Στην Καινή Διαθήκη μετά τα Ευαγγέλια περιλαμβάνεται το βιβλίο που λέγεται «Πράξεις τών Αποστόλων». Εάν τα Ευαγγέλια παρουσιάζουν την δράση τού Χριστού, την διδασκαλία και τα θαύματά Του, οι Πράξεις τών Αποστόλων παρουσιάζουν την ίδρυση τής Εκκλησίας, ως Σώματος τού Χριστού, κατά την Πεντηκοστή, και την εν συνεχεία διοργάνωση τής Εκκλησίας στα Ιεροσόλυμα και την επέκτασή της εκτός αυτών. Κατ’ αρχάς να σημειωθή κάτι σχετικό με την επιγραφή τού βιβλίου. Σήμερα γράφεται «Πράξεις τών Αποστόλων», ή καλύτερα «Πράξεις Αποστόλων», χωρίς το οριστικό άρθρο «τών», διότι δεν περιγράφει τις πράξεις όλων τών Αποστόλων, αλλά κυρίως τών δύο Αποστόλων, τού Πέτρου και τού Παύλου, και αυτών παρουσιάζει μόνον μερικά περιστατικά από την ζωή τους.

Συγκεκριμένα, το βιβλίο τών Πράξεων τών Αποστόλων περιέχει περιστατικά από την δράση τών Αποστόλων Πέτρου, Ιωάννου, τού Αποστόλου Παύλου, τού Αδελφοθέου Ιακώβου, το μαρτύριο τού Αποστόλου Ιακώβου, τού αδελφού τού Ιωάννου, και τον απαγχονισμό τού Ιούδα, τού προδότη τού Χριστού. Συγγραφέας τών Πράξεων θεωρείται από όλη την παράδοση ότι είναι ο Ευαγγελιστής Λουκάς, ο οποίος συνέγραψε και το τρίτο Ευαγγέλιο, το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, υπάρχουν δε εσωτερικές μαρτυρίες που το επιβεβαιώνουν, αλλά και μαρτυρίες τών πρώτων εξηγητών τών Γραφών που το στηρίζουν αυτό. Εκτός τών άλλων, αυτό φαίνεται από τον πρόλογο τού βιβλίου τών Πράξεων τών Αποστόλων, στο οποίο φαίνεται καθαρά ότι αποστέλλεται στον Θεόφιλο, στον οποίο έστειλε και το Ευαγγέλιό Του, όπου αναφέρεται στον «πρώτον λόγον» για να τον στηρίξη στην εν Χριστώ πίστη. Και κατά τους εξηγητές πρέπει να έχη γραφή περί το 70 μ.Χ.

Ως προς το περιεχόμενο το βιβλίο μπορεί να χωρισθή σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνεται από την αρχή μέχρι το δέκατο πέμπτο κεφάλαιο, 35 στίχο, και περιγράφει την ζωή τής πρώτης Εκκλησίας στα Ιεροσόλυμα με πρωταγωνιστικό ρόλο τον Απόστολο Πέτρο. Το δεύτερο μέρος από το δέκατο πέμπτο κεφάλαιο, στίχο 36, την δράση τού Αποστόλου Παύλου, με τις αποστολικές περιοδείες μέχρι την πρώτη άφιξή του στην Ρώμη με συνοδεία ρωμαϊκής φρουράς για να δικαστή, και ουσιαστικά πρόκειται για την πρώτη φυλάκιση τού Αποστόλου Παύλου. Και στο πρώτο μέρος περιγράφεται η επιστροφή τού Σαούλ στον Χριστό και η πρώτη αποστολική του περιοδεία μέχρι την Αποστολική Σύνοδο που έγινε το έτος 48 μ.Χ. στα Ιεροσόλυμα, για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα τής περιτομής που προέκυψε, αν, δηλαδή, οι Εθνικοί που γίνονταν Χριστιανοί έπρεπε να περιτέμνονται, σύμφωνα με τις διατάξεις τού Μωσαϊκού Νόμου.

Αν θέλη κανείς να διατρέξη πολύ σύντομα το περιεχόμενο τού βιβλίου για μια σύντομη ενημέρωση, θα έλεγα ότι το βιβλίο τών Πράξεων τών Αποστόλων ασχολείται με τα εξής θέματα.

