνο αυτόν, αλλά και τους ανθρώπους που συνέβαλλαν σε κάθε περίπτωση. Και κανείς τους δεν ήταν απατεώνας!

 

Αυτά ήταν ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΕΙΣ, (και όχι αποδείξεις) για να πιστέψω. Ήδη είχα πιστέψει.

 

Ανέπτυξα μια ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΧΕΣΗ με τον άνθρωπο αυτό που με βοήθησε. Κάτι που σημαίνει ότι ΗΞΕΡΑ ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ, και ΜΠΟΡΟΥΣΑ ΝΑ ΚΡΙΝΩ ΑΝ ΕΙΧΕ ΛΟΓΟΥΣ ΝΑ ΜΕ ΕΞΑΠΑΤΗΣΕΙ.

 

Αυτά τα παραπάνω, είναι μια προσωπική μαρτυρία για την πίστη στον Ιησού Χριστό και στα λεγόμενα των αποστόλων, όχι πλέον επειδή μου τα είπαν αυτοί, αλλά επειδή μπορώ πλέον να μαρτυρήσω και εγώ ως ΑΥΤΟΠΤΗΣ μάρτυρας της αξιοπιστίας τους! Προσωπική μαρτυρία, σαν αυτή που μπορεί να δώσει ΚΑΘΕ σχεδόν πιστός Χριστιανός!

 

Αυτά δεν τα γράφω για να πείσω κανέναν. Άλλωστε ελάχιστοι με γνωρίζουν τόσο, ώστε να μπορούν να εμπιστευθούν τη μαρτυρία μου, και θα μπορούσα κάλλιστα να είμαι ένας απατεώνας, που να λέω παραμύθια. Αλλά αυτοί που με γνωρίζουν, (να πάλι το στοιχείο της προσωπικής σχέσης με αυτόν που εμπιστεύεσαι), γνωρίζουν ότι δεν έχω τέτοια συμφέροντα. Αλλά κι εγώ από την πλευρά μου, μπορώ να εγγυηθώ για το ότι ο άνθρωπος που με βοήθησε να γίνω Χριστιανός, δεν είχε συμφέροντα να με εξαπατήσει, (γιατί τον γνώριζα καλά). Γιατί όχι μόνο δεν κέρδιζε, αλλά ζημιωνόταν καθημερινά, (από υλικής πλευράς), χάριν της αλήθειας! (Διαιρεμένη οικογένεια και οικονομικές στερήσεις χάριν της πίστεως, και πολλά ακόμα...)

 

Αν δεν τα γράφω αυτά για να πείσω τον αναγνώστη, για την αλήθεια των θαυμάτων, γιατί τα γράφω;

 

Τα γράφω ως παράδειγμα! Θέλω να δώσω ένα ζωντανό ΣΥΓΧΡΟΝΟ παράδειγμα αυτού που προσπαθώ να πω από την αρχή, και που θα το εξηγήσω μόλις τώρα:

 

Η προσωπική μου σχέση με κάποιον άνθρωπο με έκανε να τον εμπιστευθώ, και να ΞΕΡΩ ότι δεν με κορόϊδεψε σε όσα μου διηγήθηκε από τα θαυμάσια που βίωσε στη ζωή του. Και ξέρω ότι δεν με κορόϊδεψε, επειδή ΤΟΝ ΕΖΗΣΑ, και γνωρίζω καλά τις καθημερινές του συνθήκες και γενικά τη ζωή του και τις θυσίες του. Γνωρίζω αυτά τα πράγματα ΑΠΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΠΕΙΡΑ, γιατί βιώνοντάς τα κι εγώ, ξέρω ότι δεν είναι "παραμύθια", αλλά κάτι επαναλαμβανόμενο. Με άλλα λόγια, η γνώση της δικής του εμπειρίας, ήταν για εμένα ένας ΟΔΟΔΕΙΚΤΗΣ για τη δική μου πορεία! Βλέποντας κι εγώ κάποια απ' αυτά που εκείνος βίωνε, μπορούσα και να εκτιμήσω τη δική του αξιοπιστία, αλλά και να συγκρίνω τη δική μου εμπειρία με τη δική του και να πω: "στο ΣΩΣΤΟ δρόμο βαδίζω"!

