Μετά τα ιστορικά βιβλία που είδαμε στα προηγούμενα κηρύγματα είναι και τα προφητικά βιβλία στην Παλαιά Διαθήκη, τα οποία εγράφησαν από ευλογημένους ανθρώπους που ονομάστηκαν Προφήτες. Εκτός τών Βασιλέων που διοικούσαν πολιτικά τον Ισραηλιτικό λαό και τους Αρχιερείς-Ιερείς που επιτελούσαν τις θρησκευτικές τελετές, ήταν και οι Προφήτες, που επιτελούσαν θαυμαστά έργα.

Στην Εβραϊκή γλώσσα Προφήτες κατά πρώτον, σημαίνει αυτούς που ομιλούν εξ ονόματος τού Θεού. Δεύτερον, χαρακτηρίζει αυτούς που ομιλούσαν με έμπνευση και ενθουσιασμό για την επιστροφή στον Θεό τών ανθρώπων που είχαν απομακρυνθή από Αυτόν. Τρίτον, δηλώνει αυτούς που βλέπουν τον Θεό, αλλά και όλα τα μέλλοντα τα οποία επρόκειτο να συμβούν σε Ισραηλίτες και Εθνικούς, κυρίως έβλεπαν και προέλεγαν την έλευση τού Χριστού στον κατάλληλο καιρό.

Με τις τρεις αυτές έννοιες οι Προφήτες ήταν οι «ορώντες», οι «βλέποντες» τον Θεό, είχαν επικοινωνία μαζί Του και προσεύχονταν λέγοντας: «Λάλει, Κύριε, ότι ο δούλος σου ακούει». Και στην συνέχεια, όταν λάμβαναν κάποιον λόγο από τον Θεό, ομιλούσαν στον λαό με την φράση: «Τάδε λέγει Κύριος».

Έτσι, οι Προφήτες επιτελούσαν ένα μεγάλο έργο, ήτοι δίδασκαν την πίστη στον αληθινό Θεό και την καθαρή λατρεία σε Αυτόν, ήλεγχαν την διαφθορά τών αρχόντων, μιλώντας για δικαιοσύνη. Έτσι, το έργο τους ήταν θεολογικό, κοινωνικό και πολιτικό. Ακόμη, επιτελούσαν το έργο τους με παρρησία, θάρρος, δύναμη, προς τους άρχοντες, στον λαό, τους ιερείς, και το έκαναν χωρίς δειλία και κολακεία. Οι περισσότεροι από τους Προφήτες τελείωσαν την ζωή τους με μαρτυρικό θάνατο.

Προφήτες ήταν όλοι οι δίκαιοι που είχαν καθαρό νου και έβλεπαν την δόξα τού Θεού, όπως το διαβάζουμε στον Αδάμ, τον Νώε, τον Αβραάμ, τον Ισαάκ, τον Ιακώβ, τον Μωϋσή, τον Σαμουήλ, τον Δαυΐδ, ο οποίος ήταν συγχρόνως και Βασιλεύς. Σε όλη την ιστορία τού Ισραηλιτικού λαού εμφανίζονται οι Προφήτες, ως απεσταλμένοι τού Θεού. Όσοι μάς άφησαν συγγράμματα που εκτείνονται από το 800 π.Χ. μέχρι το 400 π.Χ., γιατί μετά σταμάτησε το είδος τών προφητειών, και όλοι ανέμεναν την εκπλήρωση τών προφητειών με την έλευση τού Χριστού. Δηλαδή, από το 400 π.Χ. μέχρι την εποχή που ήλθε ο Χριστός υπήρχε έλλειψη Προφητών, χωρίς να ελλείπη η προφητεία ως μελέτη τών Προφητών και ως πόθος για την έλευση τού Χριστού.

Τα προφητικά βιβλία που περιλαμβάνονται στην Παλαιά Διαθήκη αναφέρονται στους τέσσερεις μεγάλους Προφήτες και στους δώδεκα μικρούς Προφήτες. Λέγονται μεγάλοι και μικροί, όχι από πλευράς μεγαλύτερης ή μικρότερης προφητείας, αλλά από πλευράς εκτάσεως τών βιβλίων τους. Οι τέσσερεις μεγάλοι Προφήτες, τών οποίων τα συγγράμματα περιλαμβάνονται στην Παλαιά Διαθήκη, με χρονική σειρά είναι ο Ησαΐας, ο Ιερεμίας, ο Ιεζεκιήλ και ο Δανιήλ. Θα γίνη μια σύντομη αναφορά στο πότε έζησαν αυτοί οι μεγάλοι Προφήτες και ποιο είναι το περιεχόμενο τών προφητικών βιβλίων τους.