Στο πρώτο μέρος μέχρι τα μισά τού δεκάτου πέμπτου κεφαλαίου, μετά τον πρόλογο, γίνεται αναφορά στην εμφάνιση τού Χριστού για σαράντα ημέρες, στην εκλογή τού δωδέκατου μαθητού Ματθία, σε αντικατάσταση τού Ιούδα που απαγχονίσθηκε, στην επιφοίτηση τού Αγίου Πνεύματος την ημέρα τής Πεντηκοστής, στο κήρυγμα τού Αποστόλου Πέτρου, στην κοινή ζωή τών πρώτων πιστών, στα θαύματα και στις φυλακίσεις τού Αποστόλου Πέτρου, στην κλήση του στο Συνέδριο, στην εκλογή τών επτά διακόνων, στην ομιλία τού Πρωτοδιακόνου Στεφάνου στο Συνέδριο και στην λιθοβόλησή του, στους πρώτους διωγμούς τών πιστών στα Ιεροσόλυμα, στην κατήχηση τού ευνούχου Αιθίοπα και στην βάπτισή του, στην κλήση τού Σαύλου από τον Χριστό στο αποστολικό αξίωμα με όραμα, προ τής Δαμασκού, στο κήρυγμα τού Αποστόλου Πέτρου στην Λύδδα και την Ιόππη, στην ανάσταση τής Ταβιθά και στην επιστροφή στον Χριστό τού Ρωμαίου εκατοντάρχου Κορνηλίου, στην ίδρυση τής Εκκλησίας στην Αντιόχεια, στην αποκεφάλιση τού Αποστόλου Ιακώβου, στην φυλάκιση και την αποφυλάκιση τού Αποστόλου Πέτρου με θαύμα, στον τραγικό θάνατο τού Ηρώδη, στην αποστολή τού Βαρνάβα και Παύλου στην Κύπρο και στο νότιο μέρος τής Μικράς Ασίας, και στην Αποστολική Σύνοδο στα Ιεροσόλυμα, όπου αποφασίστηκε να μη περιτέμνονται όσοι δέχονται τον Χριστό με το Βάπτισμα.

Στο δεύτερο μέρος, από το τέλος τού δεκάτου πέμπτου κεφαλαίου, περιγράφεται η δεύτερη περιοδεία τού Αποστόλου Παύλου, ενώ η πρώτη περιοδεία είχε γίνει προηγουμένως με τον Βαρνάβα. Έτσι, η δεύτερη περιοδεία τού Αποστόλου Παύλου γίνεται με τον Σίλα στην Μικρά Ασία, όπου προσλαμβάνει ως συνοδούς τον Τιμόθεο και τον Λουκά. Επίσης, περιγράφεται το όραμα στην Τρωάδα να επισκεφθή την Ελλάδα, η περιοδεία τού Αποστόλου Παύλου στους Φιλίππους, στην Θεσσαλονίκη, Βέροια, Αθήνα, Κόρινθο και επιστροφή στην Αντιόχεια. Στην συνέχεια αρχίζει η τρίτη περιοδεία του από την Έφεσο στην Κόρινθο, επιστροφή στην Μακεδονία, στην Τροία, στην Μίλητο, η ομιλία του στους Πρεσβυτέρους τής Εφέσου και τών άλλων Εκκλησιών που τους κάλεσε στην Μίλητο, αναφέρεται στην επιστροφή του στην Ιερουσαλήμ, στην σύλληψή του, την απολογία του, την αίτησή του να δικαστή στην Ρώμη, και στο ταξίδι του προς την Ρώμη δια μέσου τού Κρητικού πελάγους. Οι Πράξεις τών Αποστόλων καταλήγουν: «Ο Παύλος έμεινε μια ολόκληρη διετία σε ιδιαίτερη νοικιασμένη κατοικία, όπου δεχόταν όλους όσοι τον επισκέπτονταν. Κήρυττε την Βασιλεία τού Θεού, και δίδασκε για τον Κύριο Ιησού Χριστό με μεγάλη παρρησία και χωρίς κανένα εμπόδιο».

Η συνοπτική αυτή παρουσίαση τού περιεχομένου τών Πράξεων τών Αποστόλων δεν μπορεί να δώση να καταλάβουν οι άνθρωποι την σημαντικότητα τού βιβλίου αυτού. Θα γίνη μια μικρή αποτίμηση τού έργου αυτού.

Το βιβλίο αρχίζει με το μεγάλο γεγονός τής Αναλήψεως τού Χριστού στους ουρανούς και την βεβαιότητα που δόθηκε από τους Αγγέλους ότι θα έλθη πάλι ο Χριστός μέσα στην δόξα Του. Αυτό είναι καίριας σημασίας έργο. Έπειτα, παρουσιάζεται το θαυμαστό γεγονός τής Πεντηκοστής, κατά την οποία η Εκκλησία τής Παλαιάς Διαθήκης έγινε Σώμα Χριστού και οι Μαθητές, όπως και οι πιστεύσαντες, έγιναν μέλη τού Σώματος τού Χριστού. Τα χαρίσματα ήταν έκδηλα και πλούσια. Οι Απόστολοι έλαβαν μεγάλη δύναμη, έκαναν θαύματα, εκήρυτταν την θεότητα και την Ανάσταση τού Χριστού με σθένος πολύ και το κήρυγμά τους είχε μεγάλη δύναμη, δια τού οποίου προσελκύονταν πολλοί στην νέα πίστη και πίστευαν τον Χριστό ως Θεό. Ακόμη, παρουσιάζεται το εκπληκτικό φαινόμενο τής κοινής ζωής τών πρώτων Μαθητών τού Χριστού, που αργότερα στην Αντιόχεια ονομάστηκαν Χριστιανοί. Ζούσαν όλοι μαζί, διέθεταν τις περιουσίες τους για τις ανάγκες όλων, δοξολογούσαν τον Θεό, προσεύχονταν χαρισματικά, δηλαδή είχαν χαρισματική προσευχή, έβλεπαν την δόξα τού Θεού δια τής θεοπτίας, όπως ο Πρωτοδιάκονος και Πρωτομάρτυρας Στέφανος.

