Στα κηρύγματα τών Κυριακών τού φετινού Καλοκαιριού αναφερόμαστε στα βιβλία τής Αγίας Γραφής, τής Παλαιάς και τής Καινής Διαθήκης. Ήδη κάναμε λόγο για την «Πεντάτευχο» τού Μωϋσέως και σήμερα θα μιλήσουμε για τα υπόλοιπα ιστορικά βιβλία, τα οποία αποτελούν μια ενότητα μεταξύ τους στην Παλαιά Διαθήκη. Σε αυτήν την ενότητα συμπεριλαμβάνονται τα βιβλία: Ιησούς τού Ναυή, Κριταί, Ρουθ, Α΄ έως Δ΄ Βασιλειών, Α΄ και Β΄ Παραλειπομένων, Α΄ και Β΄ Έσδρας, Νεεμίας, Τωβίτ, Ιουδήθ, Εσθήρ και Α΄ έως Γ΄ Μακκαβαίων.

Στα βιβλία αυτά περικλείεται μια μεγάλη χρονική περίοδος, από τον θάνατο τού Μωϋσέως, που συνέβη τον 13ο αιώνα π.Χ., και επεκτείνεται μέχρι τον 2ο αιώνα π.Χ. με την εξέγερση τών Μακκαβαίων, δηλαδή αναφέρεται σε 11 αιώνες ιστορίας τών Ισραηλιτών. Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, δεν μπορεί να γίνη μια αναλυτική αναφορά, αλλά θα τονισθούν με συντομία ενδιαφέροντα σημεία, για να έχουμε μια γενική γνωριμία με τα βιβλία αυτά.

Το βιβλίο «Ιησούς τού Ναυή» περιέχει την κατάκτηση μεγάλου μέρους τής Γης τής Επαγγελίας, στην Παλαιστίνη, μετά την πορεία τού λαού δια τής ερήμου, από την Αίγυπτο, και την διανομή όλης τής Παλαιστίνης στις δώδεκα φυλές τού Ισραήλ.

Το βιβλίο «Κριταί» αναφέρεται στην περίοδο τών Κριτών, οι οποίοι κυριάρχησαν στον Ισραήλ από τον θάνατο τού Ιησού τού Ναυή μέχρι την εγκαθίδρυση τών Βασιλέων. Ο Θεός αποστέλλει κατά καιρούς τους ανθρώπους Του- τους Κριτές που επαναφέρουν τους Ισραηλίτες στον Θεό και τους διευθύνουν με τις εντολές τού Θεού.

Το βιβλίο «Ρουθ» παρουσιάζει την πολύ συγκινητική ιστορία μιας Μωαβίτισσας γυναίκας, που ονομάζεται Ρουθ, η οποία έμενε στην Βηθλεέμ και είχε αγάπη προς την πεθερά της, ακόμη και μετά τον θάνατο τού ανδρός της. Περιλαμβάνεται σε αυτήν την ενότητα αυτό το εξαιρετικό βιβλίο, γιατί από τον ευλογημένο γάμο τής Ρουθ με τον Βοόζ προήλθε ο Βασιλεύς Δαυΐδ, και απόγονος αυτού, κατά άνθρωπο, ήταν ο Χριστός.

Τα βιβλία «Α-Δ΄ Βασιλειών» παρουσιάζουν την ιστορία τού Ισραήλ κάτω από την ηγεσία τών Βασιλέων. Τελευταίος Κριτής ήταν ο Σαμουήλ, και όταν ο λαός ζήτησε να έχη Βασιλέα, ύστερα από προσευχή, ο Θεός τού είπε να τους επιλέξη Βασιλέα. Στην αρχή επελέγη ο Σαούλ και μετά ο μέγας Προφητάναξ Δαυΐδ. Έτσι, τα βιβλία τών Βασιλειών περιγράφουν την ιστορία τών Βασιλέων Δαυΐδ, Σολομώντος, Ροβοάμ, το σχίσμα που έγινε τών Βασιλείων τού Ιούδα και τού Ισραήλ μέχρι την εξαφάνιση τού Βασιλείου τού Ισραήλ με την αιχμαλωσία του στους Ασσυρίους και την αιχμαλωσία τού Βασιλείου τού Ιούδα από τους Βαβυλωνίους.