 

Ομοίως, κι εκείνος μπορούσε να πει τα ίδια γι' αυτόν που τον βοήθησε στην αρχή. Και εκείνοι γι' αυτούς που τους βοήθησαν, και εκείνοι για τους προγενέστερους...

 

Όπως καταλαβαίνετε, έχουμε ΜΙΑ ΑΛΥΣΙΔΑ προσώπων τόσο παλιά, που φθάνει μέχρι τον Χριστό! Οι απόστολοι βίωσαν τη ζωή του Χριστού και μαρτύρησαν γι' Αυτόν, και ήταν πρόθυμοι να πεθάνουν  γι' αυτόν. Και πέθαναν  γι' Αυτόν οι περισσότεροι απ' αυτούς, αλλά και όσοι δεν πέθαναν μαρτυρικά, πάλι πιστοί στον Χριστό πέθαναν! Γιατί ΤΟΝ ΓΝΩΡΙΣΑΝ, και αυτή η ΕΜΠΕΙΡΙΑ της προσωπικής σχέσης, ήταν γι' αυτούς ΔΙΑΒΕΒΑΙΩΣΗ να μην τον αμφισβητούν πλέον.

 

Το ότι έζησαν και πέθαναν για τον Χριστό, μας το επιβεβαίωσαν οι πρώτοι Αποστολικοί Πατέρες, δηλαδή αυτοί που διαδέχθηκαν τους Αποστόλους. Όπως είπα και πιο πάνω, και εκείνοι έζησαν και πέθαναν κάτω από τις ίδιες επικίνδυνες συνθήκες, μέσα στους διωγμούς. Και μας διηγήθηκαν και μας ΕΓΓΥΗΘΗΚΑΝ για τους αποστόλους, ότι δεν ήταν απατεώνες, και ότι ΠΡΑΓΜΑΤΙ δεν είχαν συμφέρον, αλλά αντιθέτως αναλώνονταν για τη μαρτυρία τους για τον Χριστό. Και αυτοί που μας εγγυήθηκαν για τους αποστόλους, ΠΕΘΑΝΑΝ και αυτοί για την πίστη τους, και γι' αυτά που πίστευαν και που ΜΑΡΤΥΡΗΣΑΝ ότι τα βίωσαν εξ εμπειρίας.

 

Αλλά και γι' αυτούς μαρτύρησαν οι μετέπειτα! Και γι' αυτούς οι μετέπειτα! Και ζωή ΟΛΩΝ ΑΥΤΩΝ, είναι καταγεγραμμένη στην ΙΣΤΟΡΙΑ, όχι μόνο από τα συγγράμματά τους, αλλά και από τους μεταγενέστερους που τους γνώρισαν, και που εγγυήθηκαν ότι δεν ψεύδονταν, γιατί τους γνώριζαν! Και κάθε μετέπειτα Χριστιανός, γινόταν εγγυητής του προηγούμενου, για 2000 χρόνια, και η εγγύηση αυτή καταγραφόταν αδιάσπαστα στην ιστορία! Σε προσωπικές επιστολές, σε βιβλία, σε βίους...

 

Δεν αρκεί όμως μόνο το ότι κάθε επόμενος επιβεβαίωνε ότι ο προηγούμενός του ήταν αληθινός. Σημασία έχει, ότι και ο κάθε επόμενος, μαρτυρούσε ότι Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΗΤΑΝ ΟΜΟΙΑ ΜΕ ΤΟΥ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ, και ότι ο Χριστός ήταν ζωντανός, και βίωνε τη σχέση μαζί Του! Αυτή είναι η Ιερά Παράδοση της Εκκλησίας. Είναι μια ΖΩΝΤΑΝΗ αλυσίδα αυτοπτών μαρτύρων της ζωής και της ανάστασης του Χριστού, αλλά και των προηγουμένων απ' αυτούς Χριστιανών. Και κάθε ένας, μαρτυρεί όχι μόνο την αξιοπιστία των προγενεστέρων ΑΔΙΑΣΠΑΣΤΑ, αλλά μαρτυρεί και τη συνέχεια της ΘΑΥΜΑΣΤΗΣ ζωής εν Αγίω Πνεύματι, με όλα εκείνα που είχε πει ο Χριστός, ότι θα έβλεπαν ως "ΣΗΜΕΙΑ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΠΙΣΤΕΥΣΑΝΤΕΣ" οι πιστοί.

