Το παράθυρο Overton είναι μια πολιτική θεωρία που περιγράφει πώς μπορεί να αλλάξει η αντίληψη της κοινής γνώμης έτσι ώστε οι ιδέες που κάποτε θεωρούνταν τρελές να γίνονται αποδεκτές μακροπρόθεσμα.

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, θα μπορούσε να επιτύχει αποτελεσματικά, να αλλάξει ριζικά η γενική εκτίμηση που έχει η κοινωνία ακόμα και για θέματα ταμπού, (ακόμα και για ζητήματα όπως η αιμομιξία, η παιδεραστία ή ο κανιβαλισμός). Για το λόγο αυτό, δεν είναι απαραίτητη η πλύση εγκεφάλου ή η εφαρμογή ενός δικτατορικού καθεστώτος, αλλά η ανάπτυξη μιας σειράς προηγμένων τεχνικών των οποίων η εφαρμογή θα παρέμενε απαρατήρητη από την κοινωνία. Ας εμβαθύνουμε.

Προέλευση της έννοιας

Αυτό το φαινόμενο που μελετήθηκε από τον Joseph Overton, (ο οποίος το παρατήρησε για κάθε τομέα δημόσιας διοίκησης), θεωρείται αποδεκτό μόνο ένα στενό φάσμα πιθανών πολιτικών. Αυτό το εύρος δεν αλλάζει όταν οι ιδέες αλλάζουν ανάμεσα στους πολιτικούς, αλλά επιλέγονται από την κοινωνία εν γένει.

Ο Τζόζεφ Overton ανέπτυξε ένα κάθετο μοντέλο πολιτικών μεθόδων, που κυμαίνεται από "το πιο ελεύθερο" στην κορυφή του φάσματος έως το "το λιγότερο ελεύθερο" στο κάτω μέρος. Αυτό σχετίζεται με την κυβερνητική παρέμβαση, στην οποία οι αποδεκτές πολιτικές πλαισιώνονται σε ένα παράθυρο που μπορεί να κινηθεί εντός αυτού του άξονα, επεκτεινόμενο ή μειούμενο.

Τα στάδια του παραθύρου Overton

Κατ' αρχήν, φαίνεται αδύνατο η κοινωνία να δεχθεί μερικά από τα συζητούμενα ταμπού. Ωστόσο, η θεωρία παραθύρων του Overton υποστηρίζει ότι και αυτό ακόμα, μπορεί να συμβεί. Για να δούμε ποια είναι τα διαφορετικά στάδια του παραθύρου Overton, θα επικεντρωθούμε σε ένα συγκεκριμένο ταμπού, για παράδειγμα τον κανιβαλισμό.

Στάδιο 1: από το αδιανόητο μέχρι το ριζικό

Στο πρώτο στάδιο, ο κανιβαλισμός είναι κάτω από το χαμηλότερο επίπεδο αποδοχής του παραθύρου Overton. Η κοινωνία θεωρεί ότι αποτελεί σωστή πρακτική ανήθικων ή κοινωνιοπαθητικών ανθρώπων. Αυτή η ιδέα θεωρείται αηδιαστική και ξένη σε κάθε ηθική. Σε αυτό το σημείο, το παράθυρο είναι κλειστό και δεν κινείται.

Αρχίζοντας με την αλλαγή της άποψης, η ιδέα μεταφέρεται στον επιστημονικό τομέα, καθώς για τους επιστήμονες δεν θα πρέπει να υπάρχουν θέματα ταμπού. Έτσι, η πνευματική κοινότητα θα αναλύσει τις παραδόσεις και τα τελετουργικά ορισμένων φυλών, δημιουργώντας παράλληλα μια ριζοσπαστική ομάδα κανιβάλων που προβάλλονται από τα ΜΜΕ.

Στάδιο 2: από το ριζικό έως το αποδεκτό

Μετά το στάδιο 1, η ιδέα έχει ξεφύγει από το να είναι αδιανόητο να συζητηθεί. Στο δεύτερο στάδιο, επιδιώκεται η αποδοχή της ιδέας. Κάνοντας χρήση τών συμπερασμάτων των επιστημόνων, όσοι αρνούνται να αποκτήσουν γνώσεις σχετικά με το αντικείμενο μπορούν να χαρακτηριστούν ως αδιάλλακτοι.

Οι άνθρωποι που αντιστέκονται θα αρχίσουν να φαίνονται σαν φανατικοί που αντιτίθενται στην επιστήμη. Η μισαλλοδοξία καταδικάζεται δημοσίως, καθώς η ιδέα χάνει τις αρνητικές της σημασίες, αλλάζοντας το όνομα του κανιβαλισμού, από "ανθρωποφαγία, π.χ. σε "ανθρωποφιλία". Με λίγα λόγια, τα μέσα ενημέρωσης θα κάνουν το γεγονός ότι τρώει κάποιος ανθρώπινη σάρκα, να μπορεί να θεωρηθεί ως κάτι αποδεκτό και αξιοσέβαστο.

Στάδιο 3: από το αποδεκτό έως το λογικό

Παρουσιάζοντας την κατανάλωση ανθρώπινης σάρκας ως ένα κοινό δικαίωμα, θα μπορούσε κανείς να πάει από μια απαράδεκτη ιδέα σε μια λογική. Εν τω μεταξύ, όσοι εξακολουθούν να αντιτίθενται στην ιδέα θα συνεχίσουν να επικρίνουν. Αυτοί οι άνθρωποι θα θεωρηθούν ριζοσπάστες που αντιτίθενται σε ένα θεμελιώδες δικαίωμα.

Από την άλλη πλευρά, η επιστημονική κοινότητα και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης θα επιμένουν ότι η ανθρώπινη ιστορία είναι γεμάτη με περιπτώσεις κανιβαλισμού, χωρίς αυτό να είναι περίεργο για αυτές τις αρχαίες κοινωνίες.

Στάδιο 4: από το λογικό στο δημοφιλές

Σε αυτές τις στιγμές, ο κανιβαλισμός γίνεται ένα αγαπημένο θέμα. Η ιδέα αρχίζει να προβάλλεται στις ταινίες, στις τηλεοπτικές σειρές και σε οποιαδήποτε άλλη μέθοδο ψυχαγωγίας ως κάτι θετικό. Ταυτόχρονα, τα ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται με αυτές τις πρακτικές επαινούνται. Το φαινόμενο αυξάνει όλο και περισσότερο, και συνεχίζει να ενισχύει τη θετική του εικόνα.

Στάδιο 5: από το λαϊκό στο πολιτικό

Τέλος, το παράθυρο Overton, κλειστό στην αρχή, άνοιξε ευρύτατα. Σε αυτό το τελευταίο στάδιο αρχίζει να προετοιμάζεται ο νομοθετικός μηχανισμός που θα νομιμοποιήσει το φαινόμενο. Οι υποστηρικτές του κανιβαλισμού εδραιώνονται στην πολιτική και αρχίζουν να αναζητούν περισσότερη εξουσία και εκπροσώπηση.

Έτσι, μια ιδέα που κατ' αρχήν ήταν αδιανόητη και ανήθικη σε όλες τις πτυχές της, έχει καθιερωθεί στη συλλογική συνείδηση ​​ως δικαίωμα, μέσω μιας μεθόδου που μπορεί να αλλάξει την αντίληψη του κοινού για οποιαδήποτε ιδέα, όσο τρελή κι αν μπορεί να είναι αυτή.