Τα βιβλία «Α΄ και Β΄ Παραλειπομένων» είναι μια επιτομή τής ιερής ιστορίας τής Παλαιάς Διαθήκης από την δημιουργία τού Αδάμ και τής Εύας μέχρι την Βαβυλώνεια αιχμαλωσία. Παρουσιάζονται γενεαλογικοί κατάλογοι από τον Αδάμ μέχρι τον Δαυΐδ, καθώς επίσης ιστορικά γεγονότα παράλληλα με τα βιβλία τών Βασιλειών, καταγράφονται γεγονότα από το Βασίλειο τού Σολομώντος και παρουσιάζεται η υπόλοιπη ιστορία τού Βασιλείου τού Ιούδα. Αυτά τα βιβλία δεν είναι συνέχεια τών βιβλίων τών Βασιλειών, αλλά κινούνται παράλληλα με αυτά και είναι αυτοτελή βιβλία.

Τα επόμενα ιστορικά βιβλία τιτλοφορούνται «Α΄ και Β΄ Έσδρας» και «Νεεμίας» που αναφέρονται στην επάνοδο τών Ιουδαίων από την Βαβυλώνεια αιχμαλωσία, όταν έζησαν κάτω από την κυριαρχία τών Περσών, τών Ελλήνων και τών Ρωμαίων. Στα βιβλία αυτά παρουσιάζεται η ανάδειξη τού ζήλου τού Ζοροβάβελ για την ανοικοδόμηση τού Ναού τού Σολομώντος και την θρησκευτική ανόρθωση και λατρευτική αναδιοργάνωση τής Ιουδαϊκής Κοινότητας. Ο Έσδρας ήταν Ιερεύς και ο Νεεμίας ήταν επιφανής Ισραηλίτης που αναδείχθηκε Κυβερνήτης τών Ιουδαίων μετά την Βαβυλώνεια αιχμαλωσία.

Στην κατηγορία τών ιστορικών βιβλίων υπάγονται τα βιβλία με τίτλους «Τωβίτ», που αναφέρεται στην Πρόνοια τού Θεού κατά την διάρκεια τής αιχμαλωσίας στην πόλη τής Ασσυρίας Νινευή και δείχνει πώς ο Θεός προνοεί για τον λαό Του και πώς ο γάμος λαμβάνει την ευλογία Του· η «Εσθήρ», ήταν Ιουδαία Βασίλισσα, σύζυγος τού Βασιλιά τής Περσίας, και η οποία βοήθησε στην μη εξόντωση τών Ιουδαίων που ζούσαν στα Περσικά Βασίλεια· και η «Ιουδήθ», ήταν μια τολμηρή γυναίκα που έσωσε τους συμπατριώτες της από τους Ασσυρίους.

Ακόμη, στα ιστορικά βιβλία τής Παλαιάς Διαθήκης συγκαταλέγονται τα τρία βιβλία τών «Μακκαβαίων» και σε παράρτημα και το τέταρτο βιβλίο, οι οποίοι Μακκαβαίοι έδρασαν μετά την επάνοδο τών Ιουδαίων στην Παλαιστίνη από την αιχμαλωσία τους στους Βαβυλωνίους.

Οι Μακκαβαίοι ανήκαν σε μια ιουδαϊκή παράταξη κατά τον 2ο αιώνα π.Χ. μετά την επιστροφή τών Εβραίων από την Βαβυλώνεια αιχμαλωσία, οι οποίοι αγωνίστηκαν εναντίον τών Σελευκιδών τής Συρίας, ιδίως εναντίον τού Αντιόχου Δ΄ τού Επιφανούς, από τους διαδόχους τού Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι Μακκαβαίοι αγωνίστηκαν για την πίστη τών Πατέρων τους, για την αποκατάσταση τού Ναού και την καθιέρωση τής εορτής τών Εγκαινίων.