 

 

7. Ο σκοπός της Αγίας Γραφής.

Τα θαύματα δεν γράφτηκαν για να πείσουν τους απίστους. Στην πραγματικότητα γράφτηκαν για να βοηθήσουν τους πιστούς!

 

Σε τι να τους βοηθήσουν; Στο να "τσεκάρουν" ότι η πορεία τους είναι σωστή. Γιατί ΑΦΟΥ ΠΡΩΤΑ ΠΙΣΤΕΨΟΥΝ, τότε μόνο αρχίζουν να βιώνουν την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος στη ζωή τους. Ο Θεός δεν τους εξαναγκάζει με θαύματα να πιστέψουν. Αλλά ΠΡΩΤΑ πιστεύουν, ("μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες" είπε ο Χριστός), και ΑΦΟΥ πιστέψουν, αρχίζει να λειτουργεί το "παράδοξο" στη ζωή τους, μια και ΕΛΕΥΘΕΡΑ επέλεξαν λόγω της καλής τους προαίρεσης, να κάνουν αυτό το "άλμα πίστης στο άγνωστο", εμπιστευόμενοι πρώτα τον λόγο όσων τους κήρυξαν, και μετά βλέποντας τη δική τους εν Αγίω Πνεύματι ζωή. Και μετά, άρχισαν και στη δική τους ζωή να τα βλέπουν όλα αυτά.

 

Αλλά αυτά που γράφθηκαν, ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΜΟΝΟ ΘΑΥΜΑΤΑ. Ήταν κυρίως η ζωή και η διδασκαλία τους. Και κάθε γενιά, πρόσθετε τη δική της ζωή και διδασκαλία. Γιατί δεν γράφθηκε μόνο η Αγία Γραφή, που ήταν τα βιώματα του 1ου μ.Χ. αιώνα. Γράφθηκαν από τότε ΣΕ ΚΑΘΕ ΓΕΝΙΑ βιβλία και συγγράμματα. Και κάθε γενιά, κατέγραφε ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ της. Τα βιβλία λοιπόν που γράφθηκαν, όχι μόνο των αποστόλων, όχι μόνο των αγίων Πατέρων, αλλά και η μαρτυρία του κάθε ασήμαντου Χριστιανού (σαν εμένα), είναι η εμπειρία της Εκκλησίας διαχρονικά. Μια εμπειρία που καταγράφεται για να μπορεί κάθε επόμενη γενιά να συγκρίνει τη δική της ζωή, με τη ζωή των προ αυτής Χριστιανών, και να την έχει ως οδοδείκτη. Και είναι μια ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ανθρώπων που γνώρισαν προσωπικά τον ΑΝΑΣΤΗΜΕΝΟ ΙΗΣΟΥ, και που είδαν μέσα από τη δική τους ζωή να επιβεβαιώνεται η αξιοπιστία όλων των προ αυτών Χριστιανών, είτε πρόκειται για πορεία Φωτισμού και Θέωσης, είτε πρόκειται για πορεία αποτυχιών και πτώσεων.