Ο Προφήτης Ησαΐας γεννήθηκε κατά πάσαν πιθανότητα το 765 π.Χ., καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια τού Βασιλείου τού Ιούδα, ήταν έγγαμος και πατέρας δύο αρσενικών παιδιών. Κλήθηκε στο προφητικό έργο με θείο όραμα και αυτό έγινε από τον Θεό για να αναγγείλη την καταστροφή τών δύο Βασιλείων, δηλαδή τού Ιούδα και τού Ισραήλ, λόγω τής ασέβειάς τους.

Οι λόγοι του ήταν αποκαλύψεις, ελεγείες, αρές, άσματα. Είναι ο Προφήτης με τις περισσότερες προφητείες για τον Χριστό, γι’ αυτό ονομάσθηκε ως ο μεγαλοφωνότατος τών Προφητών και ως «πέμπτος ευαγγελιστής». Το βιβλίο του διαιρείται σε δύο μέρη, στο πρώτο μέρος καταγράφεται η δικαιοσύνη τού Θεού στις απειλές και στο δεύτερο μέρος καταγράφεται η παρηγοριά και η ευσπλαγχνία τού Θεού.

Ο Προφήτης Ιερεμίας γεννήθηκε κατά πάσαν πιθανότητα το 650 π.Χ. στην μικρά κώμη τής φυλής τού Βενιαμίν Αναθώθ. Ανατράφηκε σε ιερατική οικογένεια, ο πατέρας του ήταν ιερεύς και μελετούσε τους προηγουμένους Προφήτες, όπως τον Ησαΐα και τον Ωσηέ. Σε ηλικία περίπου 23-25 ετών κλήθηκε από τον Θεό στο προφητικό έργο. Στην αρχή αρνήθηκε προβάλλοντας τις ασθενικές του δυνάμεις και ύστερα υπήκουσε με την ενίσχυση τού Θεού. Έδρασε περίπου 40 έτη.

Το βιβλίο του διαιρείται σε τρία μεγάλα τμήματα. Στο πρώτο τμήμα ομιλεί συνεχώς και προτρέπει για μετάνοια και απειλεί αυτούς που δεν θα μετανοήσουν· στο δεύτερο τμήμα καταγράφονται προφητείες κατά τών εθνικών λαών· και στο τρίτο τμήμα, λόγω τής αμαρτίας τών Ιουδαίων και τής άλωσης και καταστροφής τής Ιερουσαλήμ από τους Βαβυλωνίους, αναφέρει απειλητικούς λόγους κατά τών πολιτικών και θρησκευτικών αρχηγών και κατά τών ψευδοπροφητών· αναφέρει προφητείες για τον Χριστό, την αποκατάσταση τού Ισραήλ, τις τελευταίες ημέρες τής Ιερουσαλήμ και για τα γεγονότα τής ζωής του μετά την άλωση και την απαγωγή του στην Αίγυπτο. Επίσης, υπάρχει και το βιβλίο «Θρήνοι Ιερεμίου» και η επιστολή τού Ιερεμίου.

Ο Προφήτης Ιεζεκιήλ ανήκει σε ιερατική οικογένεια και ήταν σύγχρονος τού Προφήτου Ιερεμίου. Ήταν τριάντα ετών όταν εκλήθη από τον Θεό στο προφητικό αξίωμα, το οποίο άσκησε για 22 χρόνια μέχρι το 570 π.Χ περίπου. Ήταν έγγαμος και η γυναίκα του απέθανε την ημέρα που καταλήφθηκε η Ιερουσαλήμ από τους Βαβυλωνίους. Ο Προφήτης Ιεζεκιήλ πέθανε στην Βαβυλώνα, κατά την Βαβυλώνεια αιχμαλωσία, και σύμφωνα με κάποια Ιουδαϊκή παράδοση υπέστη μαρτυρικό θάνατο από κάποιον Ιουδαίο άρχοντα, επειδή ο Προφήτης ήταν προασπιστής τών δικαίων τού λαού.

Το βιβλίο του διακρίνεται σε τρία τμήματα. Στο πρώτο τμήμα καταγράφονται απειλές κατά τής Ιουδαίας και τής Ιερουσαλήμ· στο δεύτερο τμήμα καταγράφονται προφητείες κατά τών γειτονικών Εθνών· και στο τρίτο τμήμα καταγράφονται προφητείες για την αποκατάσταση τού Ισραήλ. Είναι καταπληκτικά δύο οράματα που καταγράφονται στο βιβλίο, το πρώτο στην αρχή τού βιβλίου και το δεύτερο στο τέλος του.