Σε όλα αυτά τα βιβλία φαίνεται ότι η ιστορία συμπλέκεται πάντοτε με την θεολογία, αφού ο Θεός, με τους αγίους Του, διευθύνει την ιστορία. Ο Θεός ενδιαφέρεται για τους δικούς του ανθρώπους, αλλά χρειάζεται και η συνδρομή τών ανθρώπων. Γι’ αυτό, όταν διαβάζη κανείς αυτά τα ιστορικά βιβλία, εξάγει πολύτιμα συμπεράσματα για την ζωή του, διότι τα μηνύματα που προέρχονται είναι διαχρονικά.

Ένα από αυτά είναι ότι ο Θεός διευθύνει την ιστορία προς έναν σκοπό. Ο κόσμος δημιουργήθηκε από τον Θεό και ο άνθρωπος πρέπει να διευθύνεται από Αυτόν. Όταν ο άνθρωπος επαναστατή, τότε ο Θεός με πολλούς τρόπους τον επαναφέρει στην ορθή οδό. Η αποστασία από τον Θεό επιφέρει μεγάλες καταστροφές στους λαούς και στους ανθρώπους.

Ακόμη, φαίνεται καθαρά η σχέση μεταξύ αρχόντων και αρχομένων, αφού οι άνθρωποι επιλέγουν ηγέτες ανάλογα με τις επιθυμίες τους, και στην συνέχεια αυτοί οι άρχοντες βασανίζουν τον λαό.

Έπειτα, σε όλα αυτά τα βιβλία τονίζεται η μεγάλη αξία και η δύναμη τής ευσέβειας και τής πίστεως στον Θεό. Υπογραμμίζεται η αξία τού γάμου και πώς πρέπει ο άνθρωπος να ζη στην οικογένειά του, και επισημαίνεται ότι, όταν τηρή κανείς το θέλημα τού Θεού, τότε θα έχη προστάτη του τον Θεό.

Εξαίρεται, επί πλέον, η πίστη τών Πατέρων μας στον Θεό, οι προγονικές αξίες, η υπακοή στις παραδόσεις μας και τελικά η απόλυτη εμπιστοσύνη στην Πρόνοια τού Θεού.

 Με όλα αυτά φαίνεται το πώς ο Θεός εργάσθηκε την σωτηρία τών ανθρώπων, πώς μέσα από τους ανθρώπους που αγαπούσαν τον Θεό προήλθε ο Χριστός, πώς προετοιμάσθηκε ο λαός μέσα από διάφορες δοκιμασίες να αναζητά Λυτρωτή, πράγμα που έγινε, γιατί οι αιχμαλωσίες, οι διωγμοι, οι αποστασίες συνετέλεσαν στο να διατηρήται άσβεστος ο πόθος για την αναζήτηση και την εύρεση τής σωτηρίας.

Σήμερα εορτάζει ο Προφήτης Ηλίας, ο οποίος συγκαταλέγεται στην κατηγορία τών Προφητών, τους οποίους θα δούμε την άλλη Κυριακή, και δείχνει αυτό το ηρωικό πνεύμα υπέρ τής διατηρήσεως τών πατρικών παραδόσεων και τής πίστεως στον προσωπικό Θεό εναντίον τών αρχόντων που θέλουν να αλλοιώσουν την πίστη τών Πατέρων. Οι αγώνες τού Προφήτη Ηλία και η θεοπτία που είχε επάνω στο όρος Χωρήβ, δείχνουν τον αγώνα όλων τών Δικαίων, εν ονόματι τού ζώντος Θεού, εναντίον τής κάθε αποστασίας από τον ζώντα Θεό.

Αυτά τα διδάγματα είναι επίκαιρα και για μάς τους Χριστιανούς, διότι και η εποχή μας διακρίνεται για την αποστασία από τον Θεό τών Πατέρων ημών.

Ο Μητροπολίτης

4ο Μέρος: Τα Προφητικά βιβλία τής Παλαιάς Διαθήκης