 

Η Αγία Γραφή λοιπόν, γράφθηκε σε αυτά τα πλαίσια, ως ΛΥΧΝΑΡΙ στην πορεία των ΠΙΣΤΩΝ, και όχι για να αφηγηθεί θαύματα σε απίστους. Γι' αυτό και οι άπιστοι δεν την κατανοούν και την παρεξηγούν. Γιατί η εμπειρία τους είναι πολύ μακριά! Δείτε τι λέει γι' αυτό η ίδια η Αγία Γραφή:

 

"Και έχουμε βεβαιότερο τον προφητικό λόγο, στον οποίο κάνετε καλά να προσέχετε, σαν σε λυχνάρι που φέγγει μέσα σε σκοτεινό τόπο, μέχρις ότου έρθει η αυγή τής ημέρας, και ο φωσφόρος ανατείλει μέσα στις καρδιές σας" (Β΄ Πέτρου 1/α: 19).

 

Α! Ώστε υπάρχει ένα "τέλος" στη χρήση αυτή του προφητικού λόγου της Αγίας Γραφής (και όχι μόνο). Αυτός είναι ένα ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ ΛΥΧΝΑΡΙ, που μας δίνει κατεύθυνση στη ζωή μας, ώστε να τη συγκρίνουμε με τη ζωή των προ ημών πιστών! Και μέχρι πότε; "Μέχρις ότου έρθει η αυγή τής ημέρας, και ο φωσφόρος ανατείλει μέσα στις καρδιές σας". Είναι αυτό που έγραψα πιο πάνω, ότι κάποια στιγμή λαμβάνουμε τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος, και όλα αλλάζουν! Τότε παύουμε να χρειαζόμαστε τις γραπτές μαρτυρίες, γιατί πλέον όταν πιστέψεις στον Χριστό και μπεις σ' αυτό το δρόμο:

 

"το χρίσμα που λάβατε απ' αυτόν, μένει μέσα σας, και δεν έχετε ανάγκη κάποιος να σας διδάσκει· αλλά, όπως σας διδάσκει το ίδιο το χρίσμα για όλα, έτσι και είναι αλήθεια και δεν είναι ψέμα· και καθώς σας δίδαξε, θα μένετε σ' αυτόν" (Α΄ Ιωάννου 2/β: 27).

 

Αρχίζει το Άγιο Πνεύμα να ΛΑΛΕΙ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ, όπως μιλάμε με κάποιον γνωστό μας! Δείτε τι άλλο λέει η Αγία Γραφή:

 

"Το ότι είσθε υιοί, φαίνεται από το ότι εξαπέστειλε ο Θεός το Πνεύμα του Υιού Του στις καρδιές σας, το οποίο φωνάζει: Πατερούλη!" (Γαλάτας 4/δ: 6).

 

Το Άγιο Πνεύμα λοιπόν, ΛΑΛΕΙ! Και μαρτυρεί! Και συμμαρτυρεί στην καρδιά των πιστών, για την αλήθεια όλων όσων προελάλησαν όλοι οι άγιοι άνθρωποι του Θεού! Και αυτή η συμμαρτυρία του Πνεύματος, είναι για τον άνθρωπο τόσο ισχυρή, που λέει σαν τους συμπολίτες της Σαμαρείτισας που είπαμε στο προηγούμενο μήνυμα: "δεν χρειάζομαι πλέον τη δική τους μαρτυρία, αλλά πιστεύω γι' αυτά που ο ίδιος βίωσα εν Χριστώ"!

 

Η μαρτυρία όσων προέγραψαν, και προελάλησαν, είναι ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΛΥΧΝΑΡΙ, ώστε ο άνθρωπος να συντονίσει το βήμα του με το βήμα της Εκκλησίας, και να μπορεί να συγκρίνει τις εμπειρίες του με τις εμπειρίες των προηγουμένων στην πίστη. Γιατί και ο διάβολος κάνει απατηλά πράγματα και δίνει απατηλά βιώματα, ακόμα και θαύματα. Γι' αυτό έγραψα ότι τα θαύματα αφ' εαυτών, δεν είναι ασφαλής δρόμος προς τον Θεό.