Ένα πολύ σημαντικό γεγονός είναι η εμφάνιση τού Αναστάντος Χριστού στον μέχρι τότε διώκτη Σαύλο, που τον κάλεσε στο Αποστολικό αξίωμα. Ο Σαύλος, ο μετέπειτα Απόστολος Παύλος, με την γνώση τών Γραφών, την θεοπτία που είχε, και με την δυναμικότητά του έδωσε νέα πνοή στην αύξηση τής πρώτης Εκκλησίας από τα Ιεροσόλυμα μέχρι την Ρώμη, με τις θεόπνευστες και μαρτυρικές περιοδείες του. Βεβαίως, ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα ήταν η Αποστολική Σύνοδος στα Ιεροσόλυμα, στην οποία έγινε σύσκεψη με το Άγιον Πνεύμα και καθόρισαν πώς θα αποδέχονται τους Εθνικούς που θα ήθελαν να βαπτισθούν, χωρίς να περιτέμνονται. Πρόκειται για την μετάβαση στην πράξη από την Παλαιά στην Καινή Διαθήκη. Τώρα το βάπτισμα είναι η νέα πνευματική περιτομή και η ένταξη στο Σώμα τού Χριστού. Οπότε, η σχέση τού Χριστού με τους Μαθητές Του έχει άλλη, μεγαλύτερη σημασία. Έτσι, αυτή η πρώτη Αποστολική Σύνοδος, που έγινε το 48 μ.Χ. στα Ιεροσόλυμα, με την ιστορική φράση «έδοξε τω Αγίω Πνεύματι και ημίν», έγινε το υπόδειγμα και ο τύπος όλων τών μεταγενεστέρων Τοπικών και Οικουμενικών Συνόδων για την επίλυση, εν Αγίω Πνεύματι, όλων τών θεολογικών θεμάτων που ανέκυψαν στην ιστορία τής Εκκλησίας.

Ακόμη, στην πρώτη Εκκλησία, όπως το περιγράφουν οι Πράξεις τών Αποστόλων, αρχίζουν και διοργανώνονται οι βαθμοί τής Ιερωσύνης. Είναι οι Απόστολοι, έπειτα χειροτονούνται οι πρώτοι Διάκονοι, στην συνέχεια οι Επίσκοποι και οι Πρεσβύτεροι, και όλοι αυτοί είχαν Άγιον Πνεύμα με έκδηλα και εξωτερικά τα χαρίσματα τής προφητείας, τής νοεράς-καρδιακής προσευχής, τών θαυμάτων και τής θεοπτίας. Όλα αυτά μάς δείχνουν ποια είναι η ουσία τής Ιερωσύνης και ποιος είναι ο σκοπός της. Βεβαίως, στο βιβλίο τών Πράξεων τών Αποστόλων φαίνεται η δυναμικότητα τής πρώτης Εκκλησίας, η πνευματική ζωντάνια της, η αυθεντικότητά της, η ιεραποστολική της δράση και αυτό είναι πρότυπο για όλους μας. Διαβάζοντας το βιβλίο αυτό καθρεπτιζόμαστε, βλέπουμε σε τι συνίσταται η εκκοσμίκευση τής ζωής μας, τής διδασκαλίας μας, τής ποιμαντικής διακονίας, τής συνοδικής λειτουργίας τής Εκκλησίας, τής λατρείας και τού κοινωνικού έργου.

Κατά το Τυπικό τής Εκκλησίας, τμήματα από το βιβλίο τών Πράξεων τών Αποστόλων διαβάζονται κατά την θεία Λειτουργία από την Κυριακή τού Πάσχα μέχρι την Πεντηκοστή, για να καταλάβουμε μέσα στο Φως τής Αναστάσεως τού Χριστού τι είναι η Εκκλησία, τι είναι η Θεολογία, τι είναι η Ιερωσύνη, τι είναι η Χριστιανική ζωή.

Ο Μητροπολίτης