Ο Προφήτης Δανιήλ γεννήθηκε στην Παλαιστίνη από επιφανή Ιουδαϊκή οικογένεια στις αρχές τού 7ου αιώνος π.Χ. και ενώ ήταν νέος οδηγήθηκε αιχμάλωτος στην Βαβυλώνα επί εποχής Ναβουχοδονόσορος τού Β΄, λόγω τών σωματικών και πνευματικών χαρισμάτων του, προσλήφθηκε στην βασιλική αυλή, με τους τρεις παίδες, και έτυχε μορφώσεως. Έλαβε από τον Θεό το χάρισμα εξηγήσεως δύο ονείρων τού Ναβουχοδονόσορος και προήχθη σε υψηλό βασιλικό αξίωμα, και δίδαξε τον Βασιλιά για τον ένα και μοναδικό Θεό. Έμεινε στην εξουσία και επί βασιλείας Δαρείου, αλλά λόγω ζηλοτυπίας εξεδόθη διάταγμα να ριφθή στον λάκκο τών λεόντων, αλλά ο Θεός τον έσωσε. Κατά την διάρκεια τής Βαβυλώνειας αιχμαλωσίας ο Προφήτης Δανιήλ ήταν προστάτης τών Ιουδαίων στην Βαβυλώνα, όπως ήταν ο Ιωσήφ στην Αίγυπτο.

Το βιβλίο τού Προφήτου Δανιήλ έχει ως θέμα την μοναδικότητα τού Θεού τών Ισραηλιτών και την ανωτερότητά του πάνω από τους άλλους θεούς τών ειδωλολατρών, και διαιρείται σε δύο τμήματα. Το πρώτον είναι το ιστορικό, στο οποίο καταγράφονται μερικά γεγονότα από την ζωή του στην αυλή τού Ναβουχοδονόσορος τού Β΄ και στο δεύτερο τμήμα τού βιβλίου εκτίθενται τέσσερα οράματα.

Πέρα από τους τέσσερεις αυτούς μεγάλους Προφήτες, στην Παλαιά Διαθήκη περιλαμβάνονται και τα βιβλία τών μικρών λεγομένων Προφητών, όχι από πλευράς ποιότητας ή πληρότητας προφητείας, αλλά από πλευράς εκτάσεως τών βιβλίων. Απλώς θα αναφερθούν τα ονόματά τους χωρίς να γίνη σχολιασμός τών βιβλίων. Είναι οι εξής:  Ωσηέ, Αμώς, Μιχαίας, Ιωήλ, Οβδιού, Ιωνάς, Ναούμ, Αββακούμ, Σωφονίας, Αγγαίος, Ζαχαρίας, Μαλαχίας.

Το σημαντικό είναι ότι όλοι αυτοί οι Προφήτες προετοίμαζαν την έλευση τού Χριστού και ομιλούσαν γι’ αυτήν, γι’ αυτό στην Εκκλησία, στα Ευαγγέλια, στις ιερές ακολουθίες και στα τροπάρια αναφέρονται πολλές προφητείες τους και για μάς είναι οι πρόγονοι τού Χριστού και τών Αποστόλων. Έτσι, ο λόγος τους μάς ενδιαφέρει πολύ.

Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός στην διδασκαλία Του πολλές φορές αναφέρεται στους Προφήτες τής Παλαιάς Διαθήκης. Στην επί τού Όρους Ομιλία Του, και μάλιστα στους Μακαρισμούς, ως τον τελευταίο Μακαρισμό είπε: «Μακάριοί εστε όταν ονειδίσωσιν υμάς και διώξωσι και είπωσι παν πονηρόν ρήμα καθ υμών ψευδόμενοι ένεκεν εμού. χαίρετε και αγαλλιάσθε, ότι ο μισθός υμών πολύς εν τοις ουρανοίς· ούτω γαρ εδίωξαν τους προφήτας τους προ υμών» (Ματθ. ε΄, 11-12). Και πιο κάτω είπε: «Μη νομίσητε ότι ήλθον καταλύσαι τον νόμον ή τους προφήτας· ουκ ήλθον καταλύσαι, αλλά πληρώσαι» (Ματθ. ε΄, 17). Και αργότερα είπε: «Αμήν γαρ λέγω υμίν ότι πολλοί προφήται και δίκαιοι επεθύμησαν ιδείν α βλέπετε, και ουκ είδον, και ακούσαι α ακούετε, και ουκ ήκουσαν» (Ματθ. ιγ΄, 17). Και οι Απόστολοι τού Χριστού επικαλούνται τους λόγους τών Προφητών.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τιμούμε στην Εκκλησία τις μνήμες τών Προφητών τής Παλαιάς Διαθήκης.

Ο Μητροπολίτης