 

Ρωτούν λοιπόν πολλοί: Πώς μπορούμε να εμπιστευθούμε τους αποστόλους; Πώς ξέρουμε ότι πράγματι πέθαναν για τον Χριστό; Ποιοι ήταν;

 

Λοιπόν, συγκρίνοντας την εν Χριστώ ζωή μας με αυτά που μας κατέγραψαν, όσοι μπήκαμε σε αυτό το δρόμο, μπορούμε να τους εμπιστευθούμε. Ξέρουμε ότι ήταν άνθρωποι ομοιοπαθείς με εμάς, που βίωναν την πίστη τους, και πίστευαν πραγματικά. Γιατί όταν κάποιος διαβάζει παρόμοια βιώματα με τα δικά του, ΞΕΡΕΙ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΙΝΑ. Πράγματα που μόνο αν κάποιος τα βιώσει μπορεί να τα καταγράψει σωστά. Κάποιος που βαδίζει στη Χριστιανική οδό με πίστη, ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΙ την αξιοπιστία των αποστόλων, από αυτά που γράφουν. Γιατί βρίσκει εκεί μέσα, τα ΔΙΚΑ ΤΟΥ ΒΙΩΜΑΤΑ, ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ, ΣΚΕΨΕΙΣ... Ένας απατεώνας, ΠΟΤΕ δεν θα μπορέσει να καταγράψει αληθινά βιώματα, όσο μάστορας κι αν είναι!

 

Μένει μόνο, να δώσω τρεις δεσμούς ακόμα, από την ιστοσελίδα μας, για το θέμα της Χριστιανικής πορείας και βιώματος:

 

α. Η ερμηνεία τής Αγίας Γραφής Άρθρο γραμμένο από τον άνθρωπο που με βοήθησε, και πλάι στον οποίο είδα  πράγματα σαν αυτά που κάνουν τους άπειρους να απιστούν στα όσα "παράξενα" διαβάζουν στην Αγία Γραφή. Περιγράφει αυτό ακριβώς το περί "εμπειρίας" που είπα.

 

β. Σκιά, Εικόνα, Δούλοι και Τέκνα Όπου ο αναγνώστης μπορεί να δει "φάσεις" στη Χριστιανική πορεία, ανάλογα με την οποία βιώνει ο πιστός την εν Χριστώ Ζωή.

 

γ. Το βάπτισμα τού Αγίου Πνεύματος στην Καινή Διαθήκη Όπου φαίνεται με τη σειρά, το πώς ο άνθρωπος βαπτίζεται με Άγιο Πνεύμα, πώς προχωράει στον φωτισμό, και πώς αρχίζει το Άγιο Πνεύμα να λαλεί μέσα του, και να του δίνει ΖΩΝΤΑΝΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ για τον Χριστό και την αξιοπιστία των αποστόλων.

 

Εγώ από την πλευρά μου καλώ τον οποιοδήποτε με τα λόγια: "Έλα να δεις!" Δεν τον καλώ να πιστέψει απλά στα λόγια μου. Γιατί η πίστη αρχίζει βέβαια από τον λόγο των άλλων, (πίστη εξ ακοής), αλλά τελικά, όταν επιβεβαιωθεί από την εμπειρία, μετατρέπεται σε "πίστη εκ καρδίας", όταν καθαρίσει κάποιος την καρδιά του. Ως μέλος της Εκκλησίας, καλώ τον οποιοδήποτε να έρθει και να βιώσει αυτά που λέω. Γιατί αυτός είναι ο ρόλος της Εκκλησίας. Καλά κάνει και αμφισβητεί. Αλλά για τους αμφισβητίες, η Εκκλησία λέει: "Έλα να δεις!"

 

"Και το Πνεύμα και η νύφη λένε: Έλα! Και όποιος ακούει, ας πει: Έλα! Και όποιος διψάει, ας έρθει· και όποιος θέλει, ας παίρνει δωρεάν το νερό τής ζωής" (Αποκάλυψη 22/κβ: 17).

 

Ν. Μ.

Δημιουργία αρχείου: 18-12-2007.

Τελευταία μορφοποίηση: 12-3-2016.

ΕΠΑΝΩ